احسان رضایی در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب ایرنا، با اعلام اینکه در جهان امروز دریافت لایک می‌تواند هنرمندان و نویسندگان را از مسیر حرفه‌ای منحرف کند، درباره تاثیر فضای مجازی بر فعالیت نویسندگان گفت: خلاف چیزی که می‌گویند فضای مجازی نه تنها دشمن کتاب نیست که کمک‌های زیادی هم به گسترش ادبیات می‌کند. امکان انتشار پاورقی‌های اینترنتی، همخوان کردن بریده کتاب و گزیده اشعار، تشکیل گروه‌های مجازی کتابخوانی یا هواداران یک کتاب، روش‌های نوین داستان‌گویی نقل داستان تعاملی یا داستان در قالب چت، ... همگی ابزارهایی است که فضای مجازی در اختیار ادبیات و نویسندگان می‌گذارد.
فضای مجازی بر فعالیت نویسندگان گفت: خلاف چیزی که می‌گویند فضای مجازی نه تنها دشمن کتاب نیست که کمک‌های زیادی هم به گسترش ادبیات می‌کند
نویسنده کتاب آداب کتاب‌خواری در مورد امکان ارتباط بیشتر بین نویسنده و مخاطبانش در فضای مجازی اینطور توضیح داد: امکان دیگری که فضای مجازی به ما می‌دهد، شکل دادن ارتباط وسیع‌تری بین هنرمند و مخاطبانش است که در گذشته محدود به روش‌های سنتی مثل نامه یا جلسات رونمایی و نقد بود. این امکان جدید در قالب گروه‌های مجازی، نظرها (کامنت) و لایک شکل می‌گیرد. توی بازخورد وسیع که ممکن است تبعات خواسته یا ناخواسته‌ای هم، برکار نویسنده داشته باشد.
این پژوهشگر در مورد تاثیرپذیری نویسندگان از لایک مخاطبان بیان کرد: نویسندگان و شاعرانی را می‌شناسم که به خاطر همین لایک‌ها مسیر حرفه‌ایشان تغییر کرد. طبیعی است که نوع خاصی از نوشته‌ها در شبکه‌های اجتماعی تعداد بیشتری لایک و طرفدار (فالوئر) می‌گیرد، مثلا اشعار عاشقانه رمانتیک خیلی بیشتر از مضامین دیگر لایک می‌گیرد. اینجاست که بعضی شاعران، یا نویسندگان ممکن است تحت تاثیر این تعداد لایک و محبت، مسیر عوض کنند.
به گفته این نویسنده، متن یا شعری که حرف و اندیشه نویی را بیان کند، اثر سختی است و نویسنده باید زمان بیشتری برای نوشتن یا سرودن آن صرف کند که این با جذابیت لایک و تعداد دنبال‌کننده همخوانی ندارد.
فروش مقطعی آثار پرلایک
رضایی با ذکر چند نمونه که خواست نامی از آنها برده نشود، ادامه داد: اهالی ادبیات متوجه این تغییرات می‌شوند و می‌بینند که شاعر متوجه شده است که اگر در شعرش اشاره رنگدانه‌ای به مسایل ممنوعه کند، لایک بیشتری دریافت خواهد کرد و حالا دارد به صورت مداوم این کار را می‌کند. متاسفانه شاعران منحصر به فردی در این مسیر وارد شدند و ویژگی‌ها و خصوصیات اصلی شعر خودشان را از دست دادند.
هنرمند و نویسنده باید کار خودش را بکند و داوری را به زمان بسپارد
این پژوهشگر درباره تاثیر دریافت لایک در فضای مجازی بر فروش کتاب در دنیای حقیقی توضیح داد: این روند در فروش کتاب تاثیر دارد، اما نکته‌ای که باید در نظر داشت، این است که لایک گرفتن به صورت مقطعی بر فروش کتاب تاثیر دارد.
این نویسنده با ارائه مثالی از کتابی که از پاورقی‌های اینستاگرامی جمع‌آوری شده‌بود، گفت: رمانی برگرفته از پاورقی‌های اینستاگرامی بود، وقتی در قالب کتاب منتشر شد، بسیار فروخت؛ اما این فروش مقطعی بود. احتمال ماندگاری این دست از کتاب‌ها کم است. همانطور که در این روزها پاورقی‌های دهه‌های قبل را نمی‌خوانیم.
تعداد لایک لزوماً به معنای ارزش هنری یک اثر نیست
رضایی درباره تغییر سلیقه مردم در طول دهه‌های اخیر، بیان کرد: یکی از نویسندگان برجسته جریان رمان‌های عاشقانه، بعد از اینکه در دهه ۷۰ فروش حیرت‌انگیزی داشت، بعداز ۱۶ سال رمانی به سبک آثار قبلی‌اش نوشت، ناشر هم ۲۰هزار نسخه از آن را منتشر کرد، زیرا برآورد داشت که فروش بالایی داشته باشد. این اتفاق اما برای آن کتاب نیفتاد.
لایک و تعداد آن، لزوماً به معنای ارزش هنری یک اثر نیست و مساله‌ای متغیر و ناشی از مسائل مختلف است
به گفته این پژوهشگر مطالب و مسائل روز به صورت مداوم تغییر می‌کنند و آثاری هم که با استفاده از این فضاها نوشته می‌شوند، احتمالا فروش بالاتری دارند ولی در مقابل احتمال ماندگاری آنها پایین می‌آید.
او با تاکید بر اینکه همه شاعران و نویسندگان تحت تاثیر فضای مجازی و لایک نیستند، ادامه داد: برخی توانستند خود را از این فضا جدا کنند. برای مثال هوشنگ ابتهاج یا محمدرضا شفیعی کدکنی با فضای مجازی مطرح نشدند، مردم قبل از فضای مجازی آنها را می‌شناختند. البته ایرادی نیست که فضای مجازی به شناخته شدن افراد کمک کند. اصلا یکی از وظایف وسایل ارتباطی همین است؛ مساله این است که خود را با فضای مجازی تطبیق و مسیر هنری خود را برای دریافت لایک تغییر دهیم. درحالی‌که لایک و تعداد آن، لزوماً به معنای ارزش هنری یک اثر نیست و مساله‌ای متغیر و ناشی از مسائل مختلف است.
نویسنده کتاب باغ وحش اساطیر با تاکید بر اینکه درک مخاطب از نبوغ، گذشته‌نگر است، افزود: معمولا ما در زمان خود افراد فکر نمی‌کنیم که کسی چنین و چنان است. حتی ممکن است فکر کنیم افرادی نابغه هستند و بعدا متوجه شویم نابغه نبودند. برای مثال زنده‌یاد حسین منزوی، در زمان حیاتش جایگاهی را که امروز دارد، نداشت. یا از آن طرف کسانی در زمان خودشان تبلیغ و توصیه می‌شدند که حالا خبری از آنها نیست. هنرمند و نویسنده باید کار خودش را بکند و داوری را به زمان بسپارد.
نظر شما