ازبکستان نگران تبعات اقلیمی ساخت کانال آبی «قوش تپه» در افغانستان

به گزارش روز شنبه ایرنا از خبرگزاری اسپوتنیک،«شوکت میرضیایف» رئیس جمهوری ازبکستان در نشست سران صندوق بین المللی برای نجات دریاچه آرال در شهر دوشنبه پیشنهاد کرد حکومت موقت طالبات در مورد بهره برداری مشترک از منابع آبی در منطقه آسیای مرکزی در گفت و گو ها مشارکت کند.

وی افزود: حکومت طالبان به عنوان یک نماینده جدید در بهره برداری از منابع آبی این منطقه ظاهر شده که هیچ تعهدی با کشورهای آسیای مرکزی ندارد. به این امر ما پیشنهاد می کنیم که موضوع مشارکت نمایندگان این حکومت در چارچوب گفت و گوی های منطقه ای بررسی شود.

رئیس جمهوری ازبکستان با اشاره به احداث کانال آبی «قوش تپه» در افغانستان، خاطرنشان کرد: این کانال آبی می تواند سبب ساز تغییرات اساسی اقلیمی در منطقه آسیای مرکزی شود.

وی افزود: تشکیل کارگروه مشترکی در جهت بررسی تمامی جوانب احداث کانال آبی«قوش تپه» و تاثیر آن بر سطح آب رودخانه جیحون (آمودریا) با مشارکت موسسات تحقیقاتی کشورهایمان ضروری می دانیم.

حکومت موقت طالبان در زمستان سال گذشته کانال آبی «قوش تپه» در شمال افغانستان در جهت آبیاری زمین های کشاورزی آغاز کرد.

کارشناسان بیم آن دارند که با بهره‌برداری از کانال قوش تپه، وضعیت حوضه آبریز منطقه شدیدا آسیب ببیند. این درحالی است که در سالیان اخیر همه جمهوری‌های آسیای مرکزی به‌طور فزاینده‌ای کمبود آب را احساس می‌کنند. پایین دست این حوضه یعنی ازبکستان و ترکمنستان ممکن است بیشترین آسیب را ببینند.

«ملا عبدالغنی» برادر معاون نخست وزیر حکومت طالبان خاطرنشان کرد که کابل این کانال را با در نظر گرفتن منافع همسایگان خود می سازد.

به گزارش ایرنا، کانال آبی «قوش تپه» می‌تواند روابط کشورهای پیرامون را تحت تاثیر قرار داده و پیچیدگی مسائل هیدروپلیتیکی به شدت وخیم آسیای مرکزی و حوضه آبریز دریای آرال را تشدید کند.

کانال آبی «قوش تپه»، بزرگترین کانال آبرسانی افغانستان، قرار است بر روی سرشاخه رودخانه جیحون(آمودریا) در حوضه آبریز دریاچه آرال ساخته شود. امکان‌سنجی و طراحی کانال قوش تپه در سال ۱۳۹۷ توسط شرکت AECOM آمریکا و با حمایت مالیِ ۶/۳ میلیون دلاریِ USAID انجام شده است. هزینه تکمیل و ساخت این کانال ۱۵ میلیون دلار برآورد شده است. کانال قوش تپه دارای طول ۲۸۵ کیلومتر، عرض ۱۰۰ متر و عمق ۵/۸ متر بوده و ارتفاع آب در کانال ۵/۶ متر است.

این کانال قرار است طی سه فاز و تا سال ۲۰۲۸ تکمیل شود و آب آن از بخش‌های خلم، نهرشاهی و دولت‌آباد استان بلخ عبور کرده و به بخش‌های آقچه، مردیان و خواجه دوکوه استان جوزجان رسیده و از آنجا به بخش اندخوی استان فاریاب سرازیر ‌شود. در مسیر این کانال بزرگ، چندین سد انحراف آب و سیستم‌های آبیاری در نظر گرفته شده است. ظرفیت کانال قوش‌ تپه ۶۵۰ مترمکعب بر ثانیه عنوان شده است (توان انتقال ۲۰ میلیارد متر مکعب آب در سال را دارد).

مقامات طالبان قرار نیست تنها به ساخت کانال قوش تپه بسنده کنند. افغانستان در نظر دارد مجتمع برق آبی بسازد که می‌تواند بیشتر جریان تابستانی رود پنج را ذخیره کند.

اجرای این دو پروژه نه تنها ممکن است مشکلات اقتصادی و اجتماعی در ازبکستان و ترکمنستان را در پی داشته باشد، بلکه ممکن است یک فاجعهٔ زیست‌محیطی در سراسر آسیای مرکزی نیز در پی داشته باشد.