آیین «یا عباس، یا عباس» و ارادت شاهرودی‌ها به نهضت عاشورا + فیلم

به گزارش خبرنگار ایرنا، آیین کهن «یا عباس، یا عباس» به قدمت بیش از یک قرن، به شکل خاصی که در دیگر شهرهای کشور یافت نمی‌شود، در شهر شاهرود از توابع استان سمنان همه ساله در پنجمین روز از ماه محرم برگزار می‌شود.

مراسم سوگواری پنجمین روز از محرم در شاهرود هر سال با آیین سنتی «طوق بندان» آغاز می‌شود. خانواده‌ها طوق‌هایی را که به ارث برده‌اند، با بستن پارچه‌ و روسری‌، برای مراسم ظهر آماده می‌کنند.

آیین طوق بندان با نواهایی همچون «ای داد از این عزا، فریاد از این عزا، فریاد، وامصیبتا و دوصد داد از این عزا» همراه است. با نزدیک شدن به اذان ظهر و پیش از آنکه ندای موذن به گوش برسد، مردان طوق‌ها را بر دست گرفته و به مسجد یا تکیه‌های محل می‌برند.

پس از اقامه نماز و صرف نهار در تکایا و حسینیه‌ها آیین اصلی آغاز می‌شود و دسته‌های عزاداری معروف به «یا عباس یا عباس» از هر سوی به سمت تکیه زنجیری‌ شاهرود به راه می‌افتند. پیشاپیش هر دسته، طوق‌ها با همراهی چندین نفر در حرکت هستند و تا زمانی که حمل کننده خسته شد، فرد دیگری با نوای «یا حسین» و «یا عباس» جای او را بگیرد.

دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی هر کدام با روش‌های مخصوص به خود در مسیر خیابان شهید صدوقی(مزار) شاهرود به راه می‌افتند. در این مسیر، مردم از عزاداران سالار شهیدان با انواع نذری و دودکردن اسفند پذیرایی می‌کنند.

عزاداران، سینه زنان و دست به کمر یکدیگر می گیرند و با دست دیگر محکم بر سینه می‌کوبند و در پاسخ به هر مصرع بیتی که توسط مداح خوانده می‌شود، می‌گویند: «یا عباس، یا عباس.» این نوع سینه‌زنی شیوه خاص شاهرودی‌ها است، افرادی که نتوانند حرکت پاهای خود را با جمع هماهنگ کنند، از دایره سینه‌زنان خارج می‌شوند.

دسته‌های عزادار با نوحه‌خوانی به هم می‌پیوندند و سیل خروشان جمعیت با نوحه‌های واحد عزادار قمر منیر بنی‌هاشم همراه می‌شوند.

حرکت دایره‌وار دسته‌ها در داخل تکیه

مداحان تکیه زنجیری در میان جمعیت ایستاده و نوحه‌های رشادت و ایثار عباس بن علی(ع) را می‌خوانند و مردم با فریاد «یا عباس، یا عباس» جواب می‌دهند. دسته‌های عزادار با ورود به تکیه دایره‌وار در صحن، به سینه‌زنی می‌پردازند و دیگران هم از قسمت‌های شاه‌نشین دور تکیه، به تماشا می‌ایستند.

نوحه‌خوانان می‌گویند «ای ماه بی قرینه، آب آور سکینه، دست از تنش جدا شد» و مردم عزادار جواب می‌دهند «یا عباس، یا عباس». عزاداران سینه و سر زنان، این تکیه را برای ورود سایر مردم ترک می‌کنند.

مقصد نهایی این آیین تکیه زنجیری است. دسته‌های مختلف از نقاط مختلف شهر شاهرود در این تکیه گرد هم می‌آیند و ساعتی را همراه با نوحه‌خوان سینه می زندد و یا بر سر می‌کوبند.

عاشقان ابوالفضل‌العباس‌(ع) سپس در قالب هیات‌های سینه‌زنی به سوی مساجد و تکایای دیگر به راه می‌افتند و در طول مسیر به چاوشی و خواندن مصیبت می‌پردازند.

سپس سه قسمت طوق به ترتیب (زبانه، بدنه و چوب طوق‌ها) را روی دو دست گرفته و به راه می‌افتند و به این ترتیب، تمامی طوق‌ها را از محل‌های خود و منبرخانه‌ها جمع‌آوری کرده و به نزدیکترین تکیه و یا مسجد محل می‌برند.

این رسم کهن سینه به سینه به نسل‌ها منتقل شده و اکنون به یکی از محوری‌ترین برنامه‌های عزاداری در شاهرود تبدیل شده است.