دلخوری غرب از استقبال گرم از «بشار اسد» در جده

اندیشکده «شورای آتلانتیک» در تحلیل به موضوع بازگشت «بشار اسد» به جمع کشورهای عربی در اتحادیه عرب پرداخت و استقبال گرم از وی از سوی رهبران کشورهای عربی در نشست اتحادیه عرب در جده را نشانه ناکامی سیاست های آمریکا ارزیابی کرد.

در این گزارش که نظرات چند تن از کارشناسان این اتاق فکر را بیان کرده، آمده است ۱۲ سال پس از کنارگذاشتن سوریه از اتحادیه عرب، رئیس جمهور بشار اسد در ۱۹ می با آغوش باز اعضای این سازمان منطقه ای روبرو شد. شرایط جنگ داخلی که منجر به اخراج سوریه از جمع کشورهای عرب و اتحادیه فوق شد اکنون تغییر کرده است به ویژه آنکه زلزله ۶ فوریه گذشته که بخش مهمی از سوریه را ویران کرد، فرصتی برای اسد پدید آورد تا حمایت همسایگان و شرکای پیشین خود را به دست آورد.

با اینحال طبق تحلیل اتاق فکر آمریکایی فوق، در کنار این موضوع توافق عادی سازی عربستان و ایران نیز تاثیرگذار بود. همه این تحولات در نهایت به استقبال دوباره از سوریه در اتحادیه عرب منتهی شد و در واقع عرصه بازی جدیدی برای دمشق رقم خورد.

آمریکا مسئول شرایط کنونی خاورمیانه است

شورای آتلانتیک تحلیل کارشناسان خود را نسبت به این تحول جدید جویا شد که در بخش ذیل خلاصه ای از نظرات آن ها ارائه می گردد.

«قتیبه ادلبی» تحلیلگر مرکز رفیق حریری و کارشناس پروژه سوریه در برنامه خاورمیانه اعتقاد دارد تلاش ها برای عادی سازی روابط با سوریه و بازگرداندن بشار اسد به منطقه عربی پس از زلزله مرگبار ۶ فوریه نتیجه داد. موفقیت اسد در واقع نقطه اوج تلاش های چند ساله بسیاری از کشورهای عربی برای عادی سازی روابط با دمشق و دگرگونی جایگاه آن ها در خاورمیانه بوده است.

البته از نگاه این تحلیلگر، تحولات به نوعی در جهت برقراری موازنه بین ایالات متحده از یک سو و روسیه و چین از سوی دیگر حرکت می کند.

این کارشناس با اشاره به تداوم حضور آمریکا در سوریه افزود: مشکل آنجاست که ایالات متحده خود را تنها در قبال طرف‌ هایی که به صورت مستقیم با آن ها در شمال شرق سوریه تعامل داشت، مسئول می‌داند. همین رویکرد آمریکا بود در سایر بخش‌ های این کشور هم خلاء ایجاد کرد و نگاه کشورهای عربی را به روسیه و ایران معطوف ساخت. دولت بایدن با اولویت‌زدایی از سیاست خاورمیانه، تغییر منطقه‌ای و متعاقب آن ادغام مجدد اسد را تسریع کرد.

به اعتقاد این تحلیلگر از این به بعد منزوی نگه داشتن اسد به آسانی قبل نخواهد بود، به خصوص که او به دنبال آن برداشته شدن تحریم ها و تامین منابع مالی برای بازسازی کشورش است.

«عمادالدین بادی» دیگر عضو مرکز رفیق حریری هم بر ین باور است که نوع رفتار گرم رهبران عربی با بشار اسد، ایرادات سیاست خارجی آمریکا در منطقه را نشان می دهد. در واقع بازگشت رسمی اسد به اتحادیه عرب آشکارا به معنای پیروزی عمل گرایی منطقی و اقتدارگرایی رهبران خاورمیانه قابل تفسیر است.

این تحلیلگر تاکید دارد برای ایالات متحده، نوع رفتار با اسد بر روی فرش قرمز، مشکلات موجود در سیاست خارجی کاخ سفید در منطقه را برجسته ساخته است. سیاست آمریکا در قبال سوریه نمونه ای از ناکامی در بازدارندگی اسد و متحدانش است. دولت های آمریکا با زیر پا گذاشتن سیاست اعلام شده و از بین بردن تدریجی اهرم های خود، شرایط را خراب کردند و اعتبار خود را از دست دادند. این یک واقعیت قابل توجه است که اکنون کشورهایی پیشتاز احیای روابط خود با اسد هستند که متحدان واشنگتن بوده اند و تا پیش از آن به نوعی به خط مشی دولت بایدن در قبال دمشق شکل می دادند.

وی ضمن تکرار برخی شعارهای سیاسی غرب پسند تصریح کرد بازگشت دوباره اسد به اتحادیه عرب به طور رسمی کوبیدن میخی بر تابوت تعهدات جهانی فراموش شده آمریکا بوده است. این اتفاق زنگ خطر را برای سیاستگذاران ایالات متحده به صدا در می آورد تا مسیر خود را تغییر دهند و در اقدامات و فرضیات خود را بازنگری کنند.

تلاش غرب برای افزایش فشار بر اسد

در این اندیشکده هنوز تحلیلگرانی وجود دارند که نمی خواهند بپذیرند رویکردهای غرب در سوریه شکست خورده است. این کارشناسان بر همان دیدگاه های مخرب خود پافشاری می کنند. «گیسو نیا» یکی از کارشناسان شورای آتلانتیک است که ادعا دارد استقبال گرم اتحادیه عرب از بشار اسد پس از بیش از یک دهه درگیری، نوعی توهین به افکار عمومی شمار می آید زیرا کشورها به جای تلاش برای محاکمه و پاسخگو کردن وی، دست دوستی به سوی او دراز کردند.

«میشل دوکلوس» دیگر عضو اتاق فکر فوق و سفیر پیشین فرانسه در دمشق بین سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ نیز اعتقاد دارد غرب نباید بدون قید و شرط روند عادی سازی با دولت اسد را بپذیرد.

وی رویکرد دولت های عربی را اشتباهی وحشتناک خواند و افزود: آن ها نمی توانند انتظار داشته باشند که رهبر سوریه انتظارات اصلی آنها را عملی کند. آنها اکنون هیچ دستاورد و چشم اندازی برای محدود کردن نفوذ ایران در امور سوریه ندارند. به همین دلیل کشورهای غربی نباید وارد منطق عادی سازی بدون قید و شرط با اسد شوند، بلکه باید بر لغو نشدن تحریم ها تاکید داشته باشند و انرژی خود را بر شمال شرق سوریه متمرکز کنند. کشورهای غربی در توافق با ترکیه می توانند نوعی خودمختاری را برای نیروهای دموکراتیک سوریه رقم بزنند.

«یاسین راشد» کارشناس مسائل سوریه در این اتاق فکر آمریکایی اعتقاد دارد استقبال گرم سران کشورهای عربی از اسد در نشست اتحادیه عرب در جده، آخرین میخ بر تابوت بهار عربی ۲۰۱۱ بود، این رویداد روند انقلاب های شکست خورده در تونس، مصر، لیبی و یمن را دنبال می کند.

وی با انتقاد از عملکرد حاکمان کشورهای عربی آورده است خاطره بهار عربی ۲۰۱۱ همیشه در ذهن رهبران منطقه وجود دارد. دولت های عضو اتحادیه عرب از ظهور موج دیگری از خیزش‌ ها به دلیل تداوم ناامیدی‌ اقتصادی هراس دارند. آن ها تلاش نمی کنند تا به مسائل ریشه ای همچون حکومت مداری، پاسخگویی و شفافیت بپردازند.

وی در پایان به تصمیم گیران در واشنگتن توصیه کرد در این راستا دولت بایدن به جای حمایت از تلاش های کنونی، باید مردم سوریه، به ویژه جمعیت جوان آسیب پذیر این کشور را در اولویت قرار دهد. ایالات متحده باید از روابط ممتاز خود با کشورهای عضو اتحادیه عرب برای پاسخگو کردن دمشق و رسیدگی به پیامدهای جنگ در سوریه استفاده کند.