آیا دوره سلطه دلار بسر رسیده است؟

به گزارش روز دوشنبه ایرنا به نقل از پایگاه خبری مارکتس اینسایدر، آرژانتین به سبب افت شدید ذخایر دلاری بانک مرکزی در پایین‌ترین سطح خود از سال ۲۰۱۶ میلادی قرار دارد، در نتیجه تصمیم دارد بسیاری از مبادلات تجاری خود را به یوان انجام دهد.

از دیگر سو، وقوع خشکسالی در آرژانتین سبب شده است حدود ۲۰ میلیارد دلار صادرات محصولات این کشور نابود شود و این مساله مقامات این کشور را بیش از پیش به فکر جایگزینی ارز دیگری به جای دلار باشند و این مساله محبوبیت یوان را در آمریکای لاتین افزایش داده است.

نگاهی به از آغاز روند تحولاتی که از آغاز سال ۲۰۲۳ میلادی به وقوع پیوسته نشان می دهد تاکنون رویدادهای زیادی به منظور کاهش سلطه دلار بر اقتصاد جهان روی داده است که این مساله بیش از پیش موضوع «دلارزدایی» را در کانون توجه قرار داده است.

اگرچه دلار پرکاربردترین ارز برای معاملات جهانی به شمار می آید، این امر تجارت بین‌المللی را پیچیده کرده اما درها را به روی یوان، که پکن در تلاش است آن را به عنوان جایگزینی برای دلار آمریکا برای تجارت بین‌المللی مطرح کند، گشوده است.

به استناد گزارش بلومبرگ، آرژانتین و چین از سال ۲۰۰۹ میلادی یک قرارداد سوآپ دوجانبه منعقد کرده‌اند و پکن به‌ تازگی به آرژانتین اجازه داده است تا از نیمی از خط سوآپ ارز ۱۸ میلیارد دلاری استفاده کند ...

همچنین معاملات یوان در بازار ارز آرژانتین در ۱۰ روز نخست ماه جاری میلادی ژوئن (خرداد-تیر) در مجموع، حدود ۲۸۵ میلیون دلار بوده که دو برابر حجم کل ماه مه (اردیبهشت، خرداد) است.

در همین حال، سهم معاملات روزانه یوان در بازار فارکس این کشور آمریکای جنوبی به تازگی به رکورد ۲۸ درصد رسیده؛ در حالی که تنها در ماه مه ۵ درصد افزایش یافته است.

به گزارش بلومبرگ، این روند صعودی در حالی ایجاد شده است که بیش از ۵۰۰ شرکت در آرژانتین به دنبال پرداخت هزینه واردات به یوان هستند و شرکت آمریکایی وِرلپول (Whirlpool) نیز ممکن است به آن‌ها بپیوندد. این شرکت بزرگ سازنده لوازم خانگی، در اکتبر (مهر، آبان) سال گذشته میلادی، یک کارخانه ۵۲ میلیون دلاری در آرژانتین افتتاح کرد، اما کمبود دلار فعالیت آن را مختل کرد؛ زیرا واردات لوازم ساخت ماشین لباسشویی و سایر لوازم خانگی را به تأخیر انداخت.

البته آرژانتین تنها کشور آمریکای لاتین نیست که استفاده از یوان را برای رونق اقتصادی خود در دستور کار قرار داده است.

پیش تر، لوئیس ایناسیو لولا دا سیلوا رئیس‌جمهوری برزیل، دوم تیرماه جاری از قصد خود مبنی‌ بر طرح موضوع دلارزدایی در نشست بعدی گروه بریکس پرده برداشت.

رئیس‌جمهور برزیل، جمعه در جریان اجلاس پیمان مالی جدید جهانی در پاریس اظهار داشت که قصد دارد موضوع دلارزدایی را در نشست بعدی بریکس مطرح کند. گروه بریکس متشکل از کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی هستند.

نشست سران این بلوک اقتصادی قرار است در ۲۲ تا ۲۴ اوت (۳۱ مرداد تا ۲ شهریور) سال جاری میلادی در ژوهانسبورگ، آفریقای جنوبی برگزار شود.

نگاهی به تحولات جهانی نشان می دهد دو دلیل مهم را برای سرعت گرفتن دلارزدایی در کوتاه‌مدت می توان برشمرد.

اولین دلیل، جنگ روسیه و اوکراین است. اِعمال مجموعه‌ای از تحریم‌های مالی از سوی آمریکا علیه روسیه، از فوریه (بهمن، اسفند) ۲۰۲۲ میلادی و انتقاد چندین سازمان از جمله صندوق بین‌المللی پول و افراد مشهور از این اقدام، اعتماد به دلار و ارز رایج را در بخش‌های بزرگی از اروپا متزلزل کرده است.

دومین دلیل، کسری بودجه و بدهی آمریکا است. نسبت کسری مالی آمریکا به تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۰ میلادی در زمان همه‌گیری کرونا، ۱۵ درصد بود. بدهی ملی آمریکا که در سال ۲۰۰۸ میلادی ۱۰ تریلیون دلار بود، به ۳۱.۴ تریلیون دلار افزایش یافته است و احتمالاً باز هم افزایش خواهد یافت؛ این موضوع به طور جدی بر اعتماد مردم به ثبات دلار در بلندمدت تأثیر می‌گذارد.

به عبارت دیگر، فرآیند دلارزدایی نیز تا حدودی فرآیند تعدیل سبد سهام توسط سرمایه‌گذاران جهانی است. اگر اعتماد مردم به دلار تضعیف شود، طبیعی است که سهم دلار در دارایی‌های مالی مختلف کاهش خواهند یافت.

به باور کارشناسان، تحولات ماه‌های اخیر در منطقه غرب آسیا و افزایش تمایل اعراب به سمت چین و کاهش وابستگی‌شان به آمریکا، افزایش گرایش کشورهای حوزه آمریکای لاتین به سمت روابط با چین و روسیه و اعلام خبر تمایل آرژانتین برای استفاده از ارز یوان در همکاری‌های تجاری با چین، تمایل برزیل به عنوان بزرگترین قدرت اقتصادی منطقه آمریکای لاتین به سمت افزایش همکاری‌ها با کشورهای بلوک شرق از جمله چین، تکاپوی قدرتهای نوظهور حوزه بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) به کنار گذاشتن دلار از معاملات تجاری و استفاده از ارزهای ملی یا یک ارز واحد، تلاش‌های جدی سازمان همکاری شانگهای برای دلار زدایی از همکاری‌های تجاری میان اعضا ... همگی حکایت از آن دارد که جهان تک قطبی و دوره سلطه دلار بر تجارت جهانی به پایان راه خود رسیده و نظم نوین جهانی با محوریت قدرتهای آسیایی و شرقی در حال شکل گیری است.