هنگامی نام «ورزش» شنیده می شود کمتر کسی به اهمیت موضوع «تولید» در حوزه ورزش واقف است و وابستگی ورزش کشور به محصولات و کالاهای خارجی از یک طرف و کیفیت نازل برخی کالاهای تولیدی حوزه ورزش از طرف دیگر به حدی است که هیچگاه موضوع تولید در حوزه ورزش آنچنان که باید جدی گرفته نشده است، در ادامه به تحلیل هر چه بیشتر این مهم در جهت اقدام عملی برای تحقق شعار سال یعنی «جهش تولید با مشارکت مردم» می‌پردازیم:
رویداد به مثابه محصول
خلاف تصور عامه، مهمترین محصول حوزه ورزش «رویداد» است و آنچیزی که امروز به عنوان محور خلق محصولات متنوع ورزشی قلمداد می شود رویدادهای ورزشی هستند که هم زمینه دیده شدن و فروش محصولات و کالاهای غیر ورزشی و هم زمینه رونق محصولات و کالاهای مرتبط با ورزش را فراهم می سازند. امروزه این رویدادهای ورزشی هستند که به محور خلق ارزش و ثروت برای کشورها تبدیل شده‌اند و «رویداد» جزو همان تولیداتی است که اگر با مشارکت «مردم» همراه شود، خود می‌تواند به فرصتی ارزشمند برای معرفی برندها و کالاهای ایرانی تبدیل شود.
امروزه میزبانی از رویدادهای بزرگ ورزشی در سطح بین المللی، نه تنها یکی از راهبردهای مهم تقویت قدرت نرم کشورها، که اتفاقا یکی از اثرگذارترین راهکارهای توسعه بازاریابی بین المللی کشورها است که کشور ما در حال حاضر فاقد راهبرد مشخص و فعالانه در زمینه تولید رویدادهای جامع و چند رشته‌ای ورزشی متناسب با فرهنگ ایرانی-اسلامی است.
باشگاه به مثابه کارخانه
در حالی که بودجه دولتی حوزه ورزش همگانی به عنوان تنها بودجه موثر در حوزه «پیشگیرانه» سلامت کشور، از حجم و توان کافی برای تحول آفرینی برخوردار نیست، این مردم و بخش خصوصی فعال در بخش ورزش هستند که با تأسیس حدود ۳۳ هزار باشگاه ورزشی زمینه تندرستی و مشارکت ورزشی سازمان یافته و اثربخش مردم را فراهم ساخته‌اند. اکثریت این باشگاه‌ها به نوعی کارخانجات تولید سلامتی محسوب می‌شوند که همزمان زمینه ارایه طیف وسیعی از کالاها و تجهیزات ورزشی ایرانی از لباس گرفته تا پوشاک ورزشی در آنها فراهم شده است.
اکنون تصور کنید با توجه به تقاضایی که در جامعه وجود دارد؛ تعداد این باشگاه ها به صد هزار باشگاه برسد. امری که می‌تواند نقطه ای تحول آفرین برای حوزه ورزش محسوب شود. از این رو توجه به صنعت باشگاه داری تندرستی، طراحی مشوق های لازم برای حفظ باشگاه‌های ورزشی موجود و همچنین جهت‌دهی گرایش‌ها و سرمایه‌های مردمی در مسیر باشگاه‌داری تندرستی، یکی از مهمترین رویکردهای وزارت ورزش و جوانان در سال «جهش تولید با مشارکت مردم» است.
ورزش در انتظار دانش بنیان
در حالی که علاقه‌مندی بسیاری برای خلق محصولات و تجهیزات فناورانه دانش بنیان در حوزه ورزش از سوی دانشجویان و نوآفرین ها وجود دارد، اما متأسفانه فقدان ساختار پذیرنده و یادگیرنده در حوزه ورزش و بویژه در میان تعداد حداکثری فدراسیون های ورزشی، باعث شده حداقل تلاش های صورت گرفته برای تقویت فرهنگ نوآوری در ورزش با شکست مواجه شود. از این رو یکی از مهمترین راهبردهای تحقق شعار سال، ایجاد ساز و کاری مردمی و غیر بروکراتیک برای ورود و فعالیت سازمان یافته و اثربخش نوآفرین ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در عرصه ورزش است که می تواند این حوزه را با تحول و پیشرف جدی مواجه کند. نگاه دولتی به موضوع نوآوری، آفتی است که به تداوم وضعیت نامطلوب موجود کمک خواهد کرد.
صنعت چندپاره ورزش
در حالی که موضوع «ورزش» و صنایع وابسته به آت طی سال های اخیر با جدیت بیشتری از سوی وزارت صمت دنبال می شود و تشکیل اداره کل صنایع ورزشی و خلاق ذیل معاونت صنایع عمومی این وزارتخانه مؤید این مهم است؛ اما موجودیت این اداره کل هنوز از سوی وزارت ورزش و جوانان به عنوان متولی ورزش کشور و همچنین فدراسیون های ورزشی به رسمیت شناخته نشده است. کمتر کسی در ورزش کشور از ماهیت و شرح وظایف این اداره کل آگاه هست و این موضوع دقیقا ماهیت چندپاره و مبهم صنعت ورزش در ایران را نشان می‌دهد. مفهوم سازی دقیق از «صنعت ورزش» و ایجاد مفاهمه ملی در خصوص این موضوع به محوریت تسهیل مشارکت و نقش آفرینی مردم، گام مهم دیگر در جهت تحقق شعار سال است.
تولید و ورزشکاران ملی
ورزشکاران ملی صرفا قهرمانانی نیستند که دوران شکوه شان صرفا به دوران ورزشکاری و اوجشان بازگردد. جهان پیشرفته امروز شاهد نقش آفرینی ورزشکاران ملی و المپیکی به عنوان برندهای معتبری است که نسبت به تولید پوشاک، محصولات و یا تجهیزات مرتبط با رشته ورزشی شان با نام خود اقدام می‌کنند. دولت ها هم در این زمینه با ایجاد مشوق ها و تسهیلاتی یاریگرشان هستند تا آنها در خلق کسب و کار تولیدی خود یاری کنند.
ترغیب ورزشکاران ملی به تولید، یک اقدام چندوجهی است که به دلیل ماهیت رسانه ای ورزشکاران و چهره های ورزشی، اقدامی مؤثر و تحول آفرین در ترویج فرهنگ تولید و همچنین فرهنگ استفاده از کالاهای ایرانی در میان عموم مردم خواهد بود.
بحران کیفیت، فقدان رقابت
بر کسی پوشیده نیست که کشورمان میدان رقابت در عرصه تولید پوشاک و تجهیزات ورزشی را به برخی کشورها از جمله چین و پاکستان واگذار کرده و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس هم به فروشگاهی برای عرضه برندهای باکیفیت اروپایی و چینی تبدیل شده اند. قاچاق پوشاک، کفش و کالاهای ورزشی و البته کیفیت بعضا برتر آنها در مقایسه با محصولات مشابه ایرانی، بخش تولیدی ورزش را روز به روز ضعیف تر و نحیف کرده و حتی تفاوت قیمتی قابل توجه برخی کالاها به دلیل تفاوت نرخ ارز هم کمک چندانی به تغییر رویه رفتار مصرف کننده نکرده است. این امر یادآور ضرورت تدوین سیاست‌های جدید برای افزایش رقابت و همچنین ضرورت توجه به موضوع کیفیت به عنوان یکی از مهمترین عوامل انتخاب مصرف کننده در حوزه ورزش است.
در جستجوی مردمی سازی
«مردمی سازی ورزش» یکی از راهبردهای مهم دولت سیزدهم است که در سند تحول دولت مردمی نیز به آن شده است. تحقق این مهم نیازمند طراحی راهکارهایی است که به جای نقش آفرینی و هزینه کرد دولتی که معمولا اقدامات این نوع برنامه‌ریزی، کوتاه مدت و کم اثر است، بر اقداماتی تمرکز نماید که از افزایش مشارکت و نقش مردم به عنوان محور توسعه حمایت می کنند. حمایت از تشکیل و فعالیت سازمان های مردم نهاد ورزشی، کانون های مردمی ورزش محلات، مجمع ملی تولیدکنندگان ورزشی، اتحادیه ملی و اتحادیه های استانی باشگاه های ورزشی به عنوان یک تکلیف قانونی، و در نهایت تقویت و حمایت از هیأت های ورزشی استانی و شهرستانی به عنوان مهمترین تجلی مردمی سازی و مشارکت مردم در عرصه تولید ارزش های غیرملموس، از جمله مهمترین راهکارهایی است که می تواند به «مردمی تر» شدن حوزه ورزش کمک کند.
جمع بندی
تحقق شعار سال در حوزه ورزش، نیازمند نگاهی جامع و همه جانبه نگر است و اتفاقا حوزه ورزش جزو عرصه هایی است که کوچکترین اقدام اساسی در آن، می‌تواند به خلق آثار تحولی مثبت در جامعه منجر شود. امری که دور از دسترس نیست و صرفا نیازمند اراده مدیران و دست اندرکاران امر برای اعتماد به مردم و برونسپاری واقعی کارها به ایشان است. امری که حسب فرمایش مقام معظم رهبری لازم و ملزوم یکدیگرند و رونق تولید بدون مشارکت مردم امکان پذیر نخواهد بود.
رضا شجیع
نظر شما