دریابست، طرحی ضروری برای حفظ ذخایر آبزیان خلیج فارس

به گزارش خبرنگار ایرنا، استان بوشهر دارای بیشترین مرز مشترک (۹۲۷ کیلومتر) با خلیج فارس و در مناطق حاره‌ای واقع شده و شرایط زیست محیطی آن از حساسیت‌ها و ویژگی‌های خاصی برخوردار است؛ ساختار تنوع زیستی گونه‌های آبزیان در خلیج فارس بسیار زیاد (بیش از۵۰۰ گونه گیاهی و جانوری ) است و بر اساس آمار بهره‌برداران، بیش از۷۰درصد گونه‌ها بومی منطقه‌ و ۳۰ درصد مهاجر هستند که مورد استحصال قرار می‌گیرد.

خلیج فارس، همانند بسیاری از مناطق دریایی در جهان از صیدِ بیش از حد رنج می‌برد این درحالی است که بسیاری از کشورهای این منطقه آماری غیر واقعی در مورد میزان برداشت خود از ذخایر ماهیان و سایرآبزیان خلیج فارس ارائه می‌دهند؛ براین اساس با توجه به بالا رفتن تلاش صید، کاهش ۵۰ درصدی ذخیره، انقراض بعضی از گونه‌های آبزیان به ویژه کف زیان و ایجاد تنش و بحران در ذخیره در راستای بهبود، تنفس، سلامت محیط زیست دریایی در آب‌های انحصاری و مدیریت مسئولانه ماهی‌گیری باید برای ترمیم این زنجیره غذایی در مناطق خاص از پروتکل‌های مناسب قانونی از جمله صدور پروانه صید، مجوز صید، رعایت استانداردهای صید و محدودیت‌های زمانی و مکانی استفاده شود.

کاهش منابع آبزیان خلیج فارس در دهه‌های اخیر به دلیل افزایش آلودگی‌های دریا، تخریب زیستگاه‌ها بر اثر فعالیت‌های اقتصادی و استخراج ذخایر نفت و گاز و بویژه برداشت و صید بی رویه باعث شد تا برای احیای این ذخایر طرح "دریابست" در برخی کشورهای حاشیه این دریا از جمله ایران اجرا شود.

دریابست واژه‌ای آشنا برای صیادان و ساحل نشینان استان بوشهر است، در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ جامعه صیادی این استان به صورت خودجوش در اقدامی که به عنوان "استپ صید" مطرح بود یک ماه قبل از آغاز صید میگو که در نیمه دوم مرداد ماه در این استان آغاز می‌شد و با بیرون کشیدن لنج‌ها و شناورهای صیادی از دریا، خود را از دریاروی منع می‌کردند؛ اقدامی که نوعی فرصت برای تجدید ذخایر نیز قلمداد می‌شد.

هرچند طرح دریابست در کشورهای همسایه از جمله قطر از سال ۱۳۹۰ اجرا شد اما در کشور ما از سال ۱۳۹۴ با هدف حفظ و پایداری ذخایر، کاهش فشار صید بی‌رویه و به عبارتی برای انجام صیدی مسئولانه، از سوی کارگروه مدیریت صید استان بوشهر متشکل از اداره کل شیلات و پژوهشکده میگوی کشور مستقر در این استان به صورت رسمی ابلاغ و با موافقت جامعه صیادی این استان روبرو شد، طوری‌که هر سال به پیشنهاد صیادان متعهد، اتحادیه و تشکل‌های مربوطه و ابلاغیه رئیس سازمان شیلات ایران، از تاریخ ۱۵ تیر ماه به مدت یک ماه اجرا می‌شد.

دریابست به معنای تعطیلی فعالیت‌های صیادی دریک دوره زمانی مشخص با هدف ایجاد فرصتی برای بازسازی ذخایر آبزیان اعمال می‌شود به نحوی که کشورهای مختلف این کار را به شکل‌های گوناگون انجام می‌دهند.

همزمان با اجرای طرح دریابست گشت یگان حفاظت منابع آبزیان شیلات استان بوشهر به منظور نظارت و کنترل صیدگاه‌ها در دریا حضور دارد و در این مدت هیچ شناوری اجازه ندارد برای صید و صیادی در دریا تردد کند.

بهترین زمان برای اجرای طرح دریابست در بازه زمانی تخم‌ریزی آبزیان شامل ماه‌های اسفند و فرودین است که بیشترین زاد و ولد در این ماه‌ها انجام می‌شود و اجرای این طرح حفاظت از مولدان و نوزادان آن‌ها را به دنبال دارد.

با توجه به اهمیت اجرای طرح دریابست اما این طرح با وجود ضرورت اجرای آن برای تنفس دریا به صورت منظم، دقیق و در قالب یک برنامه مشخص در آب‌های استان اجرایی نمی‌شود به همین دلیل نتیجه خوب و موثری از آن حاصل نمی‌شد.

طرح دریابست ضرورتی که باید قانونمند شود

به گفته مدیرکل شیلات استان بوشهر طرح دریابست با وجود اهمیت اما در قالب برنامه‌ای مشخص و واقعی تاکنون اجرایی نشده و نتیجه مورد انتظار از اجرای این طرح نیز تاکنون به دست نیامده است.

عقیل امینی به خبرنگار ایرنا گفت: نشست‌های مختلفی در ارتباط با اجرای بهتر، موثرتر و قانونمند طرح دریابست با حضور مسئولان پژوهشکده میگوی کشور مستقر در استان بوشهر، اتحادیه‌ها و تعاونی‌های صیادان استان برگزار شده است.

به گفته امینی طرح دریابست در یک بازه زمانی مشخص به طور مثال اسفند تا فروردین ماه که زمان تخم‌ریزی و زادآوری آبزیان دریایی و تاثیر بسزایی در بازسازی ذخایر دارد باید اجرایی شود.

او معتقد است: در طرح دریابست باید صیادان صید و صیادی را با هدف تنفس دریا با رویکرد بازسازی ذخایر به مدت مشخص کنار بگذارند تا بتوانند پس از پایان مدت اجرای طرح از این خوان خدادادی بهره بهتر و بیشتری ببرند.

پیش از این نیز رئیس پژوهشکده میگوی کشور مستقر در استان بوشهر درباره ضرورت اجرای طرح دریابست به خبرنگار ایرنا گفته بود: با توجه به فعالیت شدید صیادان متخلف و غیرمجاز، اجرای این راهبرد باعث حمایت از صیادان قانونمند و باتوجه به رفتار گله‌ای میگو، اجرای این طرح مانع از پخش شدن این گله‌ها می‌شود.

به بیان عقیل دشتیان نسب اگر این راهبرد انجام نشود، با فعالیت صیادان غیر مجاز، گله‌های میگو درآب‌های استان بوشهر پخش می‌شوند و این باعث افزایش هزینه‌های صیادی، کاهش راندمان صید و افزایش صید ضمنی می‌شود که زیان بیشتری برای ذخایر و خسارت‌های زیادی برای جامعه صیادی در پی دارد.

وی گفت: با افزایش زمان صید، خسارت ابزار صید مخرب ترال (تنها روش صید میگو) بر بستر دریا و محیط زیست دریایی بیشتر می‌شود به عبارتی هر چقدر میزان ابزارآلات صید در دریا کمتر باشد، وضعیت صید و ذخیره برای صیادان بهتر می‌شود، بنابراین طرح دریابست سوددهی زیادی در کوتاه مدت برای صیادان دارد.

او معتقد بود: فرهنگ سازی و صیادی مسئولانه باید در میان صیادان ترویج شود و یا حتی با ابزار حاکمیتی بخشی از ماه‌های سال به این مهم ( طرح دریابست) اختصاص یابد.

بیشتر بخوانید:

دریابست؛ ضرورتی برای احیای ذخایر آبزیان خلیج فارس

طرح بازسازی ذخایر در دستور کار است

با توجه به کاهش شدید ذخایر آبزیان به علت صید بی رویه، افزایش شناورهای صیادی، اکتشافات نفتی و آلودگی‌های زیست محیطی، ایجاد زیستگاه‌های مصنوعی بعنوان یکی از راهکارهای تقویت ذخایر آبزیان دریایی به شمار می‌رود.

از نظر مدیرکل شیلات استان بوشهر یکی از راهکارهای کمک به ذخایر آبزیان اجرای طرح بازسازی ذخایر است که در این راستا با هدف ترمیم ذخایر آبزیان و تولید بچه ماهی‌های بومی از جمله میش ماهی، حلوا سفید و راشگو و سایر گونه‌های دیگر که نسل برخی از آنها رو به انقراض است پیگیر اجرایی نمودن چند ایستگاه بازسازی ذخایر در مناطق مختلف ساحلی استان بوشهر هستیم.

امینی ادامه داد: در همین ارتباط با همکاری مجموعه پژوهشکده میگوی کشور مستقر در استان بوشهر تلاش می‌شود کار رهاسازی بچه ماهی‌های بومی نیز در استان انجام شود.

زیستگاه‌های مصنوعی گامی برای بازسازی ذخایر دریایی

مدیرکل شیلات استان بوشهر به این نکته نیز اشاره کرد: در کنار رهاسازی بچه ماهی، تلاش برای ایجاد زیستگاه‌های مصنوعی در قسمت‌های ساحلی بعنوان پتانسیل و ظرفیتی دیگر برای بازسازی ذخایر دریایی است.

امینی با اشاره به ایجاد زیستگاه‌های مصنوعی از سال ۸۳ در سه شهرستان دیر، بوشهر و گناوه گفت: احیای زیستگاه‌های مصنوعی موجود و ایجاد زیستگاه‌های جدید از جمله برنامه‌های اداره کل شیلات استان بوشهر با هدف کمک به تقویت ذخایر آبزیان به شمار می‌رود.

او یادآور شد: در همین ارتباط مطالعات ایجاد یک زیستگاه مصنوعی در کنگان با ۱۲۰ میلیون تومان اعتبار آغاز شده و با توجه به ضرورت تلاش می‌شود ایجاد زیستگاه‌های مصنوعی به کل استان تعمیم داده شود.

تولید ۶۵ هزار تن آبزیان دریایی در استان بوشهر

به گفته امینی افق تعریف شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی برای صید و آبزی پروری تا سال ۱۴۰۴ برای استان بوشهر معادل ۲۱۲ هزار تن فرآورده است که از این میزان ۷۰هزارتن از دریا و ۱۴۲هزار تن نیز باید از طرح‌های آبزی‌پروری تولید شود.

او به خبرنگار ایرنا گفت: سال گذشته ۶۳ هزار تن فرآورده شامل ماهی و میگو از دریا و ۴۱ هزار تن نیز از محل طرح‌های آبزی پروری در استان بوشهر تولید شده است.