به گزارش خبرنگار ایرنا ، چهارمین شب جشنواره موسیقی کتولی علاوه بر اجرای چند گروه موسیقیایی در گرگان با اجرای سه گروه موسیقی کتولی در مجتمع فرهنگی - هنری اداره ارشاد علی آباد کتول پیگیری شد .
استقبال پرشور اهالی علی آباد کتول از این شب موسیقیایی بیانگر آن بود که با وجود رشد قارچ‌گونه انواع موسیقی غربی و غیرمتعارف در جامعه، کتولی‌ها همچنان دلبسته و دوستدار موسیقی اصیل هستند.
همنوایی تماشاگران با مطلع و سربند معروف موسیقی کتول از لحظات دلنشین اجرای گروه‌های موسیقی در علی‌آباد کتولبود تا جایی که زمزمه و همنوایی تماشاگران «کتولی بخوندم مه‌یار کتوله / کتولی بخوندم مه منزل دوره - کتولی بخوندم بورم ولایت/ شه یار جه دارمبه شیرین حکایت» (کتولی بخوانم که یار من کتول است/ کتولی بخوانم که خانه من از یارم دور است - کتولی بخوانم برم خانه / با یارم حرف‌های زیادی برای گفتن دارم) در خارج از سالن اجرا هم به گوش می‌رسید.
به عقیده کارشناسان، جذاب‌ترین بخش موسیقی آوازی کتولی را مجموعه ترانه های دل انگیزی تشکیل می‌دهد که از دیرباز بر زبان توده مردم این مرز و بوم جاری بوده است که سربند " کتولی بخوندم مه یار کتوله" از جمله این ترانه‌ها است.
نجوای کتول به سرپرستی محمد رضا برزگر و مهرگان به سرپرستی ادیب بهرام زاده و گروه پیشکسوت کتول با سرپرستی درویشعلی خسروی سه گروه موسیقیایی بودند که شامگاه دوشنبه به اجرای برنامه پرداختند تا حیات و پویایی موسیقی دیار کتول را فریاد بزنند.
بار دیگر یاد و خاطر چهره های ماندگار و استادان موسیقی دیار علی آباد کتول، از جمله زنده یاد شیرعلی شکری، زنده نام علی‌اصغر اصلانی‌کتولی (اکبرکتول)، جواد معززی، سید مجتبی حسینی، قربانعلی‌اصلانی، سیداحمد حسینی، علی‌حسین قنبری و محمدرضا برزگرنژاد در میان اهالی علی آباد کتول و دیگر دوستداران موسیقی کتولی زنده شد.
موسیقی کتولی یکی از آوازهای موسیقی سازی و آوازی محسوب می‌شود که در میان مردم طبرستان، استرآباد و خطه کتول سینه به سینه تداوم یافته است.
بخش آوازی موسیقی کتولی در شرق و غرب و مرکز مازندران از نظر فواصل مقامی یکسان بوده و تقریبا مشابه هم اجرا می‌شود اما فواصل مقام موسیقی کتولی درخطه علی آباد استان گلستان بلندتر از موسیقی کتولی مازندران است.
آواز کتولی به بیات دشتی و حجاز ابوعطا شباهت دارد و بیشتر در حین راه رفتن یا کارکردن معمول است و به همین خاطر از ویژگی های "جان، جانا، هی و ای" که گویای تازه نفس کردن خواننده است استفاده می‌شود.
عشق به طبیعت، دام و زمین جزو لاینفک موسیقی آوازی کتولی است و شیفتگی روستاییان به عناصر تعیین‌کننده زندگی کشاورزی و دامپروری در گفت و گوی آنان با این عناصر مجسم می‌شود.
فرهنگ عامیانه کاربرد ترانه‌ها که با مفاهیم عالی همچون دلداگی، عشق، رنج، اندوه، جدایی، همبستگی، پایداری در مقابل سختی کار و ستم حاکم و تلاش و امید برای بقا همراه است، جزیی از زندگی مردم این منطقه به شمار می‌رود.
منطقه کتول شرقی‌ترین مناطق تبری‌زبان و از اصلی‌ترین بلوک استرآباد قدیم محسوب می‌شود که نزدیکی و همجواری با ترکمن صحرا و خراسان به غنای فرهنگی و هنری آن افزوده است.
مهاجرپذیری منطقه کتول به اعتقاد کارشناسان امر راه را برای سازهای گوناگون در موسیقی این سرزمین باز کرد،نی کتولی به عنوان اصلی ترین ابزار موسیقی این منطقه از نظر ساختمان تلفیقی از للـه وای مازندرانی و یدّ بَقُم ترکمنی است .
بلندی این ساز نشانگر زندگی کتولی‌ها در کوهستان و زندگی بر پایه‌ی دامپروری و کشاورزی است و نی، کشمکش چوپانان با طبیعت را بازگو می‌کند.
در کتول قدیم تا امروز از مردمان ساکن کوهستان و روستاها تا شهر به کار بردن ضربه‌ها و برآوردن آواهای دلخواه از پشت تَشت و لگن و دایره تا هر در و تخته ای که می‌تواند خالق آوائی شود ، شادی دلخواهی می‌گیرند که سرمایه پایکوبی‌های دلپذیر می‌گردد.
هر یک از این ترانه‌ها و زیبایی‌های نهفته در آن، ریشه در طبیعت ناب و برگرفته از ویژگی‌های قومی ، فرهنگی و اجتماعی کتول دارد و مایه اصلی آنها از محیط پیرامون روستاها و نیز از احساس، عاطفه ، عشق و محبت به یار و دیار و معشوق است.
اساس ساختار موسیقی مقامی کتولی بر پایه سه مقام آوازی به نام‌های هرایی، راستِ مقام و کلّه‌کش استوار است.
خنیاگران کتولی از دیرباز این سه مقام را بر اساس سلیقه و ذوق فردی و با اتکا به سنت بداهه با توجه به چگونگی بلندی و یا کوتاهی جملات آن به هنگام اجرا می نواختند.
این مقام‌های سه گانه سرچشمه مقامات دیگری شدند که به نام پدید آورندگانشان موسوم بودند مانند علی‌محمد صنم، مقام یحیی گالش و یا مقام حسنخانی که وجه تمایز آنها در اجرای پرشتاب و سریعتر آنان است.
راست مقام‌ها پرشتاب‌تر ، سریعتر و کوتاه‌تر و هرایی‌ها و کلّه‌کش‌ها کشیده‌تر و سنگین‌تر و طول جملات آنان از راست مقام‌ها و بلندتر است بنابراین هرایی مقدمه و پیش درآمد آهنگ‌های کتولی و پس از آن راست مقام‌ها و سپس کلّه‌کش‌ها اوج موسیقی کتولی به شمار می روند.
بخش دیگری از موسیقی آوازی کتولی منظومه‌هاست که منظومه‌های عباس مسکین و عباس گالش از معروف‌ترین آنها به شمار می‌رود.
آخرین بخش از موسیقی آوازی کتولی ریز مقام‌هاست که از مقام‌های اصلی گرفته شده اما در زمان حاضر بسیاری از آنها به فراموشی سپرده شده است.
از ریزمقامات بومی کتولی فقط تعداد معدودی در یادها مانده است و بر خلاف سایر ریزمقامات مناطق، برخی نام های قدیمی این بخش از موسیقی به فراموشی سپرده شده و همه آن ها نزد هنرمندان این مناطق با عنوان کلی ریزمقام شناخته می‌شود.
به گزارش ایرنا ، برگزاری جشنواره موسیقی در شهرهای مختلف گلستان و استقبال مردم از آن بار دیگر ثابت کرد که موسیقی محلی و نواحی مختلف به عنوان بخش سترگی از فرهنگ و تاریخ ایران زمین علاقه مندان بسیاری دارد.
استمرار برگزاری چنین رخدادهای فرهنگی قابلیت تبدیل شدن به تریبونی برای تفسیر و حل مسایل عمیق جامعه را خواهد داشت و علاوه بر مانایی موسیقی نواحی مختلف گلستان زمینه تحکیم و تقویت ارتباط بین اقوام خواهد شد.
اجرای جشنواره در شهرهای مختلف موجب آشنایی بیشتر مردم و هنردوستان با ظرفیت موسیقی نواحی گلستان شده و زمینه اعتلای بیش از پیش هنر اصیل موسیقی را فراهم خواهد کرد.
نظر شما