پیامد عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای

چند روز قبل و در نشست «سازمان همکاری شانگهای» (SCO) که به ریاست هند و به صورت ویدئو کنفرانس برگزار شد ایران پس از نزدیک به دو دهه تلاش به عنوان یکی از اعضای رسمی و کامل این سازمان پذیرفته شد.

«بنیاد دفاع از دموکراسی ها» (FDD) در این زمینه تحلیلی را ارائه داده و نوشته است که در اجلاس مجازی این سازمان در ۴ ژوئیه، با مشارکت «ابراهیم رئیسی» جمهوری اسلامی ایران به صورت رسمی به عنوان نهمین عضو سازمان همکاری شانگهای پذیرفته شد. ورود ایران به سازمان همکاری شانگهای گام دیگری از سوی جمهوری اسلامی برای تقویت روابط روسیه، چین و ایران در تشکیل یک محور اقتصادی و نظامی علیه غرب است.

گفتنی است که سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۰۱ توسط چین و روسیه تأسیس شد. این تشکل، یک گروه امنیتی و سیاسی اورآسیایی است که هند، پاکستان، قزاقستان، تاجیکستان، ازبکستان و قرقیزستان نیز از دیگر اعضای آن هستند.

تقویت اتحاد علیه غرب

«کریگ سینگلتون» معاون برنامه چین در اندیشکده دفاع از دموکراسی ها در این زمینه معتقد است که پکن با حمایت از عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای تلاش می کند تا همبستگی گفتمانی خود را با تهران نشان دهد. این اقدام چین همزمان مانع از انزوای بین المللی تهران هم شده است. چین در مقابل اتخاذ چنین رویکردی امید دارد که شرایط مطلوبی را برای مشارکت و سرمایه گذاری در ایران به ویژه در حوزه انرژی به دست بیاورد ضمن آنکه از کوشش های تهران در زمینه دور زدن تحریم‌های ایالات متحده نیز بهره مند می شود.

بنابر ادعای تحلیلگر این اتاق فکر آمریکایی موضوع نفت و انرژی از جمله اولویت‌های اصلی چین به شمار می روند زیرا این کشور برنامه هایی را برای حمله به تایوان بررسی کرده است.

«بردلی بومن، دیگر کارشناس موسسه فوق که مدیر مرکز قدرت نظامی و سیاسی FDD نیز می باشد، تصریح دارد: حزب کمونیست چین و جمهوری اسلامی ایران در تحقیر و بیزاری از واشنگتن متحد هستند. در این چارچوب روابط نزدیک چین و ایران چالش‌های واقعی را برای امنیت ملی واشنگتن، شرکای خاورمیانه ای آن و اسرائیل ایجاد می‌کند.

وی افزود: علاوه بر این سرمایه‌گذاری های پکن در تهران، تحریم‌هایی را ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی برقرار کرده است، ناکارآمد خواهد کرد و اهرم های فشار واشنگتن علیه ایران را از بین می‌برد؛ در چنین شرایطی گزینه اقدام نظامی علیه برنامه هسته‌ای ایران تقویت می شود.

تحلیلگران این موسسه ضدایرانی تاکید دارند که عضویت کامل ایران در سازمان شانگهای نفوذ و فعالیت چین در خاورمیانه را هم بیشتر می کند. عضویت کامل ایران به سازمان همکاری شانگهای در ابتدا با رای سال ۲۰۲۱ کشورهای عضو تصویب شد. در اوایل همان سال بود که تهران و پکن یک برنامه مشارکت راهبردی ۲۵ ساله را به امضا رساندند. اگرچه هنوز جزئیات دقیق این توافق به صورت محرمانه باقی مانده است، اما براساس برخی اطلاعات فاش شده از این سند همکای راهبردی، چین و ایران در زمینه آموزش و برگزاری رزمایش های نظامی، توسعه همکاری تسلیحاتی و به اشتراک گذاری اطلاعات به صورت جدی همکاری خواهند داشت.

طبق این گزارش، اقدام اخیر پکن در میانجی‌گری بین دو رقیب منطقه ای یعنی ایران و عربستان سعودی برای برقراری مجدد روابط از جمله نشانه ها از نفوذ رو به افزایش چین در منطقه است. با تلاش پکن، تهران و ریاض برای بازگشایی سفارتخانه های مربوط به خود پس از قطع رابطه ای هفت ساله توافق کردند. این نکته قابل ذکر است که چین یکی از واردکنندگان عمده نفت از ایران و عربستان سعودی به شمار می رود.

بنیاد دفاع از دموکراسی ها، از دیگر پیامدهای عضویت ایران در این سازمان را اتحاد ایران و روسیه علیه غرب عنوان کرد و نوشت، ایران و روسیه به عنوان دو کشور تحریم شده از سوی آمریکا در بازار نفت و انرژی با هم رقابت دارند و برای تجارت با کشورهایی مانند چین و سایر دولت هایی که تحریم های آمریکا را نادیده می گیرند تلاش می کنند. باوجود این، مسکو و تهران یک اتحاد سیاسی و نظامی را ایجاد کرده‌اند.

بر همین اساس در گزارش فوق آمده است که همکاری تسلیحاتی در حوزه مختلف پهپادی، توپخانه ای و مهمات بین دو کشور به شدت افزایش یافته است. این گزارش با استناد به گزارش روزنامه وال استریت ژورنال مدعی شد که انتقال تجهیزات نظامی از طریق دریای خزر و همکاری روسیه و ایران در زمینه ساخت کارخانه تولید پهپادهای ایرانی که مسکو نام آن را به Geran-۲ تغییر داده است، نمونه ای از همکاری نزدیک تهران و مسکو است. این روزنامه آمریکایی می افزاید روسیه در ازای حمایت های تهران، در حوزه های نرم افزاری به ایران کمک می کند و به این کشور نرم‌افزار دیجیتالی پیشرفته را که قابلیت های گسترده ای در جنگ سایبری و نظارت دیجیتال دارد، ارائه کرده است.