به گزارش ایرنا؛ قنات ها این طرح های عمرانی شگفت انگیز که در سال های دور در مناطق کم آب و کویری با هدف مقابله با خشکسالی و استفاده بهینه از آب حفر شده اند، آبراه هایی هستند که هوش و استعداد بالای نیاکان ما در برخورد با مشکل کم آبی را می رساند.
براساس نظر کارشناسان در حال حاضر بیش از ۳۷ هزار رشته قنات در کشور وجود دارد که سهم استان قزوین از این تعداد، ۷۰۰ رشته قنات است که البته به دلیل خشکسالی ها و عدم استفاده بسیاری از آنها قابلیت آبدهی خود را از دست داده اند.
با توجه به اینکه باغ های سنتی زیادی در اطراف کهن شهر قزوین قرار داشت، استفاده از قنات موضوعی حیاتی محسوب می شده که توانسته بود به صورت مستقیم بر کشاورزی قزوین و میزان تولید و برداشت محصول تاثیر گذار باشد.
در قنات های شهر قزوین کشاورزان با انتقال آب از کوهپایه به دشت مسیرهایی را حفر می کردند تا منابع آبی خود را تامین کنند.
هرچند فناوری قناتها به قرن ها پیش باز می گردد، اما همچنان هم گزینه مناسبی برای بهره برداری محسوب می شوند و با توجه به این که میزان بارندگی ها کاهش چشم گیری داشته و ذخایر آبی نیز روند نزولی دارد، از "قنات" می توان به عنوان یکی از راهکارهای مناسب برای احیای دشت قزوین نام برد.
احیای قنات ها در قزوین می تواند به پایداری و توسعه کشاورزی کمک کند، به همین منظور جهاد کشاورزی به عنوان متولی امور قنوات استان، با جذب اعتبارات و جلب مشارکت مردم و کشاورزان نقش بسزایی در مرمت، بهسازی و لایروبی قنات ها دارد.
نباید فراموش کرد امروزه با ثبت قنات های تاریخی در فهرست آثار ملی ظرفیت مناسبی برای حفظ این آثار و ایجاد ظرفیت گردشگری در روستاها نیز پدید آمده که باید مورد توجه مسوولان محلی و شوراهای روستایی نیز قرار بگیرد.
در حال حاضر ۲۲۵ قنات با حجم آبدهی ۷۱ میلیون و ۲۰۰ هزار مترمکعب در استان وجود دارد که ۸۸ دهنه در قزوین، ۵۴ دهنه در بویین‌زهرا، ۴۲ دهنه درتاکستان،۲۶ دهنه در آبیک و ۱۳ دهنه قنات در شهرستان البرز واقع شده است.
لایروبی ۳۰ رشته قنات در قزوین
لایروبی و احیای قنوات از کارهایی است که به طور مستمر باید مورد توجه قرار بگیرد تا میزان آبدهی و کارکرد آنها دچار افت و مشکل نشودف در غیر این صورت تامین آب بخشی از اراضی کشاورزی با چالش روبرو خواهد شد.
نصرت الله نیکو مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی استان قزوین در این رابطه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: ۳۰ رشته قنات با هدف ارتقا و بهبود آب دهی به اراضی کشاورزی در دست لایروبی قرار دارند.
این مسوول یادآور شد: لایروبی این قنوات با صرف اعتبار سه میلیارد تومان در حال انجام است.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین اضافه کرد: سال گذشته با هدف کمک به تامین آب مورد نیاز بخشی از اراضی کشاورزی در روستاهای قزوین، ۲۰ رشته قنات با اعتبار ۲ میلیارد و ۵۵۲ میلیون تومان از محل منابع ملی و استانی لایروبی شدند.
وی یادآور شد: هفت قنات در شهرستان قزوین، پنج قنات در بویین زهرا، سه قنات در تاکستان، سه قنات در آوج، یک قنات در البرز و یک قنات در شهرستان آبیک سال گذشته لایروبی شدند.
به گفته این مسوول، هدف از لایروبی قنوات افزایش آب دهی و بهره‌وری بخش کشاورزی بوده که این روند با توجه به کمبود منابع آب زیرزمینی ادامه دارد.
پنج قنات در قزوین ثبت آثار ملی شد
قنات ها علاوه بر کارکرد کشاورزی می توانند در زمینه گردشگری نیز به کار بیایند، ضمن آنکه ثبت ملی قنوات قدیمی به حفاظت از آنها و معرفی این فناوری نیاکان ما به نسل جدید و اهمیت و کارکرد آنها موثر است.
احسان نورانی معاون اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی قزوین در این خصوص در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: قنات ها یکی از فناوری های مدیریت منابع آب در دشت قزوین و کشور بود که اهمیت زیادی در حوزه کشاورزی و باغداری داشته است.
وی ادامه داد: نیاکان ما برای اینکه آبهای کوه ها و کوهپایه ها بدون هدر رفت به مزارع و شهر برسد قنات هایی را در مسیر انتقال آب حفر می کردند و با تعبیه آب انبار ها از آن استفاده می کردند.
نورانی گفت: براساس بررسی های انجام شده بیش از ۷۰۰ رشته قنات در استان قزوین وجود داشته که متاسفانه به دلیل عدم توجه و نگهداری مناسب در حال حاضر کمتر از ۵۰ رشته از آنها ظرفیت آبدهی دارد اما در صورت لایروبی می توان با منابع آبی تعدادی از قنات ها برای کمک به توسعه کشاورزی و ایجاد ظرفیت گردشگری در مناطق روستایی اقدام کرد.
معاون میراث فرهنگی و گردشگری استان قزوین اظهار کرد: در حال حاضر ۳۵۰ رشته قنات تاریخی در قزوین وجود دارد که قنات های شهر شریفیه، روستای جرین ده آراسنج، روستای تفک حصار، روستای امیر آباد نو در بویین زهرا و قنات تاریخی فضلعلی خان روستای رادکان در فهرست آثار ملی ثبت شده و مراحل ثبت قنات هدایت مهر در بویین زهرا نیز در حال کارشناسی و بررسی است.
وی با اشاره به قنات تاریخی فضلعلی خان روستای اردکان افزود: این قنات با سازه آجری است که به دوران اشکانی تعلق دارد و تا چندی پیش بخشی از آب مورد نیاز کشاورزان را تامین می کرد.
نورانی با بیان اینکه پیشنهاد شده این قنات در فهرست جهانی ثبت شود،اظهار کرد: در صورت ثبت این اثر تاریخی با ۲ هزار سال قدمت و ۳۰ کیلومتر طول در فهرست جهانی، شاهد رونق گردشگری این منطقه خواهیم بود.
احیای قنوات می تواند ظرفیت های جدید را در حوزه کشاورزی خلق کند و با استفاده درست از منابع آبی آنها می توان شغل های جدیدی را در روستاها ایجاد کرد که نباید این موضوع مورد غفلت واقع شود.
مدیرکل امور روستایی و شوراهای استانداری قزوین نیز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: با توجه به اینکه بیشتر قنات ها در روستاها واقع شده، این موضوع را می رساند که روستا ها در گذشته هم به عنوان مراکز تولید نقش بسزایی در توسعه اقتصادی جامعه داشتند.
لیلا غریب ادامه داد: استان قزوین دارای ظرفیت مناسبی در این زمینه است و در وضعیت فعلی با لایروبی و بازسازی قنات ها می توان به اقتصاد روستا و توسعه گردشگری آنها و ایجاد شغل برای جوانان روستایی اقدام کرد.
وی با اشاره به مشارکت عمومی در تسریع روند بهره برداری از قنوات گفت: دهیاران، شوراهای اسلامی، کشاورزان و خیران نقش مهمی در توسعه روستا ها دارند و با جلب مشارکت آنان می توان در زمینه لایروبی قنوات اقدامات خوبی را اجرا کرد.
غریب اظهار کرد: قشر زحمت کش روستایی در استان با درک وضعیتی که از مشکلات حوزه آب دارند به صورت خودجوش در تعدادی از روستاها برای احیای قنوات با همکاری جهاد کشاورزی مشارکت خوبی داشته اند که این مساله باید به سایر مناطق روستایی قزوین تعمیم داده شود.
این مسوول به فرایند ترمیم و لایروبی قنوات در روستاها اشاره کرد و گفت: بر اساس اعلام نیاز روستاییان به لایروبی قنات های دارای آبدهی، این موضوع پس از تایید جهاد کشاورزی جهت جذب اعتبارات مورد نیاز در کمیته برنامه ریزی شهرستان ها مطرح و بودجه لازم در این رابطه تخصیص می یابد.
نظر شما