بهبود بودجه پارک‌های علم و فناوری/پارک‌ها برای تامین منابع تلاش کنند

محمدعلی زلفی‌گل در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، در مورد اقدامات برای حل مشکلات بودجه‌ای پارک‌های علم و فناوری به‌ویژه در بودجه سال ۱۴۰۳ اظهار داشت: اولین اقدام ما این است که در هیات دولت این موضوع را مطرح و با رئیس سازمان برنامه و بودجه هم صحبت کنم.

وی ادامه داد: البته روسای پارک‌های علم و فناوری هم باید در ایجاد منابع جدید اقدام و منابع جدید را شناسایی کنند؛ این کار ممکن است.

وزیر علوم در توضیح بیشتر گفت: برای نمونه کاری که اخیرا انجام شده است، امضای تفاهم‌نامه‌ای بین معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم و وزارت صنعت، معدن و تجارت است که بر اساس آن پارک‌های علم و فناوری می‌توانند تفاهم‌نامه‌هایی با شهرک‌های صنعتی داشته باشند. به این ترتیب این شهرک‌ها به پردیس‌های فناوری پارک‌های علم و فناوری تبدیل می شوند و پارک‌ها از زیرساخت‌های شهرک‌ها می‌توانند استفاده کنند و شرکت‌های دانش‌بنیان بیشتری نیز به ورود به صنایع سوق پیدا می‌کنند.

به گزارش ایرنا، تفاهم‌نامه‌ای که وزیر علوم به آن اشاره کرد در جریان سومین رویداد صنعت دانش بنیان (۷ دی) در راستای توسعه تعاملات و همکاری‌های مشترک و به اشتراک‌گذاری ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها، در راستای تقویت و ارتقای زیست‌بوم نوآوری و فناوری، به‌ویژه در حوزه صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی به امضای سجاد محمد علی نژاد معاون فناوری و نوآوری وزارت علوم و فرشاد مقیمی معاون وزیر صمت و مدیرعامل صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران رسید.

بر اساس این تفاهم‌نامه با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته ۲۶۰ هکتار به زیست بوم علم و فناوری کشور افزوده می‌شود که توسط وزارت صنعت و وزارت علوم شکل خواهد گرفت و شناسایی و معرفی دو هزار و ۱۱۸ نیاز فناورانه هم انجام شده و ۴۵ محصول منتخب در نمایشگاه به نمایش گذاشته می‌شود. فهرست ۵۷۰ نیاز فناورانه و رفع آنها صورت گرفته و ۱۷ قرارداد و تفاهم‌نامه با محورهای استقرار در شهرک‌ها و نواحی صنعتی در قالب انتقال فناوری، هوشمندسازی، بهینه‌سازی مصرف انرژی بین شرکت‌ها مختلف مبادله شده که این قراردادها بین شرکت‌های دانش بنیان با یکدیگر یا با شرکت شهرک‌های صنعتی است و سبب می‌شود اجرای فعالیت‌ها به بخش خصوصی واگذار شود. حدود ۲۷۰ شرکت دانش بنیان در قالب مجموعه‌های فناور و خوشه‌های کسب و کار مشغول کار هستند که به مجموعه‌های صنعتی وصل شده‌اند و در آینده هم تعدادی به صنایع افزوده می‌شوند.

پارک‌های علم و فناوری در زیست‌بوم نوآوری

پارک‌های علم و فناوری امروزه به عنوان یکی از ساختارهای توسعه فناوری و کمک به نوآوران در کنار دانشگاه‌ها، مطرح هستند. این پارک‌ها معمولا محل استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان و واحدهای فناور است و غیر از فراهم‌کردن محل استقرار این واحدها به شکل رایگان یا با دریافت اندکی اجاره‌بها، خدمات متنوعی از جمله مشاوره‌های کسب و کار، بیمه و تامین اجتماعی و بازاریابی را ارائه می دهند. همچنین زیست‌بومی متشکل از فناوران و نوآوران فراهم می‌کنند که جذب نیروهای جوان و باانگیزه در آن راحت‌تر است. همین امر باعث شده گسترش پارک‌های علم و فناوری به تقویت اقتصاد دانش‌بنیان بیانجامد که کشورهای مختلف در پی آن هستند.

اولین پارک دانشگاهی علم و فناوری در جهان در سال ۱۹۵۱ به نام پارک تحقیقاتی دانشگاه استنفورد به عنوان اقدامی مشترک میان دانشگاه استنفورد و شهر پالو آلتو کالیفرنیا در آمریکا بنا شد. پارک‌های بعدی تحقیقاتی به ترتیب پارک تحقیقاتی ترای‌انگل در کالیفرنیای شمالی در سال ۱۹۵۹، پارک علمی سوفی انتیپولیس در فرانسه به سال ۱۹۶۹ بود.

انجمن بین‌المللی پارک‌های علمی (IASP)، شبکه ای جهانی برای پارک های علم و فناوری است و با توجه به گستردگی مناطق جغرافیایی اعضا، ۶ منطقه آفریقا، اروپا، شمال آمریکا، آمریکای لاتین، اقیانوسیه (آسیا پاسیفیک) و غرب آسیا در این انجمن تعریف شده است. این انجمن اکنون ۷۲۰۰ عضو از ۱۳۳ کشور دارد.

تاریخ ایجاد اولین شهرک علمی و تحقیقاتی (به عنوان اولین نمونه از پارک‌های علم و فناوری) در ایران به سال ۱۳۷۱ برمی‌گردد که پیشنهاد تهیه گزارش بررسی مقدماتی آن را شرکت سهامی ذوب آهن مطرح کرد، پیگیری کار به معاونت پژوهشی دانشگاه صنعتی اصفهان واگذار شد و در همین سال نیز موضوع توسط شورای پژوهش های علمی کشور به تصویب رسید.

شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان به عنوان اولین سازمان موسس مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری در کشور با هدف حمایت از ایجاد و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و تولید ثروت از علم از سال ۱۳۸۰ به طور جدی با راه‌اندازی اولین مرکز رشد در کشور کار خود را آغاز کرد. مطالعات مکان‌یابی پارک فناوری پردیس نیز همین سال انجام و در سال ۱۳۸۰ نقطه ای در شهر پردیس برای احداث پارکی وابسته به نهاد ریاست جمهوری انتخاب شد.

اساسنامه پارک های علم و فناوری ایران نیز سال ۱۳۸۱ در شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم تصویب شد و بر اساس ماده ۱ آن «پارک علم و فناوری، سازمانی است که به وسیله متخصصان حرفه ای مدیریت می شود و هدف اصلی آن افزایش ثروت در جامعه از طریق ارتقای فرهنگ نوآوری و رقابت سازنده میان شرکت های حاضر در پارک و مؤسسه های متکی بر علم و دانش است».

اکنون ۵۴ پارک علم و فناوری در کشور وجود دارد که از این تعداد ۲۹ پارک استانی، ۱۲ پارک دانشگاهی و ۱۳ پارک دستگاهی هستند و بیش از ۲۷۰ مرکز رشد در کشور فعالیت می‌کنند. همچنین ۳ هزار شرکت دانش بنیان و ۱۲ هزار واحد فناور با اشتغال نزدیک به ۱۴۰ هزار نفر در این پارک‌ها، سهمی نزدیک به ۵۰ هزار میلیارد تومان در اقتصاد کشور دارند.

با وجود این اهمیت و اثرگذاری در اقتصاد دانش بنیان کشور، ۳۴ پارک علم و فناوری شامل ۲۹ پارک استانی و ۵ پارک دستگاهی مانند پارک علم و فناوری پردیس و پارک علم و فناوری ارتباطات و فناوری اطلاعات در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ در مجموع بیش از هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان بودجه داشته‌اند؛ رقمی که تقریبا ۵۰ درصد از بودجه کل دانشگاه تهران برای سال ۱۴۰۲ (یعنی سه‌هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان) است. بودجه پارک‌های دانشگاهی نیز بخشی از بودجه کل دانشگاه بوده است.