پیشوازی محرم در مازندران از «عَلم رخت دِکاردن» تا «تَشت‌گذاری» +فیلم

به گزارش خبرنگار ایرنا، مردم مازندران پیش از آغاز ماه محرم علم هایی را که در پشت بام تکایا قرار داده اند به حیاط تکیه یا مساجد می آورند و علم ها را با پارچه سفید می پوشانند و بدین صورت رسم علم رخت دِکاردن (دکاردن در گویش مازندران به معنی پوشیدن است) را بجا می آورند.

این علم ها از روز هفتم به محلات مختلف و درب منازل روستاییان برده می شود و از آبی که بر روی علم ریخته شده به افراد داده می شود. براساس باور مردم این آب شفابخش و درمان درد و بیماری افراد است.

ماه محرم که می‌شود مردم هر منطقه در مازندران به فراخور داشته‌ها و توانایی‌های مادی خود میزبان عزاداران حسینی می‌شوند، حال این داشته‌ها برای میزبانی به اندازه کاسه‌ای برنج باشد و یا خرواری برداشت شده از شالیزارهایشان، اصل این است که مردم این دیار خالصانه های ارادت به این امام را ابراز می کنند.

عشق و ارادت مردم مازندران به امام حسین(ع) و تلاش برگزاری مراسم باشکوه عزاداری این امام همام تنها به چند روزه ابتدای ماه محرم خلاصه نمی شود و پیشتر و ماهها قبل از این ایام، برنامه‌ریزی ها و تلاش ها برای مهیا کردن وسایل بجای آوردن ارادت در این ایام انجام می شود.

مردم دیار علوی و ولایتمدار مازندران مانند دیگر استان‌های کشور، هر ساله در ماه محرم به شیوه‌های گوناگون، در سالگرد شهادت سرور و سالار شهیدان اباعبدالله الحسین (ع) و یاران با وفایش به سوگواری می‌نشینند.

آنچه در عزاداری مردم این دیار در ماه محرم بیشتر نمود دارد پایبندی به آداب و رسومی است که از گذشتگانشان به ارث مانده است و با گام برداشتن در مسیر همان اصول مجالس عزاداری را برگزار می کنند.

آداب و سنت های قدیمی مازندرانی ها که در ماه محرم برگزار می شود در آنها دلدادگی و ارادت خاص مردم این دیار دلباخته به امام حسین به نمایش گذاشته می شود از شستن علم های تکایا و نوشیدن آن آب به نیت شفای بیماران و سلامتی، گوسفندهایی که نذر اطعام دهی مجالس امام حسین (ع) شدند در ماه محرم از ییلاقات آورده می شود تا در روستاها ذبح و پخت شود، از کشاورزانی که در زمان کشت برنج بخشی از محصول شالیزارهای خود را نذر اطعام دهی مجالس محرم می کند تا آن روستایی که با وجود نداشتن زمین از نیروی جسمی خود برای خدمتگزاری در این ماه استفاده می کند و در اجرای رسم "گَرد دیه " در غبار روبی از مساجد و تکایا شرکت می کند.

عشق و ارادت ویژه مردم دیار علویان به امام حسین (ع) از آنجایی بیشتر هویداست که در آمارها از سوی نهادهای متولی ۷۰ درصد موقوفات مازندران نیت واقفان آنها اطعام دهی مجالس عزای این امام است.

ردگیری و پاک کردن سیاهی های ناشی از دود وسایل گرمایشی در تکایا و روستاهای مازندران از دیگر فعالیت هایی است که مردم مازندران پیش از آغاز ماه محرم برای پیشوازی از این ماه عزیز انجام می دهند و برای همین با پاک کردو رفت و روب این مکان ها رسم دیرین گرد دیه (دیه در گویش مازندران به معنی دود یا دوده است) را اجرا می کنند.

تَشت گُذاری
آئین تشت گذاری از جمله سنت‌هایی است که میان آذری زبانان مقیم مازندران رواج داشته و در آستانه ماه محرم در نقاط مختلفی که آذری زبانان سکونت دارند، با برنامه ریزی و سوز و گداز خاصی برگزار می‌شود.

اگر چه به طور کلی سنت تشت گذاری آذری‌ها قدمتی ۶۰۰ ساله دارد، اما در مازندران قدمت آن در مناطق مختلف متفاوت بوده به طوری که در شهرستان بهشهر این مراسم حدود ۱۰۰ و در شهرستان قائم شهر حدود ۵۰ سال پیشینه دارد.

فلسفه برگزاری آئین تشت گذاری به واقعه کربلا باز می‌گردد، به زمانی که کاروان امام حسین (ع) با کاروان یزید بن معاویه به فرماندهی حر ابن یزید ریاحی برخورد می‌کند.

به دلیل درخواست لشکر حر از لشکر امام حسین (ع) برای آب، امام دستور می‌دهند تا در تشت‌های مختلف آب ریخته تا لشکریان و اسب‌های دشمن سیراب شوند.

آذری‌های مازندران با برگزاری این آیین، یاد وفاداری آن امام بزرگوار را گرامی داشته و عزاداری حسینی را به طور رسمی چند روز قبل از ماه محرم آغاز می‌کنند.

عَلَم بَندان

عَلَم بَندی، آیینی است که به طور معمول در برخی از مناطق مازندران، چند روز قبل از ماه محرم انجام می‌شود و در این آئین، تندیس "سَرو عَلَم" بر روی آن قرار داده شده و اطرافش با پارچه‌های نذری مشکی و سبز تزئین می‌شود.
هنگام برگزاری آئین علم بندان، مراسم نوحه خوانی و سینه زنی انجام و پس از آن عزاداران با چای و شربت پذیرائی می‌شوند.

البته رسم های ماه محرم در مازندران تنها به روزهای منتهی به این ماه و در پیشوازی از آن خلاصه نمی شود و مردم این دیار شور و هیجان خاصی را در برگزاری پرشور مراسمات در این ماه دارند که از آن جمله اطعام دهی در دهه اول محرم است که این رسم در مساجد و تکایا برگزار می شود. این هیجان و علاقه برای میزبانی و پذیرایی از عزاداران حسینی به گونه ای است که در برخی مساجد آنقدر متقاضی برای اطعام دهی وجود دارد که باید از روزهای قبل نوبت اطعام دهی گرفته شود.