«دیپلماسی مردمی»، مسیر تازه پکن برای ترمیم روابط با واشنگتن

برخی رسانه ها بدون توجه به کلیدواژه هایی مهم و عباراتی تعیین کننده در سخنرانی شی جینپینگ که روز چهارشنبه هفته گذشته در یک ضیافت شام در فرانسیسکو با حضور برخی شخصیت ها و نهادهای آمریکایی دوستدار روابط با چین مطرح شد، به برداشت سطحی از سخنان رئیس جمهوری چین بسنده کردند و نوشتند که «چین برای دوستی با آمریکا اعلام آمادگی کرده و گفته که می خواهد متحد آمریکا شود»؛ اگرچه چینی ها همواره برای ایجاد روابط با آمریکا ابراز تمایل کرده اند، اما تعریف و شروط خود را برای این روابط دارند و روابطی که خارج از چارچوب احترام متقابل و همکاری برد-برد باشد، هرگز از سوی پکن پذیرفته نخواهد شد.

بخش هایی از سخنان شی، عینا از سوی خبرگزاری شینهوا به عنوان خبرگزاری رسمی دولت چین منعکس شد.

نگاهی دقیق به تیتر یا عنوانی که خبرگزاری رسمی چین شینهوا برای گزارش خود از سخنان شی در این رویداد نوشته بود، می تواند به مخاطب برای رسیدن به درک درست تری از سخنان رئیس جمهوری چین در آن ضیافت شام درباره روابط پکن و واشنگتن کمک کند.

«شی بر نقش مردم در روابط چین و آمریکا تاکید کرد» ؛ این تیتر خبرگزاری شینهوا بود. با توجه فضای و حال و هوای ضیافتی که شی در آن سخنرانی کرده بود، مهم ترین کلمه کلیدی در این تیتر واژه "مردم" است.

مبنای اصلی سخنان رئیس جمهوری چین در این مراسم با حضور جمعی از مردم و شخصیت های آمریکایی و وقتی او از تمایل چین برای دوستی با آمریکا سخن گفت، روابط بین مردم دو کشور است و او در چند جمله در این سخنرانی به صراحت تاکید کرد که "اساس روابط چین و آمریکا توسط مردم دو کشور بنا نهاده شده است". او تاکید کرد: "دروازه روابط چین و امریکا توسط مردم دو کشور گشوده می شود."
در واقع، در این سخنان رئیس جمهوری چین ، نه تنها خوش بینی غیرواقع بینانه درباره بهبود روابط چین با دولت آمریکا وجود ندارد، بلکه شاید او می خواهد این پیام را برساند که چین براساس تجربه طی سالیان اخیر، امید چندانی به اصلاح واقعی رفتارها و رویکردهای دوگانه و متناقض دولت واشنگتن ندارد و در عوض امیدوار است از طریق روابط با مردم آمریکا بتواند شکاف های عمیق ایجاد شده در مناسبات دو کشور را تا حدی ترمیم کند.

شی در سخنرانی ضیافت شام در جمع تعدادی از شخصیت ها و نهادهای امریکایی طرفدار بهبود روابط آمریکا با چین به صراحت گفت: داستان روابط چین و آمریکا توسط مردم نوشته می شود و آینده این روابط توسط مردم ساخته خواهد شد."

او بارها واژه مردم و نقش آنها در روابط چین و آمریکا را در سخنرانی اش تکرار می کند و تکرار این کلید واژه از سوی شخصیتی چون شی جینپینگ آن هم زمانی که در خاک آمریکا، از موضوع بسیار حساس روابط دو کشور سخن می گوید، به هیچ وجه تصادفی نیست و بلکه بدون تردید، بسیار روی آن فکر شده است.

شی گفت: وقتی که دروازه روابط دو کشور توسط مردم دو طرف گشوده شود، دیگر نمی تواند بسته شود. ما باید پل ها و راه های بیشتری برای تعامل میان مردم دو کشور بسازیم.

رئیس جمهوری چین اگرچه به صراحت گفت که " چین آماده است تا شریک و دوست آمریکا باشد" ، اما در کنار این عبارات و واژگان مهم و حساس، این «شروط» را نیز مورد تاکید قرار داد که " هرگونه روابط میان چین و آمریکا باید برپایه اصول اساسی احترام متقابل، همزیستی مسالمت آمیز و همکاری های برد-برد باشد؛ اصولی که دولت آمریکا تا کنون نه تنها در روابط با چین، بلکه در قبال بسیاری دیگر از کشورهای جهان هرگز بر آن پایبند نبوده است. لذا مادامی که چینی ها شاهد اصلاح حقیقی رویکرد و رفتارهای دولت آمریکا برای ساختن روابط مدنظر شی جینپینگ و برآورده کردن شروط اساسی پکن نباشند، باید منتظر ادامه فضای تنش و غبارآلود در مناسبات دو قدرت بزرگ شرق و غرب بود.

شی تاکید کرد: "درست همان گونه احترام متقابل، یک لازمه اساسی در ایجاد و حفظ روابط میان افراد است، این مهم ، برای روابط چین و آمریکا هم کاملا لازم و ضروری است. "

رئیس جمهوری چین در این سخنرانی اعلام کرد که کشورش آمادگی دارد تا 50 هزار نفر از جوانان امریکایی را برای برنامه های مطالعاتی و تحصیلی در طول 5 سال آینده به چین دعوت کند و متقابلا، جوانان و دانشجویان چینی هم برای برنامه های مشابه به آمریکا اعزام شوند؛ نکته ای که باز هم حکایت از دیپلماسی مردمی بعنوان بخشی از تلاش های شی برای بهبود روابط دو کشور دارد.

شی که به نظر می رسد امید چندانی به دولت کنونی واشنگتن و در مجموع به دولت های امریکا صرف نظر از اینکه از کدام حزب هستند، برای کاهش تنش ها میان دو کشور و ایجاد روابط مبتنی بر احترام و اعتماد متقابل ندارد، ناگزیر تلاش ها برای بهبود این روابط را از ریل "دیپلماسی دولتی" به "دیپلماسی مردمی و عمومی" تغییر داده است.

وی در سفرش به سانفرانسیسکو اگرچه ملاقاتی رسمی با جو بایدن داشت، اما شاید بتوان به جرات گفت برخلاف آنچه در فضای رسمی تصور می شود، این دیدار ، مهم ترین بخش سفر شی نبود بلکه حسابی که او روی دیپلماسی مردمی برای باز کردن دروازه های روابط دو کشور باز کرده، اهمیت به مراتب بیشتری از ملاقات با جو بایدن دارد.