نتوانستیم فرهنگ و ادبیات را به نسل آینده منتقل کنیم/چاپ ۴۰۰ کتاب ماحصل کنگره شهریار+فیلم

به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، سید محمدحسین بهجت تبریزی (زاده ۱۲۸۵ – درگذشته ۱۳۶۷) متخلص به شهریار (پیش از آن بهجت) شاعر ایرانی اهل آذربایجان بود که به زبان‌های ترکی آذربایجانی و فارسی شعر سروده است. مهم‌ترین اثر استاد شهریار منظومه حیدربابایه سلام (سلام به حیدربابا) است که از شاهکارهای ادبیات ترکی آذربایجانی به‌شمار می‌رود و شاعر در آن از اصالت و زیبایی‌های روستا یاد کرده‌است. این مجموعه در میان اشعار مدرن قرار گرفته و به بیش از ۸۰ زبان زنده دنیا ترجمه شده است.

۲۷ شهریور ماه، سال‌روز درگذشت استاد شهریار، با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی روز شعر و ادب پارسی نام‌گذاری شده است. به همین مناسبت با همکاری بنیاد استاد شهریار و دانشگاه ارومیه، هفتمین دوره کنگره بین‌المللی شعر و ادب فارسی برگزار خواهد شد و نشست رونمایی از پوستر این کنگره در ایرنا برگزار شد.

در این نشست عباس بانج شفیعی عضو هیات علمی و معاون پژوهشی دانشگاه ارومیه، علیرضا مظفری مدیر گروه ادبیات فارسی ارومیه و دبیر کمیته علمی هفتمین کنگره بین‌المللی شعر و ادب فارسی نکوداشت استاد شهریار، جواد وندنوزوز دبیر اجرایی هفتمین کنگره بین‌المللی شعر و ادب فارسی نکوداشت استاد شهریار و رئیس بنیاد استاد شهریار، علی‌اکبر کمالی‌نهاد عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان و رئیس اتحادیه انجمن‌های ادبی و معلمان سراسر کشور و علیرضا منوچهریان عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و مترجم حضور داشتند.

بخش نخست این نشست را می‌خوانید.

درباره همکاری دانشگاه ارومیه با بنیاد استاد شهریار و برنامه‌هایی که دراین دوره اجرا خواهدشد، توضیح دهید.

شفیعی: دانشگاه ارومیه به دنبال ایفای رسالت اجتماعی است؛ یعنی جدا از پرورش دانشجو و تولید علم در زمینه‌های مختلف، برای فرهنگ و ادب کشور احترام ویژه‌ای قائل است و به دنبال ترویج و گسترش و اگر بتواند، ارتقای این موضوع است. در سال گذشته افتخار داشتیم که با بنیاد استاد شهریار همکاری کنیم. در دیدار سال گذشته پیشنهاد شد که هفتمین کنگره بزرگداشت استاد شهریار با همکاری این دو نهاد یعنی دانشگاه ارومیه و بنیاد شهریار برگزار شود. ایده جذابی بود و ما هم استقبال کردیم. موضوع در دانشکده ادبیات مطرح شد، علیرضا مظفری مدیر گروه ادبیات فارسی ارومیه قبول کردند و دبیری علمی این همایش را متقبل شدند. همچنین جواد وندنوروز رئیس بنیاد استاد شهریار دبیر اجرایی این نشست هستند.

گاهی کتاب‌ها و صفحات متعددی را می‌شود در یک بیت شعر جا داد

در نهایت بعد از بحث‌های فراوان و ثبت نمایش در موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام(ISC) توسط دانشگاه جنبه علمی همایش قوام یافت. در ادامه کمیته علمی تشکیل شد. باید در نظر داشت ۲۷ شهریور ماه روز وفات استاد شهریار است و به همین خاطر آن روز روز شعر و ادب فارسی و گرامی‌داشت استاد شهریار نام‌گذاری شده است. بنابر این در همان روز ۲۷ شهریور ماه این همایش با محورهای مختلف که در دو بخش کلی تقسیم‌بندی شده برگزار خواهدشد.

دو بخش اصلی برگزاری هفتمین کنگره شعر و ادب فارسی به نام گذاری آن روز یعنی بزرگداشت استاد شهریار و شعر و ادب فارسی و جایگاه شعر و ادب فارسی در تحولات اجتماعی و سیاسی باز می‌گردد.

گاهی با یک بیت از شعر، انسانی را دگرگون می‌کنیم

شعر چه جایگاهی در جامعه و زندگی افراد دارد؟

شفیعی: شعر نقش بالایی در زندگی و تحولات اجتماعی دارد، گاهی کتاب‌ها و صفحات متعددی را می‌شود در یک بیت شعر جا داد و معانی فراوانی را از آن تفسیر کرد. بنابراین عنوانی که انتخاب شده ناظر براین بخش بزرگ شعر است و گاهی ما با یک بیت از شعر می‌توانیم انسانی را دگرگون کنیم. بنابر شعر در زندگی انسان‌ها نقش بسیار بالایی دارد و همچنین زبان فارسی که زبان شعر است.

گفته شده است که فارسی شکر است و ترکی هنر. روزی که برای بزرگداشت شعر و ادب فارسی انتخاب شده است، هم‌زمان با سال‌روز درگذشت شهریار است. شهریار شاعر پارسی گویی است که آثاری به زبان فارسی و ترکی آذری سروده است. گفته شده این شاعر به زبان‌های فرانسوی و عربی هم شعر گفته است. بنابر ۲۷ شهریور روز مبارکی است.

استاد شهریار در انواع قالب‌های شعری سرودند

این روز و این کنگره باید بتواند رسالت خودش را در گسترش شعر و ادب فارسی و نکوداشت استاد شهریار انجام بدهد. وقتی به زندگی استاد شهریار بنگرید، فراز و نشیب‌هایی در زندگی او اتفاق افتاد تا جایی که شاید بتوان گفت او تجارب متفاوتی در زندگی داشت، مطالعه زندگی او می‌تواند درس‌های بزرگی به ما بدهد. در حقیقت این اتفاق بسیار خجسته‌ای است. استاد شهریار در انواع قالب‌های شعری سرودند و این خود می‌تواند موضوع جذابی برای چنین مراسمی باشد.

دچار فراموشی هویت شدیم و شاید فرهنگ خود را به خوبی تبیین، تبلیغ و معرفی نکردیم

همه می‌دانیم که نسل کنونی، نسلی متفاوت است. وقتی به نسل جدید توجه می‌کنیم به نوعی متوجه بی‌هویتی ادبی می‌شویم، شاید این تقصیر ما است که نتوانستیم فرهنگ و ادبیات را به نسل‌های آینده منتقل کنیم.

فضای مجازی و قدرت برتر در رسانه در فرهنگ‌های دیگر غربی و شرقی (اگر به چین توجه کنید در حال گسترش فرهنگ است) موجب این مساله شده است. متاسفانه دچار فراموشی هویت شدیم و شاید فرهنگ خود را به خوبی تبیین، تبلیغ و معرفی نکردیم. در نتیجه جوان ما شیفته جذابیت‌هایی می‌شوند که دیگر کشورها برای فرهنگشان ایجاد می‌کنند.

اجرای چنین برنامه‌ها و پوشش گسترده خبری و تبلیغاتی آن می‌تواند تاثیر مثبتی بر ترویج فرهنگ و ادبیات داشته باشد.

بُعد بین‌المللی این همایش نسبت به دوره‌های قبل بیشتر شده است

درباره مقاله‌های ارسال شده توضیح دهید، آیا کمیت و کیفیت آن نسبت به سال‌های گذشته ارتقا پیدا کرده است؟

مظفری: کنگره شعر و ادب فارسی و نکوداشت استاد شهریار امسال وارد هفتمین دوره شده است. این کنگره تا به حال ۶ دوره برگزار شده است و هدایت علمی دوره هفتم را دانشگاه ارومیه و گروه ادبیات فارسی بر عهده دارد. از اواخر سال گذشته که متولی این امر شدیم برای به راه انداختن اصولی و علمی این کنگره حرکت کردیم. اولین قدم این بود که باید کمیته علمی این همایش تعریف و از اساتید این حوزه درخواست همکاری می‌شد. خوشبختانه به محض اینکه مساله را مطرح کردیم، تمام اساتید متوجه ضرورت آن شدند. حدود ۲۰ نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه‌های معتبر ایران از دانشگاه‌های مشهد، اهواز، از ارومیه تا تا اصفهان و دیگر شهرها به عنوان اعضای هیات علمی وارد کمیته علمی این همایش شدند.

علاقه‌مندی برای حضور در هیات علمی این کنگره از کشورهای دیگر نسبت به دوره‌های پیشین بیشتر شد

نکته‌ای که خیلی جالب بود، این است که علاقه‌مندی برای حضور در هیات علمی این کنگره از کشورهای دیگر نسبت به دوره‌های پیشین بیشتر شد. از کشور ترکیه از دانشگاه‌هایی مانند دانشگاه استانبول و آتاتورک و همچنین از پاکستان و بنگلادش اعلام آمادگی برای حضور در هیات علمی این همایش کردند. حدود پنج نفر از کمیته علمی همایش امسال از کشورهای خارجی است و به این دلیل بُعد بین‌المللی این همایش نسبت به دوره‌های قبل بیشتر شده است.

همچنین برای اینکه اثر ماندگاری تهیه شود با موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام(ISC) وارد مذاکره شدیم، در نتیجه مجموعه مقالاتی که چاپ خواهد شد در این پایگاه نمایه می‌شود. با مساعدتی که دکتر شفیعی و همکاران داشتند در این زمینه هم توانستیم موافقت را دریافت کنیم. یعنی تمام مقالات به شکل کامل (ونه خلاصه) چاپ و در پایگاه استنادی علوم اسلامی نمایه خواهند شد.

فراهم‌سازی بستر مناسب برای انتقال تجربیات سایر کشورها در حوزه زبان فارسی

به عنوان دبیر اجرایی این دوره، درباره اقداماتی که به شکل خاص برای این دوره برنامه‌ریزی شده است، توضیح دهید.

وندنوروز: هفتمین کنگره شعر و ادب فارسی در ۲۷ شهریور که در تقویم ایران روز شعر و ادب فارسی و نکوداشت مقام استاد شهریار نام‌گذاری شده است در تهران با مشارکت دانشگاه ارومیه و بنیاد فرهنگی مقبره الشعرا استاد شهریار و همکاری علمی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام وابسته به وزرات علوم تحقیقات و فناوری برگزار خواهدشد.

یکی از اهداف جلب توجه سیاست‌گذران زبان فارسی به آخرین دستاوردهای علمی زبان وادب فارسی است

در سال‌های گذشته ۶ دوره این کنگره با موفقیت در تهران برگزار شد که مُنتج به انتشار فصلنامه مطالعات شهریار پژوهی شد که شماره ۳۶ آن در حال چاپ شدن است. همچنین نزدیک به ۴۰۰ عنوان کتاب در سال‌های فعالیت دبیرخانه دائمی کنگره و بنیاد استاد شهریار در حوزه شعر وادب فارسی و شعر و ادبی ترکی و در حوزه زبان‌شناسی ترکی و همچنین در حوزه استاد شهریار چاپ شد.

یکی از فعالیت‌های عمده بنیاد استاد شهریار حمایت از پایان‌نامه‌های دوره کارشناسی ارشد و رساله‌های دکترای دانشجویان سراسر کشور است. همکاری مستمر با نهادها و دانشگاه‌های کشور از افتخارات این بنیاد است. در راستای این فعالیت‌ها شاهد توجه به مفاخر آذربایجان و نکوداشت شخصیت‌ها و مشاهیر و مفاخر آذربایجان هستیم. امسال در ۲۷ شهریور ماه در تهران این کنگره بین‌المللی با مشارکت دانشگاه ارومیه و بنیاد استاد شهریار و وزارت علوم برگزار خواهدشد.

هدف شما از برگزاری این کنگره چیست؟

وندنوروز: از اهداف برگزاری این کنگره مردمی، علمی و دانشگاهی می‌توان به آشنایی با آخرین دستاوردهای علمی و جدیدترین متدهای پژوهشی در حوزه شعر و ادب فارسی و همچنین اهتمام ویژه اندیشمندان حوزه دانشگاهی و حوزه زبان‌شناسی به ضرورت توسعه و ترویج صحیح فرهنگ آموزش زبان فارسی اشاره کرد.

از اهداف دیگر کنگره فراهم‌سازی بستر مناسب برای انتقال تجربیات سایر کشورها در حوزه زبان فارسی برای دانشگاه‌ها و پژوهشگران است. همچنین جلب توجه صاحب‌نظران و سیاستگذران زبان فارسی به آخرین دستاوردهای علمی و اشاعه فرهنگ آموزش زبان وادب فارسی در جامعه است و خوشبختانه ارائه راهبردها و راهکارهایی ارزشمندی که برای تقویت گسترش فرهنگ آموزش زبان فارسی می‌شود.