«کرنازنی» آیین کهن محرم در غرب مازندران

به گزارش ایرنا، کرنا زنی در شهرستان رامسر با فرا رسیدن ماه محرم و به ویژه ایامی که عزای حسینی برپا می شود، آغاز می شود و در واقع نوعی وسیله اعلان برپایی آیین سینه زنی و نوحه خوانی برای بزرگداشت شهدای کربلا بود.

بنا به استناد کتب تاریخی و پیرمردان و زنان این خطه، 'کرنا زنی' ویژه عزای امام حسین (ع) بوده و در محلاتی چون آخوند محله، نارنج بن، تالش محله فتوک و سادات محله شهرستان رامسر و برخی مناطق استان گیلان سابقه‌ای چند قرنی دارد.

امروز در معدود شماری از روستاهای غرب مازندران و شرق گیلان آیین 'کرنا زنی' انجام می‌شود و متاسفانه روز به روز اجرای این آیین کم رنگ تر می‌شود که به تاکید کارشناسان باید برای حفظ آن تدابیری اندیشید.
این آیین با آغاز ماه محرم شروع می‌شد و در واقع نوعی وسیله برای اعلام برپایی سینه‌زنی و نوحه‌خوانی برای گرامیداشت شهدای کربلا بود و مردم با شنیدن طنین ناله 'کرنا ' در مجلس عزا حضور می‌یافتند.

به طور معمول هیات‌های عزادار عصر تاسوعا در مساجد جمع شده و شب عاشورا را تا به صبح در مسجد بیدار می‌ماندند و در سپیده دم پس از ادای فریضه نماز صبح عزاداران پیشاپیش کرناچی‌ها به سوی گورستان‌ها حرکت می‌کردند.
پیش از حرکت دسته‌های سینه زنی، نوای حزن‌انگیز کرنا در حالی که سکوت همه جا را فرا گرفته بود، در فضای مسجد طنین انداز می‌شد و کسانی که مشتاق حضور در عزاداری بودند با شنیدن صدای 'کرنا' از دور و نزدیک به مسجد می‌آمدند و هیات را همراهی می‌کردند.

آیین 'کرنازنی' بیشتر به صورت دسته جمعی و در محوطه مسجد انجام می‌گرفت و علاوه بر روزهای تاسوعا و عاشورا در سوم و هفتم شهادت امام‌حسین(ع) و یارانش نیز کرنا نواخته می‌شد.
گرچه امروز در این مناطق، کرنا زنی آن شور و حال گذشته را ندارد اما عاشقانی هستند که این رسم بر جای مانده از نیاکان خود را هنوز در ماه‌ محرم انجام می‌دهند.

مدرس دانشگاه و کارشناس امور مذهبی در مازندران گفت در این ارتباط گفت: این آداب و رسوم سوگواری ویژه خاص این منطقه بوده و پس سالها صدای کرنازنان خیلی کم رنگ به گوش می رسد، اهالی این منطقه همچون سایر مناطق کشور با برپایی این آیین و با حضور در تکایا، مساجد، حسینه ها و امام زاده ها و با راه اندازی دسته های عزاداری عشق و ارادت خود را به سرور و سالار شهیدان ابراز می دارند.

حجت الاسلام علیرضا مردادی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: نهادهای مربوط به ویژه رسانه های ملی کشور در این ایام باید هر سال برای فیلمبرداری نظیر این آیین های برجای مانده از نیاکان ما اقدام کنند و آنگاه کارشناسان امر برای حفظ این آیین ها راهکار ارایه دهند.

وی خاطرنشان کرد: جالب است که اهالی این منطقه با شنیدن آهنک دلنشین و حزن آور کرنا در مجلس عزا حضور می یافتند و اغلب کرنازنان نسبت خویشاوندی با هم داشتند که سابقه آن در برخی از مناطق نظیر آخوندمحله، نارنج بن، طالش محله فتوک و سادات شهر رامسر بس طولانی و به چندین قرن هم می رسد.

محقق ونویسنده کتاب تاریخ و جغرافیای تاریخی رامسر دراین زمینه تصریح کرد: کرناچیان فعلی از بازماندگان و تبار کرناچیان پیشین هستند که کرنازنی را نسل به نسل به میراث بردند و جملگی آنان از دودمان مسگران می باشند.

حجت الاسلام "سید محمدتقی سجادی" افزوده است: کرنازنی در برخی از مساجد شهر رامسر نظیر آخوند محله قدمتی دیرین دارد و کرنازنان به صورت دسته جمعی در محوطه این مسجد در شبهای محرم و در روزهای تاسوعا و عاشورا، سوم، هفتم امام حسین (ع) کرنا می نواختند.

وی خاطرنشان کرد: هیات کرناچی متشکل از دو سرکرناچی بود، ابتدا رهبری کرناچیان می نوازد و یا امام می گوید و کرناچیان آهنک یاامام حسین می گویند و گروه آنان مرکب از پنج الی هفت نفر است.

این محقق تصریح کرده است: همچنین در ایام محرم کرناچیان پس از گذر از محلات و امام زاده های شهرستان، موقعی که وارد قبرستان می شوند بر مزار جوانانی که در آن سال دیده از جهان فرو بسته اند لحظاتی کرنا می نواختند.

در ادوار گذشته گروه " کرنا زنی" در قالب ۱۰ نفره به اجرای این آیین می پرداختند و در شب هفتم محرم به مسجد جامع شهر، شب هشتم به امام زاده سید حسین لپاسر، بعدازظهر تاسوعا به امام زاده آقا سیدمحمد اشکونکوه و درعاشورا نیز به مناطق چون تنگدره، توین، طالش - محله و شاهمنصور محله می رفتند.

اما امروز این آیین همچون گذشته با شور و حال گذشته برگزار نمی شود، نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که آموزش و تربیت نسل جدید برای حفظ این آیین را در روزگار کنونی که زندگی صنعتی بر همه ابعاد آن تاثیرگذاشته باید جدی گرفت.

کَرنا” نوعی ابزار موسیقی بادی است که از نی ساخته می شود. طول آن بین دو تا ۳ متر متغیّر است. سر کرنای از جنس نوعی کدو بوده که برای همین منظور پرورش میابد و شبیه دهانه شیپور است منتهی فرم منحنی دارد(شبیه شاخ گاو).

نحوه نواختن کرنا
ابتدا سر کرناچی که رهبری کرنا چیان را برعهده داشت آهنگی را شروع به نواختن می نمود و با هر بار دمیدن کرناچیان از او پیروی نموده و آهنگی می نواختندو غالبا آهنگ یا امام حسین می نواختند یعنی سر کرنا چی آهنگ یا امام سر می داد و کرنا چیان یا حسین را در دمیدنشان بیان می نمودند.

مدت دمیدنشان تا زمانی بود که خسته نمی شدندو همین که خسته می شدند نواختن را قطع می نمودندو پس از دقایقی استراحت دوبار ه شروع می نمودندشبها بیش از دوبار نمی نواختند اما همراه هیاتهای عزاداری در طول مسیر از مبدا تا مقصد در پیشاپیش هیات به طور متناوب کرنا می نواختند.

کرنا در شب هنگام و در موسم عزای حسینی آهنگی حزن انگیز داشت و کسانی که مشتاق شرکت در مراسم عزاداری بودند با شنیدن آهنگ کرنا خود را ازدور و نزدیک به مسجد محل می رساندند ...از نکات جالب آنکه کرنا زنان در هر قبرستانی که وارد می شدند سر قبرجوانانی که در آن سال دیده از جهان فرو بسته بودند لحظاتی به کرنا زنی می پرداختند. مادران سوگوار نیز باشیر داغ از آنها پذیرایی می نمودند.

در بیشتر محلات غرب مازندران آیین سوگواری سالار و سرور شهیدان اباعبدالله حسین (ع) و یاران باوفایش با برپایی دسته های سینه زنی و زنجیرزنی در تکایا، مساجد و امام زاده ها با شور و حال خاصی در حال برگزاری است.

شهرستان نور، نوشهر، چالوس، کلاردشت، عباس آباد، تنکابن و رامسر در غرب مازندران واقع شده است.

علی اصغر ابراهیمی کارشناس امور دینی و مذهبی و معلم بازنشسته در استان مازندران معتقد است که آیین های نظیر کرنا زنی میراث معنوی هستند که باید برای حفظ و ثبت آن تلاش وافر صورت گیرد.

ابراهیمی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : نکته مهم دیگر این که نسل جدید را باید با این آیین برجای مانده از گذشتگان ما آشنا کرد چرا که هرچه نسل نوجوان را با فرهنگ شهادت عاشورای حسینی مانوس کنیم در مقابل هجمه های دشمنان مصون خواهند ماند.

وی تصریح کرد : آیین کرنا زنی همچون دیگر آیین های معنوی سرزمین ایران اسلامی در حال فراموش شدن است که نهادهای مربوط باید برای حفظ آن تدابیر ویژه ای اتخاذ کنند.

وی ترویج بیش از پیش فرهنگ ایثار و شهادت و تبیین فلسفه قیام عاشورای حسینی را لازمه مقابله با هجمه های دشمنان در شرایط کنونی دانست و تاکید کرد این داشته های معنوی باید به طرق مختلف از جمله زبان هنر به شیوا ترین روش برای نسل جدید بازگو شود.

مدیرکل تبلیغات اسلامی مازندران گفت سه هزارو ۸۸۰ مبلغ برای دهه اول محرم به شهرهای مختلف مازندران اعزام شدند.

حجت الاسلام محمد مهدی شریف تبار روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : از این تعداد یک هزار و ۹۵۰ مبلغ خانم هستند که به سراسر مازندران اعزام شدند.

شریف تبار بیان داشت : مبلغین در محرم امسال علاوه بر بیان سبک زندگی و الگوپذیری از امام حسین(ع) در خصوص کاهش آسیب‌های اجتماعی هم مطالب خود را بیان می کنند.

مدیرکل تبلیغات اسلامی مازندران گفت : با برگزاری همایش‌های مختلف در سراسر مازندران توصیه شد که مداحان از اشعار پرمحتوا و غنی در هیات های مذهبی استفاده کنند تا مورد پذیرش جامعه و جوانان تحصیل کرده امروز قرار گیرد.