به گزارش روز دوشنبه گروه علم و آموزش ایرنا از دانشگاه تهران، سید محمد مقیمی در همایش رؤسا و مسئولان بین‌الملل دانشگاه‌ها که با عنوان «دیپلماسی علمی در سیاست خارجی؛ ظرفیت‌ها و رویکردها» در وزارت امور خارجه برگزار شد، گفت: در دانشگاه تهران ساختاری را برای پیشبرد دیپلماسی علمی طراحی کرده‌ایم که به تصویب هیأت امنای دانشگاه نیز رسیده است. بر اساس این ساختار، سه خوشه اصلی برای فعالیت دیپلماسی علمی‌مان در پیش گرفته‌ایم که خوشه اول مربوط به کشورهای عربی و آفریقایی، خوشه دوم کشورهای اوراسیا و خوشه سوم مربوط به شبه قاره هند است.
وی افزود: در رأس هر یک از این خوشه‌ها یک شورای راهبردی مرکب از دانشگاهیان و دیپلمات‌های کارکشته هدایت امور را بر عهده خواهد داشت و در ذیل هر یک از خوشه‌ها، مجموعه‌ای از شعب بین‌الملل دانشگاه تهران در کشورهای هدف شکل می‌گیرد.
رییس دانشگاه تهران از به نتیجه رسیدن مذاکرات برای راه‌اندازی شعبه دانشگاه تهران در نجف، بغداد، دمشق و گرجستان خبر داد و بیان داشت: سالیان است که دانشگاه تهران فعالیتی را در حوزه ساخت‌وساز مرتبط با شعبه‌اش با عنوان «الفارابی» در دانشگاه دمشق پیگیری می‌کند که با وجود گذشت زمان طولانی از آغاز این ساخت‌وساز، عملیات عمرانی آن به اتمام نرسیده بود. در دوره جاری مدیریت دانشگاه پیگیری‌های جدی در زمینه این عملیات عمرانی صورت گرفته است که در نتیجه آن، آماده‌سازی فضای فیزیکی مجموعه الفارابی با همکاری سفارت ایران در دانشگاه دمشق به مرحله خوبی رسیده است و در آینده نزدیک قابل بهره‌برداری خواهد بود.
مقیمی درباره دیپلماسی علمی گفت: وقتی صحبت از دیپلماسی علمی می‌شود، بحث علم، هنر و فن مذاکره و ارتباط با کشورها از روش‌های مسالمت‌آمیز را با هدف تأمین منافع و امنیت ملی‌مان دنبال می‌کنیم. وقتی عناصر کیفی این تعریف را مورد توجه قرار می‌دهیم، وزارت امور خارجه بهترین مرجع برای این است که محدوده منافع ملی را تعیین و تبیین کند و همچنین روش‌ها و فنون مذاکره و شناخت از کشورها در عرصه‌های علمی حاصل شود. بنابراین وزارت امور خارجه می‌تواند در این حوزه‌ها، نقش مرجعیت شناختی و بسترساز برای کمک به نهاد علم پیدا کند.
محصول دیپلماسی علمی؛ تولید قدرت نرم اثرگذار برای کشور در عرصه بین‌الملل
رییس دانشگاه تهران افزود: وقتی صحبت از دیپلماسی علمی می‌شود، یک ارتباط طرفینی و دوطرفه بین دستگاه دیپلماسی خارجی و نهاد علم مورد نیاز است؛ یعنی علم برای سیاست و سیاست برای علم و در نهایت از تعامل این دو نهاد شاهد تولید قدرت نرمی هستیم تا از خود در عرصه بین‌الملل به نمایش بگذاریم. وقتی تجربه کشورهای مختلف و مدل‌های دیپلماسی را در دنیا بررسی می‌کنیم، شاهد تنوعی از روش‌ها برای مبادلات و ارتباطات علمی هستیم؛ از مدل آمریکایی و هندی تا مدل ترکیه‌ای که اسلوب‌های مختلفی را برای دیپلماسی علمی خود انتخاب کرده‌اند.
چهار روش در دیپلماسی علمی به روایت مقیمی
استاد دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران با تشریح چهار روش «تشویقی»، «ارتباطی»، «تنبیهی» و «سلطه جو» در دیپلماسی علمی، گفت: روش تشویقی ناظر بر همان سیاستی است که آمریکا در تعامل علمی با هند داشته است و از ابزار علم به عنوان مشوق استفاده می‌کند تا این کشور را با سیاست‌های خود همسو کند. برقراری ارتباط بهتر با کشورها یکی دیگر از سازوکارهای دیپلماسی علمی است که نمونه آن را می‌توان در دوره ریاست جمهوری اوباما در ارتباط با کشورهای خاورمیانه جستجو کرد. علاوه بر اینها، برخی کشورها مانند آمریکا از دیپلماسی علمی به عنوان ابراز تنبیهی سوء استفاده می‌کنند که این سبک را در بحث تحریم‌ها شاهد هستیم. یک روش دیگر نیز استفاده از علم برای ایجاد وابستگی کشورهای اقماری به کشورهای سلطه‌جو است.
روش‌های تنبیهی و سلطه‌جویی در دیپلماسی علمی مورد پسند جمهوری اسلامی ایران نیست
مقیمی با بیان اینکه دو روش تنبیهی و سلطه‌جویی در دیپلماسی علمی مورد پسند سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در حوزه دیپلماسی علمی نیست، افزود: تلاش می‌کنیم از علم و دیپلماسی علمی به عنوان یک ابزار تشویقی استفاده کنیم و آن را به عنوان ابزاری برای بهبود روابط با کشورهای دیگر بکار گیریم.
وی در تبیین بیشتر مفهوم اساسی که جمهوری اسلامی ایران در حوزه دیپلماسی علمی بکار می‌گیرد، به بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند همان طور که در تبادلات اقتصادی با کشورهای مختلف بدنبال این هستیم که یک تراز مثبتی داشته باشیم، در تبادلات علمی با سایر کشورها هم باید ترازمان مثبت باشد؛ یعنی آنچه که آورده ما در زمینه علمی است و کشورها از آن بهره‌مند می‌شوند، باید نسبت به آنچه که ما از آنها استفاده می‌کنیم، بیشتر باشد.
موفق‌ترین دوره را در دیپلماسی خارجی داریم
رییس دانشگاه تهران در بخشی از سخنانش با نگاه مقایسه‌ای بین دوره‌های مختلف، بیان کرد: در حال حاضر موفق‌ترین دوره را در دیپلماسی خارجی شاهد هستیم. موفقیت‌های درخشانی که در عرصه‌های بین‌المللی ایجاد شده است را به وزیر محترم امور خارجه تبریک می‌گویم. این موفقیت‌های درخشان قطعاً بستر بسیار مناسب‌تری نسبت به گذشته برای دیپلماسی علمی فراهم کرده و امید است در سایه این موفقیت‌ها بتوانیم اهداف علمی‌مان را که در نهایت منافع ملی را تامین می‌کند، محقق کنیم.
توافق ۱۴ دانشگاه برتر در زمینه دیپلماسی علمی
وی افزود: از ظرفیت و بستری که در زمینه دیپلماسی علمی داریم به خوبی استفاده نکرده‌ایم که یک بخش از آن بخاطر مجموعه‌ای از موانع ارتباطی و تحریم‌ها بوده که مانع جدی ایجاد کرده است. در این شرایط باید به نحو شایسته‌تری از عالمان و دانشمندانی که تلاش کرده‌اند رتبه علمی ایران و تعامل ایران با دنیا را حفظ کنند و همواره رتبه‌های علمی خوب را رقم زده‌اند، قدردانی کنیم.
مقیمی ادامه داد: مسئولیت دانشگاهیان و مدیران دانشگاهی در زمینه فعال سازی دیپلماسی علمی جمهوری اسلامی ایران خیلی سنگین است، به ویژه با توجه به اینکه عده‌ای همواره چشم طمع به فضای دانشگاهی کشور دوخته و تلاش می‌کنند حرکت رو به جلوی نهاد علم و همچنین ارتباط کشورمان با دنیا تحت تاثیر فضاهای غبارآلود قرار دهند.
رییس دانشگاه تهران با طرح این موضوع که دیپلماسی علمی جمهوری اسلامی ایران باید در یک قالب یکپارچه و منسجم شکل گیرد، تصریح کرد: اگر بخواهیم در این دنیای رقابتی، به صورت انفرادی حضور داشته باشیم، توفیق چندانی کسب نخواهیم کرد. بنابراین لازم است ظرفیت‌هایمان را روی هم قرار دهیم که در این زمینه توافق‌هایی بین ۱۴ دانشگاه برتر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و همچنین توافق‌هایی با رییس دانشگاه علوم پزشکی تهران صورت گرفته است.
نظر شما