به گزارش ایرنا، گرچه کم‌آبی و خشکسالی تهدید جدی برای حوزه سلامت و بهداشت به شمار می‌رود اما این بحران در گلستان، معیشت خانواده بزرگ کشاورزی را بیش از سایر نقاط تحت تاثیر خود قرار داده است.
بخش کشاورزی به دلیل وابستگی بیش از اندازه به ذخیره رطوبتی خاک، اولین قسمتی است که بیش از دیگر بخش‌ها تحت تاثیر خشکسالی قرار می‌گیرد و به همین علت خسارت این بحران در کشاورزی محسوس‌تر و اثرات نامطلوب آن هم بیشتر است.
آسیب بحران خشکسالی در مناطق شمالی گلستان شدیدتر است تا جایی که سال گذشته موجب شد بیش از ۱۵۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی مستعد کشت غلات حتی به فصل برداشت هم نرسد.
از طرف دیگر، خشکسالی بحران آب را هم بیخ گوش گلستان قرار داده و در اثر آن، آب موجود در سدها کاهش یافته، تالاب‌ها و آب‌بندان‌ها خشک شده و آب‌های زیرزمینی تحت فشار قرار گرفته و این مساله زنگ خطر بحران آب را در استانی که ۹۵ درصد آب آشامیدنی آن از طریق منابع زیرزمینی تامین می‌شود به صدا در آورده است.
معاون امور بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان گفت: با توجه به بارندگی‌های انجام‌شده از ابتدای سال زراعی تاکنون، خراسان شمالی و گلستان بالاتر از میانگین کشوری باران دریافت کردند و میزان بارندگی گلستان نسبت به بلندمدت بیشتر شده و سطح سبز مزارع افزایش یافته اما نمی‌توان از اثرات نامطلوب افزایش دما و تغییر اقلیم بر استان به سادگی عبور کرد.
علی‌اکبر مهقانی در گفتگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: در شرایط فعلی شاهد دمای هوا ۱۰ الی ۱۵ درجه در گلستان هستیم که برای زمستان خوب نیست؛ میانگین دمای هوای استان نسبت به بلندمدت حدود چهار درجه افزایش داشته و این مساله روند رشد گیاهان را دچار اختلال کرده است.
معاون امور بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان با اشاره به اینکه امسال رشد رویشی محصولات پاییزه بسیار جلوتر از سال‌های قبل است، گفت: تغییر فاز رویشی در گیاه به درجه حرارت و رطوبت بستگی دارد و وقتی درجه حرارت بالاتر از میانگین باشد گیاه زودتر از حالت نرمال از مرحله رشد رویشی به زایشی حرکت می‌کند و رشد بیشتری خواهد داشت.
مهقانی با بیان اینکه افزایش دما حتی چرخه زمستان‌گذرانی آفات را تغییر داد، تصریح کرد: آفت مگس مدیترانه‌ای در حال تخم‌گذرانی است حال آنکه باید در وضعیت زمستان‌گذرانی باشد و به نظر می‌رسد گرمای هوا و تغییر اقلیم حتی چرخه زندگی حشرات را هم تغییر داده است.
آفت مگس مدیترانه‌ای در حال تخم‌گذرانی است حال آنکه باید در وضعیت زمستان‌گذرانی باشد و به نظر می‌رسد گرمای هوا و تغییر اقلیم حتی چرخه زندگی حشرات را هم تغییر داده است.
به گفته وی؛ سال زراعی جاری در گلستان وضعیت خاصی دارد و کشاورزان ضمن بازدید مستمر از مزارع خود از ظرفیت کارشناسان پهنه و کلینیک‌های گیاهپزشکی استفاده کنند.
از سویی دیگر به گفته کارشناسان هواشناسی گلستان؛ پوشش برف استان در ۲۰ سال اخیر روند کاهشی چشمگیری داشته و تعداد روزهای با دمای بالای ۴۰ درجه سانتی‌گراد در گلستان افزایش یافته است.
امسال هم با وجود بارش‌های خوب فصل پاییز، خشکسالی‌های متوالی سه سال گذشته در استان جبران نشده و این خطه شمالی همچنان تحت تاثیر پیامدهای خشکسالی است.
کاهش بارندگی گلستان در ۱۵ سال اخیر
معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی گلستان گفت: در ۱۵ سال اخیر از میزان بارندگی‌های گلستان کاسته شده و از سال ۸۶ تاکنون، بیشتر سال‌ها میانگین بارش در استان کمتر از حد نرمال بوده است.
محمد کردجزی میزان نرمال بارش گلستان را ۵۱۰ میلی‌متر دانست و افزود: این میزان بارندگی نسبت به متوسط جهانی عدد کمی است البته احتمال بارش بیشتر یا کمتر باران در برخی از شهرستان‌ها وجود دارد.
وی با بیان اینکه متوسط بارش در گلستان پایین‌تر از متوسط جهانی است، تصریح کرد: تبخیر در گلستان بالا است و این استان نسبت به استان‌های مجاور تابستان‌های گرم‌تر و بارش کمتری دارد.
معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی گلستان به خشکسالی شدید گلستان در سه سال متوالی اشاره کرد و گفت: گلستان از مهر ماه سال ۱۳۹۹ تا مهر ماه سال جاری گرفتار خشکسالی متوالی و شدید بوده و از طرفی در ۱۵ سال گذشته نیز گلستان در اکثر سال‌ها گرفتار خشکسالی بوده و تعداد سال‌های ترسالی در این استان بسیار کم بوده است.
کردجزی یادآور شد: گلستان در ۱۵ سال گذشته هشت سال در وضعیت خشکسالی، دو سال در وضعیت ترسالی و پنج سال را در وضعیت نرمال سپری کرده است.
وی از افزایش ۲۰ درصدی بارش ها از ابتدای مهر ماه تاکنون در گلستان خبر داد و یادآور شد: به دلیل ماندگاری پیامدهای خشکسالی، کمبود بارش در استان با بارش‌های خوب پاییزه جبران نشده است.
معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی گلستان خاطرنشان کرد: شاید در سال‌های آینده متوسط بارش در گلستان دستخوش تغییر نشود اما از آنجا که استان بین ۲ صحرا (قره‌قوم ترکمنستان و کویر سمنان) قرار گرفته در برابر تغییر اقلیم و افزایش دما، آسیب‌پذیری بیشتری خواهد داشت.
کردجزی با بیان اینکه در ۳۰ سال اخیر، میانگین دمایی گلستان یک تا ۲ درجه افزایش داشت، گفت: در سال های اخیر تعداد روزهای با دمای بالای ۴۰ درجه سانتی‌گراد در گلستان افزایش یافته و اگر در ۳۰ سال گذشته تعداد روزهای گرم در مرکز گلستان زیر پنج روز بوده در حال حاضر به بیش از ۱۰ روز رسیده و تعداد روزهای با دمای ۳۵ درجه سانتی‌گراد نیز از زیر ۲۰ روز به بیش از ۵۰ روز رسیده است.
به گفته وی؛ براساس مطالعات انجام شده اگر همین روند در ۳۰ سال آینده در گلستان ادامه یابد دمای هوای استان یک درجه سانتی‌گراد افزایش می‌یابد که این یک درجه افزایش دما، آثار بسیار نامطلوبی بر گلستان خواهد داشت.
معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی گلستان آتش‌سوزی جنگل‌ها، ایجاد توده‌های گرد و غبار در داخل و خارج استان و بیابان‌زایی را از عواقب تلخ خشکسالی در گلستان برشمرد و افزود: در گذشته پدیده گرد و غبار در مرز استان مشاهده می‌شد اما در حال حاضر تقریبا کل استان تحت تاثیر این معضل قرار گرفته است.
کردجزی تاکید کرد: بیان این آمارها نباید ما را ناامید کند، بارش باران، خشکسالی و ترسالی همیشه وجود دارد اما خلاهای ایجاد شده در بخش آب‌های زیرزمینی قابل جبران نیست؛ کاهش بارش‌ها، آسیب به سفره آب‌های زیرزمینی را بیش از پیش افزایش داده که به راحتی قابل جبران نیست.
گلستان خشک‌تر از قبل
عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان با اشاره به افزایش دمای هوا و بارندگی در گلستان اظهار کرد: گلستان در کنار افزایش دما، کاهش رطوبت نسبی را تجربه می‌کند که این مساله احساس تشنگی را در گیاه افزایش می‌دهد و در نتیجه آسیب به حوزه کشاورزی را به همراه دارد.
خلیل قربانی با بیان اینکه گلستان نسبت به سال‌های قبل، خشک‌تر شده، گفت: خشکسالی روند بارش‌ها را تغییر داده و تعداد روزهای بارانی در استان کاهش یافته است.
وی کم‌آبی و بحران آب را یکی از عواقب خشکسالی برشمرد و افزود: با ادامه روند کنونی، در آینده نه چندان دور کشاورزان گلستان برای کشت پاییزه محصولات کشاورزی دچار مشکل شده و چاره‌ای جز آبیاری محصولات کشاورزی در کشت پاییزه ندارند.
با ادامه روند کنونی، در آینده نه چندان دور کشاورزان گلستان برای کشت پاییزه محصولات کشاورزی دچار مشکل شده و چاره‌ای جز آبیاری محصولات کشاورزی در کشت پاییزه ندارند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان با بیان اینکه خشکسالی تجربه دمای بالای ۴۰ درجه سانتی‌گراد را در استان گلستان افزایش داده است، تصریح کرد: با تغییر وضعیت منابع آبی، کشاورزی هم دچار مشکل شده و با تشنگی شدید گیاه، عملکرد محصولات کشاورزی کاهش می‌یابد.
قربانی متذکر شد: ادامه روند خشکسالی و تشدید بحران آب موجب می‌شود بسیاری از کشاورزان گلستانی کشت دوم محصول را از دست بدهند و با برداشت‌های بی‌رویه آب از سفره آب‌های زیرزمینی دیگر امکان بهره‌مندی از این منبع آبی را هم نداریم.
وی با تاکید بر اینکه تغییر اقلیم یک معضل جهانی است و نمی‌توان با آن مبارزه کرد، یادآور شد: با تغییر الگوی کشت، مدیریت مصرف بهینه آب و اصلاح روش‌های سنتی آبیاری اراضی کشاورزی، استفاده از گونه‌های مقاوم به خشکی و سازگار با شرایط اقلیمی جدید و تصفیه پساب‌های مجاز می‌توان تا حدودی با شرایط خشکسالی کنار آمد و بر مشکلات موجود غلبه کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان با بیان اینکه سالانه آب زیادی از سطح دریاچه، پشت سدها و تالاب‌ها بر اثر خشکسالی تبخیر می‌شود، بیان کرد: از سویی دیگر یکی از آثار تغییر اقلیم افزایش تعداد سیلاب‌ها است که مسوولان باید برای ذخیره‌سازی و کنترل آن تدبیری بیاندیشند.
قربانی تأکید کرد: یکی از عواملی که به کشاورزان گلستان در شرایط خشکسالی کمک می‌کند پیشگویی صحیح هواشناسی است که با این اقدام می‌توان الگوی کشت را متناسب با شرایط جوی سال آینده تنظیم کرد.
به گزارش ایرنا، گرچه پدیده خشکسالی تنها معضل گلستان نیست و تقریبا همه جهان با این پدیده شوم دست و پنجه نرم می‌کنند اما می‌توان با اتخاذ تدابیر مناسب، عواقب این بحران را کاهش داد.
تغییر الگوی کشت، کشت گیاهان مقاوم به خشکی، مدیریت صحیح آبیاری و استفاده از روش‌های نوین، آبیاری اراضی کشاورزی با پساب‌های تصفیه شده شهری از راهکارهای مفید برای مقابله با خشکسالی به شمار می‌رود.
نظر شما