دستکاری مغز جنایتکاران؛ درمان یا جنایتی دیگر؟

به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، سالن بزرگ همایش‌های رازی دانشگاه علوم پزشکی ایران عصر امروز پنج شنبه و به همت مرکز ملی مغز میزبان برگزاری مناظره‌ای جذاب و بین رشته ای تحت عنوان"دستکاری مغز جنایتکاران؛ درمان یا جنایتی دیگر؟ "همراه با پخش فیلم پرتقال کوکی (A Clockwork Orange) است.

فیلم پرتقال کوکی محصول سال ۱۹۷۱ استنلی کوبریک و داستان آن برگرفته از رمانی کوتاه با همین نام از آنتونی برجس است. این فیلم محصول سال ۱۹۷۱ شرکت برادران وارنر است که از تصاویر خشن و ناراحت‌کننده استفاده می‌کند تا روان‌پریشی، گروه‌های بزهکار جوان و دیگر موضوعات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را در بریتانیای پاد-آرمان شهر آینده نشان دهد.

ویران‌شهر(Dystopia) یا پاد-آرمان‌شهر یک جامعه یا سکونت‌گاه خیالی در داستان‌های علمی–تخیلی است که در آن، ویژگی‌های منفی، برتری و چیرگی کامل دارند و زندگی در آن دلخواه هیچ انسانی نیست.

مدیر مرکز ملی مغز می گوید: دراین مناظره که توسط مرکز ملی مغز برگزار می‌شود بحث این خواهد بود که آیا انجام مداخله در مغز جنایتکارانی که از اختلالات شخصیت اجتماعی رنج می برند و با انجام جرم احساس عذاب وجدان نمی کنند، کار صحیح و قابل دفاعی است یا خیر، چراکه انجام این کار خود می تواند تبعات وعوارضی بدنبال داشته باشد.

دکترفاطمه السادات میرفاضلی در گفت وگو با خبرنگارگروه علم و آموزش ایرنا گفت: یافته های جدیدی در حوزه مغز و اعصاب و نوروتکنولوژی (Neurotechnology)منتشر شده که نشان می دهد می توان با روش عصب شناختی، مغز مجرمان را به حالتی در آورد که آنها همدلی بهتری داشته باشند.

نوروتکنولوژی یک حوزه چند رشته ای است که از ترکیب علوم اعصاب و فناوری استفاده می کند تا روش هایی برای افزایش عملکرد سیستم عصبی انسان و تحلیل فعالیت های مغزی برای تشخیص و درمان اختلالات عصبی و روانی ایجاد کند. با توجه به پیشرفت فناوری و پیشرفت های اخیر در زمینه هایی مانند یادگیری عمیق و شبکه های عصبی مصنوعی، این حوزه از سال های گذشته به شدت در حال گسترش است و به عنوان یکی از پیشرفت های مهم در علم و فناوری شناخته می شود.

این روانپزشک و محقق علوم اعصاب با یادآوری آنکه تحقیقات و مطالعات در رابطه با عصب تکنولوژی از سابقه طولانی تاریخی برخوردار است، خاطرنشان کرد: در چند دهه پیش حتی جراحی‌هایی برای بهبود اختلالات مغزی مجرمین انجام شد که چندان هم موفقیت آمیز نبود و حتی عوارضی نیز برای آنها بدنبال داشت.

وی در عین حال اظهارکرد: البته در حال حاضر با پیشرفت های تکنولوژی و با یکسری جراحی‌های پیشرفته تر، روش‌های جدیدی از جمله با تحریک‌های مغزی دنبال می شود که یکسری از آنها برای بیماری های افسردگی به کار می روند.

دکترمیرفاضلی افزود: البته هنوز در حوزه تصمیم گیری افراد و بهبود اختلالات مغزی جنایتکاران بسیار فاصله وجود دارد اما ممکن است با پیشرفته تر شدن تکنولوژی ها به زودی شاهد این دستاورد هم باشیم.

وی در عین حال با بیان اینکه، مسیر مطالعات و پژوهش های ابتدایی درخصوص تاثیرتکنولوژی های عصبی و اینکه تحریک مغز در برخی نواحی می تواند کاهش خشونت و یا افزایش همدلی را بدنبال داشته باشد در حال انجام و در ابتدای راه است افزود: برگزاری این مناظره نیز در این راستا است که اگر این مطالعات به نتیجه برسد چشم انداز آن چگونه است و از چه مزایا و معایبی برخوردار خواهد بود و آیا انجام این درمان ها خود عبور ازخطوط قرمز اخلاقی محسوب نمی شود؟

مدیر مرکز مغز در بخش دیگری در خصوص تازه ترین پیشرفت های تکنولوژیکی درحوزه مغز نیز بیان کرد: در حال حاضر پیشرفت های نوروتکنولوژی (Neurotechnology) یا تکنولوژی های عصبی به عنوان مثال در دنیا تحریک های مغزی به این سمت حرکت می کند که متمرکزتر و تحریک مغز مبتنی بر مدار اختصاصی بیماری فرد باشد چراکه در گذشته تحریک مغز فراگیر تر بود و از پاسخ دهی مطلوب و دلخواه فاصله داشت مثل نانو داروها که برروی گیرنده مورد هدف قرار می گیرد.

وی، حوزه ماشین مغزها را از دیگر پیشرفت های حوزه مغز نام برد و افزود: ما شاهد هستیم که این علم نیز روز به روز در حال پیشرفت است.

میرفاضلی در توضیح بیشتری افزود: در این روش ارتباطی بین ماشین یا کامپیوتر با مغز انسان یا بالعکس با روش های مختلف برقرار می شود، به خصوص برای افرادی که از انواع فلج های فیزیکی همچون دست، پا رنج می برند و مغز در این حالت می تواند فرمان داده و از طریق ابزارهای که به دست یا پا متصل می شود و با برخی جراحی ها اندام های دچار مشکل خود را نه با ظرافت قبلی به حرکت درآورند.

وی در خصوص اینکه، آیا روان درمانی می تواند در بهبود سریع تر مبتلایان بیماری های کشنده ای همچون سرطان نیز تاثیر داشته باشد یا خیر نیز گفت: البته روان درمانی می تواند به حفظ و افزایش امیدواری و روحیه فرد بیمار کمک شایانی داشته باشد تا بیمار مسیر را بهتر ادامه دهد و در فرآیند بیماری فعال تر و موثرتر به زندگی خود ادامه دهد.

مدیر مرکز مغز افزود: چرا که فردی که افسردگی کمتری داشته باشد احتمالا می تواند بیماری را موفق تر پشت سر بگذارد و مطالعاتی وجود دارد که استرس و افسردگی به دلیل کاهش سیستم ایمنی بدن می تواند سرعت و رشد انواع سرطان ها را شتاب بیشتری دهد.

وی در خصوص تاثیر هوش مصنوعی نیز بر حوزه مغز و اعصاب نیز گفت: هوش مصنوعی واژه کلی است و باید ببینیم در کجا از آن می خواهیم استفاده کنیم اما به طورحتم این حوزه از علم نیز می تواند در مرحله طراحی و انجام دقیق ترمطالعات، آنالیز و داده پردازی به ما کمک کند.

دکترمیرفاضلی در خصوص دلیل انتخاب فیلم پرتغل کوکی برای پخش قبل از این مناظره نیز بیان کرد: در واقع ما قصد داریم مقداری ذهن ها را آماده کنیم چراکه انسان هایی هستند که یکسری جرائم انجام می دهند و بعد به آنها پیشنهاد داده می شود که آیا حاضر هستند که با کاهش مجازات تحت درمان قرار گیرند، بعد ما می خواهیم بگوییم که آیا این کاردرستی است یا خیر کار صحیحی نست.

وی با بیان اینکه، این مناظره به همت مرکز ملی مغز برگزار می شود، افزود: در این مناظره حمیدرضا نمازی پزشک و متخصص اخلاق پزشکی، امین جهانبخشی دکتر متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات، فاطمه میرفاضلی روانپزشک و محقق علوم اعصاب، رضا پناهی متخصص روانپزشکی اعصاب و روان ومدیر آموزشی مرکز مغز و سید وحید شریعت روانپزشک به عنوان تسهیل‌گر حضور خواهند داشت.