مسافرانی که مجنون نیستند

کمتر از یه ماه به اعزام زائرای بیت الله الحرام مونده و حال و هوای عجیبی بین ۸۷ هزار زائری حاکمه که سال ها دل به تمنای کوی دوست بودند و انتظار دیدن کعبه رو به جون خریده اند و حالا برای اون لحظه، لحظه شماری می کنن؛ این حس و حال نه فقط برای این زائرا که برای خیلی از حاجی هایی هم هست که سال های قبل لبیک گو به دور حرمش چرخیدند و آواره بین صفا و مروه یا مشعر و عرفات شدند.

از قدیم گفته اند المسافر کالمجنون. حالا کی حال و روز این مسافرا رو درک می کنه، خدا می دونه. از یه طرف باید مدارک سفر رو آماده کنن. مثلا واکسن بزنن؛ چه مننژیت و چه فلج اطفال. تازه اگه تست پی آر سی برای کرونا هم نخوان یا به دنبال هزینه های ساک و چمدون و لباس احرام و خروجی باشن. همه اینا یه طرف باید توی جلسات توجیهی شرکت کنن که خودش کلی وقت و انرژی می گیره. بعد از همه اینا باید از فک و فامیل حلالیت بطلبن که خود این یه پرونده جداگونه محسوب می شه. بعضیا که رسم و رسوم خاصی دارن. یعنی برای خداحافظی از قوم و خویشاشون باید سفره پهن کنن و احسان بدن. با این گرونی ها هم که روز به روز زیاد می شه باید به فکر ولیمه باشن و از الان دنبال سالن و تالار یا مسجد و حسینیه بگردن.

از قرار معلوم، اولین گروه از زائرا، سوم خرداد که سالروز فتح خرمشهره، عازم مدینه می شن که مدینه اول هستن و برگشت حاجی ها هم اواخر تیر هستش که تقریبا میشه دوم محرم. خیلی از اونایی که امسال میرن حج بالای ۸۰ سال هستن. چون پارسال عربستان قانون گذاشته بود و به خاطر کرونا گفته بود که فقط زیر ۶۵ ساله ها می تونن بیان حج و همین مساله باعث شد تا حدود ۲۲ هزار نفر پارسال از توفیق انجام مناسک حج محروم بشن و جای اونا، ۲۲ هزار نفری که توی نوبت بودن، برن و حالا نوبت همون جامونده هاست که جوونترها باید هواشون رو داشته باشند.

امسال اونایی که جوونترند خیلی باید از خودگذشتگی داشته باشن و کمک حال زائرای سن بالا باشن. البته مدیرا و معاونای کاروان ها حواسشون هست ولی چون تعداد افراد مسن زیاده، حج سختی رو میشه پیش بینی کرد. مخصوصا این که تعداد خادمای کاروان ها رو کم کردن و از طرف دیگه تعداد زائرای بعضی از کاروان ها بالای ۲۰۰ نفره.

شاید شما هم از اون آدمایی باشید که اگر قرار باشه برید حج، کلی برنامه ریزی می کنید. مثلا می گید از یک سال قبلش بشینم سفرنامه های حج رو بخونم و از نظر روحی و معنوی خودم رو آماده کنم. چرا؟ چون قراره توی عمرم فقط یه بار به این سفر برم و حالا که خدا روزی کرده، حداقل یه چیزی بفهمم و دستگیرم بشه و به غفلت سپری نشه ولی امان از اون وقتی که متوجه می شید اسمتون جزو حاجیای امسال دراومده و فقط یکی دو ماه وقت دارید، طبیعیه که قید خوندن سفرنامه و احکام حج و خیلی چیزای دیگه رو می زنید. چون برای احکام حج می گید، کلاس می ذارن و توی ایامی که مدینه و مکه هستیم ریز و درشت مناسک و راه اماکن زیارتی رو یاد می گیریم.

یه جمله طنزی بین مدیران و عوامل حج هست که میگن همه چی با کاروانه! یعنی وقتی از یه زائر می پرسن خمس مالت رو حساب کردی، احکام حج رو بلدی یا قرائت نمازت رو درست کردی یا نه، میگه به ما گفتن همه چی با کاروانه! پارسال یه آدم خوش بیانی داشتیم که از روز اول جلسات توجیهی تا روز آخر هی می گفت مدت سفر کوتاهه. می گفت فکر نکنید هنوز یک ماه تا سفر حج مونده. چون چشم به هم بزنید، می بینید سوار هواپیما شُدید و چشم به هم بزنید، می بینید یه ماه سفر هم تموم شده و برگشتید. راست می گفت! انگار دیروز بود که برای گرفتن ۵۰۰ یورو رفتیم بانک و واکسن کرونا زدیم. انگار دیروز بود دور خونه خدا می چرخیدیم و اعمال به جا آوُردیم.

از ما که گذشت. با این که خیلیا می گفتن از لحظه لحظه این سفر معنوی بهترین استفاده رو بکنید ولی باز هم حسرت اون روزا رو می خورم که ای کاش بیشتر استفاده می کردم؛ مخصوصا شب و روز عرفه که مثلش پیدا نمی شه. یادش بخیر! یکی از دوستان می گفت کسی که این سفر رو از دست بده، عمرش رو از دست داده یا یکی دیگه می گفت وقتی رفتی مکه هر روز روز از خودت بپرس که اینجا چه کار می کنی. در واقع می خواست بگه به فلسفه آفرینش وجودی فکر کنم و بیشتر به هدف خلقت بیاندیشم ولی خودمونیم، یه جورایی با زبون بی زبونی می خواست بگه اونجا به یاد ما هم باش.

وقتی به یکی از اساتید دانشگاهی که درس های اخلاق و قرآنش توی تلویزیون هم پخش می شه، زنگ زدم و گفتم که چند تا توصیه بکنه، کلی سفارش کرد. مثلا این که سعی کن توی این سفر اعتراضی نکنی، مشکلات رو تحمل کن و وقت رو تلف نکن. بعد توضیح داد که بعضیا فکر می کنن یک ماه، مدتی طولانیه ولی تا چشم به هم می زنیم، تموم می شه. به همین خاطر می گفت تمام لحظات این سفر غنیمته. کلی هم درباره اهمیت ذکر گفت که مثلا توی مکه ذکر لااله الا الله از زبونت نیفته یا توی مدینه هر چند روزی که اونجا هستی، ذکر صلوات داشته باش. اونم ۱۴ هزار صلوات که دل آدم رو خیلی نورانی می کنه و بعد این سفارش رو هم کرد که حتی در کوچه و بازار مراقب باش تا دچار غفلت نشی.

بزرگی دیگه می گفت ما توی این سفر مهمون خدا و پیامبر و اهل بیت هستیم که ما رو سر سفره خودشون دعوت کرده اند و حاجت هایی که از اونا می خواهیم، بخشی از پذیرایی هستش ولی اصل پذیرایی از سوی خداست و باید ببینیم در این سفر چه چیزی به ما می دن. می گفت ما وظیفه بندگی مون رو انجام بدیم. در واقع قلبمون رو منتظر نگه داریم و بالاترین عرض حاجت همینه که خدایا تو می خوای چی به من بِدی.

یکی از خوبان هم توصیه هایی داشت. مثلا می گفت اگه تونستید در مسجد الحرام اعتکاف داشته باشید. چون بهترین مکانه یا روزها رو روزه بگیرید. تازه می گفت ضمن حضور در نمازهای جماعت، تا جایی که ممکنه خلوت گزینی داشته باشید؛ چه در مسجد الحرام و چه در مسجد النبی. می گفت اگر می تونید صبح تا شب برید به حرم و حتی اگه تونستید ناهار هم نخورید. خودش خیلی اهل عمل بود و سفارش می کرد کمتر خوردن و کمتر خوابیدن و دوری از دیگران باعث میشه تا یه جورایی یه خلوت طولانی داشته باشید. می گفت به فکر هتل و استراحت و خوردن نباشید. غصه نخورید که این همه پول برای هتل و غذا هزینه می شه و چون پول دادیم باید به صورت کامل استفاده کنیم. بلکه استفاده معنوی از همه اینا بالاتره. چرا؟ چون فقط یه بار در طول عمر امکان چنین سفری بوجود می یاد.

حضرت آقا هم هر سال در دیدار با دست اندرکارای حج توصیه هایی می کنه؛ هم به مسئولین و هم به زائرا. مثلا پارسال گفت که زائرا قدر لحظه لحظه این سفر رو بدونن و این رو هم گفت که به جای بازارگردی توی مغازه های مکه و مدینه، وقتتون رو بذارید و دو رکعت نماز توی مسجدالحرام بخونید یا برای اونایی که التماس دعا گفتن دُور خونه خدا بگردید یا دعا کنید و نیم صفحه قرآن بخونید که همه اینا بهترین سوغاتیه. البته برای سوغاتی هم سفارش کردن که اگه می خواید هدیه هم بگیرید، همین جا توی کشور خودمون بگیرید؛ مخصوصا با توجه به این که امسال هم سال رشد تولیده و سال های قبل هم رونق و جهش تولید بوده ولی چه می شه کرد که بعضیا فکر می کنن مرغ همسایه غازه. اگه توی این روزا بعضی از زائرا رو دیدید که با دست پر از بازار میان، بدونید که با این دوراندیشی دارن بهترین فرصت رو برای ایام حجشون فراهم می کنن تا اونجا دیگه دغدغه بازار و خرید رو نداشته باشن.

حضرت آقا به مسئولان حج توصیه کرد که قدر این سفر الهی رو بدونن. یعنی هر کدومشون، چه بخش نمایندگی، چه بخش مدیریّت حج و چه بخش هایی مثل حوزه های بهداشتی و امنیتی و هلال‌احمر و صدا و سیما که همکاری می کنن، همه شون بدونن که دارن کار مهمّی رو انجام می دن و قدر دونستن هم یعنی این که کارشون رو خوب انجام بدن و قربه الی الله باشه.

درسته که پارسال دستمون به حجر الاسود نرسید و نتونستیم پرده خونه خدا رو بگیریم؛ درسته که فقط یکی دوبار تا قبل از رفتن به منا و عرفات می تونستیم دور خونه خدا بگردیم و طواف های مستحبی رو مجبور بودیم از طبقات بالای مسجد الحرام انجام بدیم؛ درسته که فقط یه بار اونم نیم ساعت توفیق نماز خوندن توی روضه شریفه یعنی بین منبر و مرقد رسول خدا(ص) رو داشتیم ولی ای کاش بازم می تونستیم با همون محدودیت های کرونایی دوباره مشرف بشیم و دور خونه خدا بگردیم. الهی! دورت بگردم. نه امسال که هر سال و الهی که نصیب همه آرزومندا بشه.

اگه پای صحبت های روحانی کاروانتون بشینید و با حوصله گوش کنید، می بینید که چه روایات نابی درباره مکه و حج و مدینه می گن. مثلا پیغمبر فرمود طواف و گشتن به دور خونه خدا زینت کعبه است یا کسی که طواف می کنه از گناهان خارج می شه یا می دونستید در طواف شبیه فرشتگان می شید. امام صادق (ع) فرمود همانگونه که با جسمت همراه مسلمانان بر گرد کعبه طواف می کنی، با قلبت همراه فرشتگان بر گِرد عرش طواف کن.

پارسال سازمان حج و زیارت سفارش هایی به زائرا کرده بود که امسال هم احتمالا همین سفارش ها رو براتون توضیح میدن یا می فرستن توی گوشی همراهتون که دونستنش خالی از لطف نیست:

خوابیدن در مسجد مکروه است، در عین حال اگر خستگی فشار آورد، گوشه خلوتی را انتخاب کنید و مزاحمت برای دیگران فراهم نیاورید.

بر اساس قوانین عربستان، بردن دوربین به داخل حرم ها و مساجد و عکسبرداری از آن اماکن ممنوع است، لذا مراقبت‌های لازم را به عمل آورید.

کارت شناسایی و نشانی و شماره تماس کاروان خود را همیشه همراه داشته باشید.

از پیاده‌روی در مسیرهای طولانی خودداری کنید تا خدای نکرده هنگام اعمال گرفتار بیماری نشوید.

از رفت و آمد به صورت انفرادی در مسیرهای خلوت و کوچه ها خودداری کنید.

از همراه داشتن وجه نقد زیاد، اشیای گران‌قیمت و زیورآلات به داخل حرم‌ها و جاهای شلوغ اجتناب نمایید.

در صورت گم‌شدن، به هتل‌های محل استقرار ایرانیان مراجعه نمایید.

در صورت نیاز، از مراکز درمانی محل استقرار زائران ایرانی استفاده کنید.

از برداشتن اشیای مشکوک خودداری کنید.

به زمان‌بندی‌هایی که به مسئولان کاروان ارایه شده و آنان موظف به اجرای آن هستند، پایبند باشید و اصرار بر تغییر آنها نکنید.

حرفای زیادی مونده که باید تا قبل از اعزام زائرا بگم. مثل معرفی سفرنامه های موردنیاز که حاجیا بتونن قبل از اعزام بخونن یا نحوه استفاده از موبایل و اینترنت یا وضعیت هتل ها و جاهای زیارتی و دیدنی. حالا پیشنهاد می کنم به عنوان دست گرمی یه سری به درگاه مناسک حج بزنید که سازمان حج به زائرا پیشنهاد کرد تا قبل از سفر، قشنگ مطالعه کنن تا بدونن کجا می رن و چکار می خوان بکنن. حواستون هم باشه، امسال که ساعت ها رو تغییر ندادن، تفاوت ایران با عربستان فقط نیم ساعته.

حالا شما که اسمتون جزو حاجیای امسال نیست، خودتون قضاوت کنید! اونایی که قراره تا چند هفته دیگه برای مناسک حج ابراهیمی و زیارت حرم پیغمبر آماده بشن، چه حال و روزی دارن! تازه قراره توی مشعر و منا وقوف داشته باشن و قربونی هم بکنن و به شیطون هم سنگ بزنن؛ هم به شیطون بیرونی و هم به شیطون درونی!