پیامبر اکرم (ص) در سومین روز از ماه مبارک رمضان اینگونه دعا کردند: اَللّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ الذِّهْنَ وَ التَّنْبِیهَ وَ بَاعِدْنِی فِیهِ مِنَ السَّفَاهَةِ وَ التَّمْوِیهِ وَ اجْعَلْ لِی نَصِیبا مِنْ کلِّ خَیرٍ تُنْزِلُ فِیهِ بِجُودِک یا أَجْوَدَ الْأَجْوَدِینَ؛ خدایا در این ماه به من تیزهوشی و بیداری عنایت فرما و از بی‌خردی و اشتباه دورم ساز و از هر خیری که در این ماه نازل می‌کنی برایم بهره‌ای قرار ده، به حق جود و بخششت ای بخشنده‌ترین بخشایش‌گران.
خدا رحمت کند آیت الله احمد مجتهدی تهرانی را که در دعای روز سوم ماه رمضان می گفت از خدا بخواهیم که از خواب غفلت بیدار شویم. اگر انسان بیدار شود، خیلی لذت می‌برد. بنابراین در ماه رمضان از خدا درخواست کنید که از خواب غفلت بیدار شویم.
غفلت، یک مفهوم گسترده‌ای دارد و شامل هرگونه بی‌خبری از شرایط زمان و مکانی است که انسان در آن زندگی می‌کند. این بی‌خبری باعث می شود تا انسان نتواند موضع‌گیری صحیحی در برابر شرایط گوناگون در زندگی خود داشته باشد و در واقع خطر بزرگی برای سعادت انسان‌ها است؛ خطری که هر لحظه ممکن است، انسان را به کام نیستی فرو برد و حتی زحمات سالیان دراز عمر انسان را در یک لحظه بر باد دهد.
به همین دلیل علمای اخلاق، مطالب بسیاری را در کتاب های خود درباره غفلت و نقطه مقابل آن یعنی ذکر و بیداری آورده اند و گفته اند که چه عواملی می‌تواند پرده‌های غفلت را کنار زده و انسان را از خواب غفلت بیدار کند. به قول بابا طاهر همدانی دلا غافل ز سبحانی چه حاصل، مطیع نفس و شیطانی چه حاصل، بود قدر تو افزون از ملائک، تو قدر خود نمیدانی چه حاصل.
روایت های بسیاری در این زمینه راهنمای گم شدگانی است که متوجه غفلت خود شده و به دنبال راهکار هستند ولی آن کس که نداند و نداند که نداند را چه باید کرد؟ از امیرمومنان علی (ع) نقل شده که خردمند کسی است که از خواب غفلت بیدار می شود و خود را برای سفر آخرت مهیّا می کند تا خانه همیشگی خود را آباد کند و در روایتی دیگر سفارش کردند تا با نور بیداری، چشم و گوش و قلب خود را روشن کنیم.
در قرآن نیز آیات فراوانی به موضوع غفلت اختصاص دارد و حدود ۱۲ آیه، ریشه بدبختی انسان را غفلت می داند. مثل آیه ۱۷۹ سوره اعراف، ۹۷ انبیاء، آیه هفت سوره روم و برخی دیگر از آیات. این روزها که بیشتر با قرآن مانوس هستیم و معمولا روزی یک جزء از کلام الهی را تلاوت می کنیم، خوب است تا موضوع غفلت را هم مورد بررسی قرار دهیم. چون قرآن با جمله هایی مانند افلا تعقلون، آیا عقل خود را به کار نمی اندازید یا افلا تذکرون، آیا متذکر نمی شوید و افلا تتفکرون، آیااندیشه نمی کنید، به کسانی که در خواب سنگین فرو رفته اند، نهیب می زند تا بیدار شوند.
درمان غفلت در نگاه عارفان اسلامی، یقظه نام دارد که همان بیداری از خواب غفلت و توجه به اعمال و کردارهای گذشته است تا ضمن جبران خطاهای گذشته بتوانیم در آینده جهت گیری های صحیح داشته باشیم. حضرت امام خمینی (ره) در کتاب جهاد اکبر یا مبارزه با نفس نوشت: تا کی می خواهید در خواب غفلت به سر ببرید و در فساد و تباهی غوطه ور باشید، از خدا بترسید و از عواقب اموربپرهیزید، از خواب غفلت بیدار شوید. شما هنوز بیدار نشدید، هنوز قدم اول را برنداشتید، قدم اول در سلوک یقظه است، ولی شما در خواب به سر می برید، چشم ها باز و دل ها در خواب فرو رفته است، اگر دل ها خواب آلود و قلب ها بر اثر گناه سیاه و زنگ زده نمی شد، این طورآسوده خاطر و بی تفاوت به اعمال و اقوال نادرست ادامه نمی دادید، اگر قدری در امور اخروی و عقبات هولناک آن فکر می کردید، به تکالیف و مسؤلیت های سنگینی که بر دوش شماست، بیشتر اهمیت می دادید.
نظر شما