سمنان رتبه دوم کشور را در ثبت جهانی کاروانسراها دارد

هانی رستگاران روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ابراز کرد: سه مجموعه کاروانسرا در میامی، یک مجموعه کاروانسرا سنگی و آجری در سمنان و یک کاروانسرا در گرمسار، در قالب پرونده «کاروانسراهای ایران» ثبت جهانی شد.

سه کاروانسرا در میامی، یک کاروانسرا در سمنان و یک کاروانسرا در گرمسار در قالب پرونده «کاروانسراهای ایران» ثبت جهانی شد.وی با بیان اینکه در حدود ۱۰ کشور جهان مانند ایتالیا، اسپانیا، افغانستان و مراکش کاروانسرا با نام‌های مختلف وجود دارد، تصریح کرد: ساخت کاروانسرا نبوغ و ابتکار ایرانیان است و دیگر کشورها از ایران الگوبرداری کردند و کاروانسراها فقط از ایران ثبت جهانی شد که سهم استان سمنان ۶ کاروانسرا است.

وی خاطرنشان کرد: طبق گزارش‌ها کاروانسراهای ثبت جهانی شده با مقایسه نقشه ۲۰۰ کاروانسرا انتخاب شده‌اند و هیچ‌یک از آنها نقشه تکراری ندارند. بنابراین مشهود است که کاروانسراها نتیجه و محصول خلاقیت و نبوغ معماران ایرانی در طول تاریخ است.

رستگاران تاکید کرد: تاریخچه، سازه معماری، اهمیت و جایگاه آن در سفرهای تاریخی در مسیرهای بیابانی، و ارزش‌های فرهنگی، از جمله عوامل توجیه ثبت جهانی کاروانسراهای ایران بود. کاروانسرای قصر بهرام در گرمسار، کاروانسراهای سنگی و آهکی در آهوان سمنان و مجموعه سه کاروانسرای میامی شامل عباس آباد، مجموعه کاروانسرای میاندشت و کاروانسرای میامی ثبت جهانی شده است.

وی تصریح کرد: «کاروانسراهای ایران» شامل ۵۴ کاروانسرای تاریخی در چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو (UNESCO) به عنوان بیست و هفتمین اثر میراث فرهنگی ملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد.

وی یادآور شد: پرونده کاروانسراهای ایران، شامل ۵۴ کاروانسرای تاریخی در ۲۴ استان کشور است که البته از بین صدها کاروانسرا انتخاب شدند و در توضیح ویژگی های آن در پرونده آن چنین آمده است «کاروانسراها یکی از مهمترین اَشکال معماری ایرانی هستند که موجب توسعه مسیرها و نیازهای مرتبط با خواسته‌ها و مقتضیات سفر شده است.»

مسوول ثبت آثار و تعیین حریم اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان گفت: تمامی کاروانسراهای استان و دیگر استان‌ها با مصالح و نیروی کار همان منطقه متناسب با اقلیم منطقه ساخته شده که از دیگر نکات ارزشمند تاریخی این بناها است.

به گزارش خبرنگار ایرنا، چهل‌وپنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو از ۱۹ شهریور (۱۰ سپتامبر) در ریاض پایتخت عربستان سعودی کار خود را آغاز کرده است و پرونده ۵۰ میراث فرهنگی و طبیعی از بیش از ۴۰ کشور جهان برای ثبت در فهرست جهانی یونسکو در حال بررسی است. از این تعداد، ۲۴ پرونده سهمیه اجلاس سال گذشته است که به دلیل بحران اوکراین به تعویق افتاد و ۲۶ پرونده مربوط به اجلاس سال ۲۰۲۳ است.

کدام کاروانسراهای استان سمنان ثبت یونسکو شد؟

سمنان شهری با پیشینه تاریخی و فرهنگی فراوانی است که از گذشته تا به امروز در مسیر یکی از راه‌های اصلی و پر تردد قرار داشته است به همین خاطر در گذشته کاروانسراهایی را در این مسیر ساخته‌اند تا مسافران پس از ساعت‌ها پیمایش به استراحت بپردازند. یکی از این بناها کاروانسرای آهوان نام دارد.

کاروانسراهای سنگی و آجری آهوان سمنان در ۳۶ کیلومتری شرق سمنان و در جوار جاده واقع شده است. کاروانسرای سنگی آهوان در قرن پنجم هجری ساخته شد و در نزدیکی این بنا، کاروانسرای آجری شاه عباسی آهوان قرار دارد. کاروانسرای سنگی آهوان از سنگ و ملات ساروج است.

در کاروانسرای سنگی آهوان برای جلوگیری از ورود سرما به داخل حجره‌ها، دالانی در نظر گرفته شده بود که نشان از نبوغ معماران ایرانی دارد و تا به امروز الهام‌بخش مهندسان زیادی شده است.

کاروانسرای قصر تاریخی بهرام
کاروانسرای «قصر بهرام» در پارک ملی کویر گرمسار استان سمنان، مربوط به دوره ساسانی و به روایتی توسط بهرام گور ساسانی در زیستگاه گورخر ایرانی ساخته شد. این کاروانسرا در دوره شاه عباس صفوی بازسازی و به عنوان کاروانسرا استفاده شد. این اثر در تاریخ ۱۳ اردیبهشت ۱۳۵۴ با شماره ثبت ۱۰۵۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

این کاروانسرا در سر راه قدیمی و تاریخی کاروانروی کویری اصفهان، کاشان، خوار( گرمسار)، و خراسان واقع شده است که نمای بیرونی این بنا چهارگوش با ۲ دروازه شمالی و جنوبی، زیبایهای معماری این آثار تاریخی را دو چندان کرده است.

کارشناسان امر می گویند نمای این بنای تاریخی از سنگ های بزرگ آهنی صیقل شده و سفید رنگ می باشد که از کوه های همجوار آورده شده است. همچنین در اطراف این بنا ۶ برج احداث شده که سر در آن سنگی بزرگ و یکپارچه تشکیل می دهد و در ۲ طرف سر در بنا ۲ اتاق کوچک قرار دارد که گویا قراولخانه بوده است.

سنگ های سوراخ دار در قسمت در قسمت ورودی در قرار داشتند که پاشنه در دروازه های ورودی بر روی آنها می چرخیده است. اندرونی بنا محوطه بزرگی است که گرداگرد آن بیست اتاق کوچک و یک در بدون روزنه با پوشش گچی قرار گرفته است. در ۲ سوی شرق آن یک صحن بزرگ ساده با طاق بلند ضربی و در بدنه غربی تالار وسیع با شاه نشین و طاقچه های دور آن و ایوانی جلوی آن دیده می شود ودر زیر آن سردابی قرار دارد.

یکی از مزیت های سفر به کاروانسرای قصر بهرام، بازدید از جاده تاریخی سنگفرش و مشاهده ۲ کاروانسرای دیگر در نزدیکی این کاروانسراست. قصر بهرام از مرکز شهر گرمسار ۶۵ کیلومتر فاصله و راه دسترسی به این کاروانسرا ۵۵ کیلومتر شوسه است.

گرمسار غربی ترین شهرستان استان از غرب به ورامین، از شمال به دماوند، از شرق به آرادان و از جنوب به به کویر مرکزی قرار دارد.

کاروانسراهای میامی

شهرستان میامی، شرقی ترین شهرستان استان سمنان در مسیر تهران به مشهد است. در این شهرستان بیش از هفت کاروانسرا قرار دارد. کاروانسرای میامی از کاروانسراهای زیبای عهد صفوی است.

مجموعه کاروانسرای میاندشت نیز شامل سه کاروانسرا و سه آب انبار است. کاروانسرای روستای عباس آباد میامی در دوره صفویه بنا و در دوره قاجار مرمت اساسی شد.

به گزارش خبرنگار ایرنا، استان سمنان دارای بیش از یک هزار و ۸۳۳ اثر تاریخی، فرهنگی، طبیعی و معنوی شناسایی شده است.

بخشی از راه آهن سراسری در استان سمنان و جنگل هیرکانی ابر در گذشته ثبت جهانی شده که با احتساب ثبت ۶ کاروانسرای استان مجموع آثار ثبت جهانی استان به عدد هشت رسید.