به گزارش خبرنگار معارف ایرنا، فیلم سخنرانی رهبر معظم انقلاب برای خانواده مرحوم آیت الله محمدتقی مصباح یزدی و برگزارکنندگان کنگره استاد فکر، امروز دهم دی در دومین کنگره بین المللی بزرگداشت آیت الله مصباح یزدی در سالن اجلاس سران با که حضور تعدادی از اندیشمندان داخلی و خارجی برگزار شد، برای شرکت کنندگان پخش شد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدار فرمودند: بزرگداشت جناب آقای مصباح یکی از واجبات کارهای روحانیت و حوزه است و به معنای زنده نگه داشتن راه ایشان است. مرحوم مصباح ویژگی های خاصی داشتند. علم فراوان، فکر خوب و نوآور، بیان واضح، انگیزه تمام نشدنی و بی‌نظیر، خلقیات و رفتار شایسته و مجموع اینها را نمی توان در کسی پیدا کرد.
ایشان با اشاره به آیه ۳۰ سوره زمر فرمودند: همه رفتنی هستند ولی مهم این است که راه ایشان ادامه پیدا کند. آثار ایشان، چه آثار مکتوب و چه آثار صوتی ایشان، از همه جهت خوب است و نباید فراموش شود و مسکوت بماند.
رهبر انقلاب افزودند: آیا امروز هم به همان شکلی که موسسه امام خمینی (ره) تاسیس شد، تازه و با طراوت خواهد ماند؟ الان هم باید همانگونه تازه بماند. برخی آثار مکتوب ایشان باید در ذهن جایگزین شود و در ذهن مخاطب بنشیند. امروز به صرف تعداد نسخه‌های منتشرشده کتاب های ایشان نمی توان قضاوت کرد. فلان متفکر غربی مثل هگل چند کتاب نوشته؟ ولی افکارش را از این کتاب ها استخراج و آن فکر را با شیوه‌های مختلف منتشر می کنند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای فرمودند: من با مرحوم مصباح درباره ملاصدرا حرف‌ها زدم. درباره خود مصباح هم باید دید نقطه تمرکز ایشان در علوم مختلف چیست و این نقاط تمرکز باید تکرار شود تا این فکر بماند و تا اسم آقای مصباح را می آورند، بدانند فکر مصباح است. شاید لازم نباشد تمام سخنرانی ایشان را پخش کرد ولی می توان بخشی از آن را انتخاب و منتشر کرد. گاهی که سخنرانی ایشان از رادیو یا تلویزیون پخش می شود، انسان احساس می‌کند که همه مخاطبان، جوان هستند و مرا نیز جلب می کند که همه دل‌ها را مجذوب کرده است. صدا و سیما روی خوش در این زمینه نشان داده است و گرایش خوبی دارد.
رهبر انقلاب افزودند: وجود ایشان مایه برکت بود و از دوره جوانی حدود سال ۳۶ یک مرد متدین و اهل تقوی بود. از کسانی بود که دیدن ایشان هم انسان را به یاد خدا می انداخت و هر چه گذشت بهتر هم شد. فیلم این دیدار در خبری با عنوان بیانات رهبر انقلاب در دیدار خانواده آیت‌الله مصباح یزدی و متن سخنان معظم له در خبر ابتکارات و راه آقای مصباح باید ادامه پیدا کند منتشر شده است.
در این کنگره، کمیسیون‌های تخصصی فلسفه و کلام، ادیان و عرفان و فلسفه دین، حقوق و علوم سیاسی، قرآن و حدیث علوم تربیتی و روانشناسی اخلاق و عرفان، جامعه شناسی و تاریخ، مدیریت و اقتصاد نیز برگزار می‌شود.
علوم انسانی در نظام سلطه بر مبنای تحقیر دیگران است
آیت الله محمود رجبی رییس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: نزدیک به نیم قرن علامه مصباح در حوزه علوم انسانی اسلامی تلاش کرد؛ از آشنایی عمیق با این علوم تا تحلیل و نظریه پردازی، نهادسازی، تدریس، تربیت شاگرد، جریان سازی و امتداد این اندیشه‌ها در زندگی و جامعه پیش رفت.
وی اضافه کرد: هرکاری را که علامه مصباح شروع می‌کرد، به شکلی جامع به آن می‌پرداخت و در این زمینه هم فقط به عرصه علوم انسانی و اسلامی و نظریه پردازی اکتفا نکرد و نتایج مختلف را درنظر می گرفت. علت اینکه علامه به علوم انسانی و اسلامی اهتمام ورزید، این بود که علوم انسانی فرهنگ ساز است و برخلاف سایر دسته‌های علوم، این علوم می‌تواند فرهنگ صحیح یا غلط را در جامعه بسازد یا عرضه کند و آنقدر این علوم نقش دارد که اندیشمندان غربی، علوم انسانی را علوم فرهنگی می‌نامند و فرهنگ همان هویت جامعه است.
رجبی ادامه داد: مقام معظم رهبری می‌فرماید فرهنگ مانند هواست که نه انسان می‌تواند بدون هوا زنده بماند و نه اگر هوای آلوده تنفس کند، زنده می‌ماند. جامعه نیازمند هوای سالم یعنی فرهنگ است و علوم انسانی فرهنگساز است. اولین ویژگی علوم انسانی، فرهنگسازی است. اگر علوم انسانی بر بنیان باطل شکل بگیرد، فرهنگ باطلی را به جامعه تحویل می‌دهد و اگر بر مبنای علوم درستی شکل بگیرد، فرهنگ درستی شکل خواهد گرفت.
وی اضافه کرد: ویژگی دوم این است که علوم انسانی، هویت ساز است. نظام سلطه برای آنکه بتواند مسلط شود، از طریق علوم انسانی وارد می شود و انبوه تحقیقاتی که در غرب صورت گرفته، برای همین به سلطه گرفتن است. علوم انسانی با فرهنگی که می‌سازد، نقش مهمی در هویت و شکل گیری جامعه دارد. نظام سلطه، علوم انسانی خود را بر مبنای تحقیر و به سلطه گرفتن کشورهای دیگر قرار داده است.
رییس موسسه امام خمینی (ره) ادامه داد: استحاله فرهنگی توطئه ای است که اگر صورت بگیرد، اهداف دشمنان را با دست خود ملت‌ها در کشور پیاده خواهد کرد. در مقطعی اندیشمندان غربی اعلام کردند که خیالشان در خصوص جامعه اسلامی ایران راحت شده است. چون استحاله فرهنگی در کشور رخ داده است، در حالی که افراد و شخصیت هایی همچون آیت الله مصباح را نشناخته بودند. ایشان با تلاش‌ها، نهادسازی‌ها و شاگردپروری های خود این ملت را مصون کرد و نقشه دشمن را برهم زد.
وی افزود: شاگردان علامه در تمام کشور و سازمان‌های فرهنگی حضور پیدا کردند. در انتخابات بعد از آن زمان که مردم ۹۰ درجه برخلاف پیش بینی غربی ها عمل کردند و در حماسه ٩ دی نیز ارادت خود را به نظام نشان دادند تا تمام نقشه‌های دشمن خنثی شود. علامه به خوبی تشخیص داد گه اگر علوم غربی مبنا و ملاک قرار بگیرد، فرهنگ غربی را به دنبال خواهد داشت و با تمام تلاش خود به تاسیس بنیاد باقرالعلوم (ع) و موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) پرداخت تا با حضور شاگردانش این مبانی را طرح و نقد کنند.
رجبی ادامه داد: چندین سال در محضر علامه این نقد انجام شد و پس از آن، مرحله تولید علوم انسانی اسلامی آغاز شد. نیاز بود سند تولید علوم انسانی نوشته شود و علامه در کنار محققانی که بتوانند آن را بنویسند، همت کرد و به دیگران نیز سفارش کرد تا در جلسات فراوان برای تدوین سند علوم انسانی وقت بگذارند. با اشراف ایشان سند نوشته شد و تمام فعالیت های موسسه در راستای تولید علوم انسانی اسلامی ساماندهی شد.
رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) گفت: علامه مصباح مجموعه طرح ولایت را ساماندهی کرد تا جامعه دانشگاهی را تغذیه کند. علامه اینگونه تشخیص داد فرهنگی که برخاسته از تولید علوم انسانی است، در سطح جامعه مشخص شود و تحصیل کردگان از این عرصه باید بهره مند شوند. سپس به سمت تحت پوشش قراردادن کل رفتند.
گری کارل (محمد) لگنهاوزن پژوهشگر دینی صحبت‌های نخست خود را با زبان فارسی آغاز کرد و در ادامه تمام مطالب خود را در وصف علامه مصباح به زبان انگلیسی مطرح کرد که برنامه ای برای ترجمه مطالب و استفاده از سخنان وی برای شرکت کنندگان درنظر گرفته نشده بود.
حجت‌الاسلام مصطفی خامنه‌ای و آیت الله احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان، حجت الاسلام حمید شهریاری دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، حجت الاسلام مرتضی آقاتهرانی رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و محمود محمدی عراقی نماینده مردم استان کرمانشاه در مجلس خبرگان رهبری در این مراسم حضور داشتند.
در این کنگره سند تولید علوم انسانی اسلامی به قلم مرحوم مصباح یزدی و همچنین کتاب های پرسش حکیم، مشکات فروزان در تفسیر قرآن، رهزنان سعادت، نگاهی گذرا به ولایت فقیه، علم و دین، راز فراز و فرود امت ها و درآمدی بر مدیریت اسلامی به دست رییس‌جمهوری رونمایی شد.
نگاهی به زندگی آیت الله مصباح یزدی
آیت الله محمد تقی مصباح یزدی در یازدهم بهمن ماه سال ۱۳۱۳برابر با ۱۷ ربیع‌الاول۱۳۵۳ قمری در خانواده‌ای مذهبی در شهر یزد به جهان چشم گشود. زندگی خانواده مصباح در سطح پائینی بود ولی عشق به خاندان پیامبر(ص) در دل و جان این خانواده موج می‌زد و در دورانی که خفقان رضاخانی بر همه جا سایه گسترده بود و بر پایی هر گونه مراسم عزاداری جرم به شمار می‌آمد، در شب های ماه محرم در زیرزمین منزل ایشان مجلس سوگواری برای سالار شهیدان بر پا می‌شد و نیز شب های جمعه در منزل پدر بزرگ ایشان حاج علی اکبر گیوه‌چی یزدی دعای کمیل خوانده می‌شد و هر صبح جمعه نیز دعای ندبه برگزار می‌گشت به گونه‌ای که پدر استاد، دعای ندبه را از حفظ قرائت می‌کرد.
دوران تحصیل
مصباح یزدی که در دامان چنین خانواده‌ای پرورده شده بود با ورود به دبستان، همه ساله، شاگرد ممتاز مدرسه شناخته می‌شد و این مساله باعث شده بود که مورد محبت فراوان معلمان واقع شود در روزگاری که استاد، دوره دبستان را می‌گذرانید جامعه اقبالی به علوم دینی نشان نمی‌داد تبلیغات رضاخانی، می‌کوشید تا نسل جوان را نسبت به روحانیت بدبین کند. پر واضح است در چنین فضایی، چنانچه شاگرد ممتازی چون محمدتقی مصباح یزدی بخواهد به تحصیلات حوزوی روی آورد، شگفتی هم‌شاگردی ها و استادان و معلمان را بر خواهد انگیخت. از سوی دیگر، جذبه معنوی مرحوم حاج شیخ احمد آخوندی که از خویشاوندان مادری استاد و مقیم نجف بود و گهگاه برای سرکشی موقوفه‌ای که متولی آن بود، به یزد می‌آمد و میهمان خانواده استاد می‌شد، شیفتگی وی به تحصیل علوم دینی را دو چندان می‌ساخت.
ورود به حوزه علمیه
در سال تحصیلی ۲۶ ـ ۱۳۲۵ که دوره ابتدایی ایشان پایان یافته بود، در تابستان فصلی که نوجوانان را به تفریح و سرگرمی های جذّاب فرا می‌خواند، شیفتگی استاد، او را به یکی از حجره‌های مدرسه شفیعیه یزد کشاند. همت و جدیت او باعث شد که مقدمات و سطوح متوسطه را در چهار سال فرا گیرد. در همین سال ها بود که حاج شیخ احمد آخوندی دیگر بار به یزد آمد و با مشاهده تلاش طلبه جوان، او را برای هجرت به نجف اشرف و ادامه تحصیل در آن حوزه سترگ، تشویق کرد. همچنین خانواده او را به منظور حمایت از او به مهاجرت به نجف، ترغیب نمود. این گونه بود که اعضای خانواده، همگی در اواخر سال ۱۳۳۰ رهسپار نجف شدند.
۶ ماه گذشت و وضع مالی خانواده نابسامان شد و تلاش های پدر برای کسب در آمد، کارگر نیفتاد و آنان مجبور به بازگشت به ایران شدند. والدین استاد به دلیل دلبستگی فراوان به وی، حاضر نشدند که او به تنهایی در نجف بماند و به ناچار، ایشان نیز رهسپار ایران شد. پس از پا نهادن به ایران به تهران آمد و تابستان آن سال را همراه با خانواده در تهران ماند.
۲۰ روز مانده به آغاز درس ها در حالی که توانسته بود رضایت خانواده را جلب کند، راهی قم شد و پس از مدتی، با سختی فراوان، توانست در مدرسه فیضیه، حجره بگیرد و در دروس مکاسب، کفایه و منظومه شرکت کند. در این دوره چنان مطالعه و مباحثه، وقت او را پر کرده بود که به گفته خود در شبانه روز پنج یا شش ساعت برای خواب باقی مانده بود. هنوز کفایه و مکاسب را به پایان نبرده بود که گاهی برای کسب آمادگی در درس امام خمینی (ره) حاضر می‌شد و شخصیت امام تاثیر شگرفی در زندگی ایشان گذاشت. وی در کنار درس امام (ره) در درس فقه آیت‌الله العظمی سیدحسین طباطبایی بروجردی نیز شرکت می‌کرد و در همین سال ها، با شخصیت علامه سیدمحمد حسین طباطبایی انس فراوانی پیدا کرده بود و در مجالس درس عمومی و خصوصی ایشان حضور می‌یافت.
از دیگر کسانی که ایشان سال های متمادی را به تحصیل نزد او گذراند، آیت الله العظمی محمدتقی بهجت بود. وی در طول این سال ها بنا به گفته هم‌دوره‌ای ها با دقت فراوان و با تلاش فراوان به تحصیل علوم می‌پرداخت و همزمان به تهذیب نفس و ایجاد سجایای اخلاقی اهتمام ویژه نشان می‌داد.
استادان مرحوم آیت الله مصباح یزدی
مرحوم آیت الله مصباح یزدی پیشرفت های خود را مرهون عنایات و زحمات استادان خود می‌دانست و نقش مرحوم حاج شیخ محمد علی نحوی در حوزه یزد را که وقت بسیاری برای تدریس خصوصی به ایشان و سپس مباحثه با شاگرد خود صرف می‌کرد، در پیشرفت خود بسزا می‌دانست.
استاد، ادبیات عرب و بخش چشم‌گیری از سطوح را نزد مرحوم نحوی آموخت و شرح نظام را نزد شیخ عبدالحسین عجمین فرا گرفت. مقداری از شرح لمعه و رسائل را از مرحوم حاج سید علیرضا مدرسی فرا گرفت. همچنین استاد، بخشی از قوانین الاصول را نزد حاج میرزا محمد انواری آموخت. پس از حضور در قم نیز به درس مکاسب مرحوم حاج آقا مرتضی حائری رفت. همچنین جلد دوم کفایه را نزد ایشان خواند و جلد اول کفایة الاصول را نزد شیخ عبدالجواد جبل عاملی آموخت.
برای فراگیری درس خارج اصول، به درس امام (ره) می‌رفت و در درس خارج فقه آیت الله العظمی بروجردی حاضر می‌شد. ایشان ویژگی علمی بارز امام را دقت نظر و آزادی اندیشه می‌دانست که در درس های استادان دیگر، کمتر یافت می‌شد. آشنایی با علامه سید محمد حسین طباطبایی بارقه‌ای آسمانی بود که جان استاد را شعله‌ور ساخت. در درس تفسیر و فلسفه ایشان با جدیت تمام شرکت می‌جست و پرسش های خود را در پایان درس در راهی که به منزل علامه ختم می‌شد، می‌پرسید تا اینکه سرانجام پرسش های موشکافانه او، توجّه صاحب تفسیر المیزان را به خود جلب کرد و او را انیس خلوت و جلوت علامه ساخت.
دیگر استاد ایشان آیت الله بهجت بود که در آن زمان عالمی ناشناخته بود و کمتر کسی را به حضور می‌پذیرفت. درخواست استاد و جمعی دیگر از طلبه ها از آیت الله بهجت باعث شد ایشان درس فقه را آغاز کنند و این فرصتی بود تا استاد و دیگر طلاب، از ویژگی های اخلاقی ایشان نیز بهره برند و این بهره بردن برای استاد ۱۵ سال به طول انجامید.
علوم گوناگون اسلامی را در محضر استادان حوزه آموخته‌اند و به مطالعه و تدبّر فراوان در آن پرداخت ایشان در فقه و اصول با بهره بردن از محضر استادانی چون آیات عظام بروجردی، اراکی، امام و بهجت در سن بیست و هفت سالگی به درجه اجتهاد رسید. در علم تفسیر با بهره از دیدگاه ها و سفارش های خصوصی علامه طباطبایی توانست روش صحیح تعمق و تفکر در قرآن را بیاموزد تا آنجا که علامه کار بازخوانی تفسیر المیزان پیش از چاپ را به او سپرد.
آیت الله مصباح یزدی، فلسفه اسفار و شفا را نزد علامه (ره) فرا گرفت و خود، سال ها به تدریس فلسفه اسلامی و غرب در حوزه‌های علمیه پرداخت؛ به گونه‌ای که امروزه کتاب آموزش فلسفه ایشان در مراکز مختلف فرهنگی تدریس می‌شود. وی در بسیاری از مسائل فلسفه ـ به گفته اهل فن نوآوری هایی نیز انجام داده و شاگردان بسیاری را تربیت نمود. استاد ضمن تحصیل دروس حوزه در کلاس های فیزیک و شیمی شرکت می کرد و زبان های فرانسه و انگلیسی را نیز تا حدی آموخت. ایشان تدریس منظم خود را در مدرسه علمیه حقانی آغاز کرد. در آغاز به تدریس مباحث قرآنی، تفسیر و مباحث اخلاقی و تربیتی پرداخت و از جمله، کتاب فلسفتنا نوشته شهید سید محمد باقر صدر را برای نخستین بار در حوزه تدریس کرد.
آثار استاد مصباح یزدی
آن مرحوم تاکنون کتاب های فراوانی در زمینه‌های گوناگون اسلامی، نگاشته است که بخشی از آنها مربوط به پیش از انقلاب و برخی مربوط به بعد از انقلاب می‌باشد.
خداشناسی، کیهان‌شناسی، انسان‌شناسی، راه و راهنماشناسی، قرآن‌شناسی، اخلاق در قرآن، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، حقوق و سیاست در قرآن، آموزش فلسفه، شرح نهایة الحکمه، شرح جلد اول اسفار الاربعه، شرح جلد هشتم اسفار الاربعه، دروس فلسفه اخلاق، خودشناسی برای خودسازی بر درگاه دوست، نقدی فشرده بر اصول مارکسیسم، آموزش عقاید، قرآن در آینه نهج البلاغه و ده‌ها کتاب دیگر از جمله آثار ایشان است.
فعالیت های سیاسی
در دوره رژیم ستمشاهی، وی مبارزه های گسترده‌ای را بر ضد آن رژیم و عوامل آن انجام داد که بخش شایان توجهی از زندگی ایشان را در بر می‌گیرد. در ماجرای انجمن های ایالتی و ولایتی و نهضت روحانیت به رهبری امام راحل مشارکت فعالی داشت ایشان در ماجرای دستگیری و حبس امام در زندان قیطریه، نامه مفصلی خدمت ایشان ارسال داشت که در آن، ضمن تایید و تشویق امام برای ادامه نهضت و گزارش اوضاع پس از دستگیری ایشان، آزادی ایشان از زندان را پیش بینی کرد.
این نامه موجب خرسندی امام شد و ایشان از طریق آقای حاج حسن صانعی، از استاد مصباح تشکر کرد. از دیگر فعالیت های مصباح یزدی شرکت در جلسه های بحث درباره حکومت اسلامی بود که آن مرحوم دبیری این جلسات را بر عهده گرفته بود. این جلسه ها با حضور شهید سید محمد حسینی بهشتی، علی مشکینی، عبدالرحیم ربانی شیرازی، شهید محمدجواد باهنر، شهید محمد مفتح، آیات عظام ناصر مکارم شیرازی، جعفر سبحانی و جمعی دیگر برگزار می شد و آنان برای آنکه رژیم به ماهیت آن پی نبرد و درصدد به تعطیلی کشاندن آن بر نیاید، نام آن را مباحث ولایت نهادند.
در میانه کار برخی از آقایان زندانی یا تبعید شدند و شهید بهشتی نیز به آلمان سفر کرد که سفر او پنج سال به طول انجامید؛ اما استاد مصباح برای ادامه کار از آقایان حسین مظاهری، محمد محمدی گیلانی و محمد یزدی دعوت به همکاری کرد. با بازگشت شهید بهشتی، محصول تلاش های چند ساله به تهران انتقال می‌یابد که مع‌الاسف، ساواک آن دفتر را تعطیل می‌کند و فیش های تحقیقاتی و دست‌نوشته‌ها را از بین می‌برد.
از دیگر فعالیت های ایشان در مبارزه با استبداد، همکاری با نشریه مخفی بعثت و سپس تأسیس نشریه انقلابی انتقام بود. نشریه انتقام با انگیزه مبارزه با دستگاه طاغوت و گسترش اندیشه‌های امام(ره) و حمایت از روحانیت، با همکاری برخی از علاقه‌مندان به امام(ره) و با مدیریت استاد مصباح چاپ می‌شد. آنان از ابتدا عهد بسته بودند که در هیچ شرایطی دوستان خود را معرفی نکنند.
مبارزه با جریان های انحرافی
تاریخ زندگی استاد مصباح، بیانگر حساسیت ایشان در برابر جریان های انحرافی بوده است. هر گاه جریانی سعی در تحریف اسلام یا انقلاب اسلامی داشته است، ایشان چون رزمنده‌ای دلیر به میدان آمده، از مبانی اسلام و انقلاب دفاع کرده است. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، بیشتر مبارزان بر این باور بودند که در آغاز باید مبارزات سیاسی را پیش برد و بعد از پیروزی انقلاب، به پالایش فرهنگی جامعه برآمد اما در این میان بزرگانی چون آیت الله شهید مرتضی مطهری و استاد مصباح یزدی، معتقد بودند که ریشه انحراف را در همان دوره مبارزه باید خشکانید و اسلام ناب و راستین را به ایرانیان و جهانیان شناساند.
ایشان پیش از انقلاب اسلامی، خطر نفوذ مارکسیسم را گوشزد کرده، خود با تدوین کتاب ها و جزوات و تشکیل کلاس های نقد مبانی مارکسیسم، به گفتار خود جامه عمل پوشاند. همچنین با پرده برداری از سخنان برخی روشنفکران و نیز نقد تز اسلام منهای روحانیت پرده از افکار شوم دشمنان اسلام و انقلاب برمی‌داشت. حساسیت و قاطعیت ایشان در برخورد با این مسائل، چنان بود که گاه برخی از دوستان انقلاب نیز بر ایشان خرده می‌گرفتند و ایشان را به نرمش در برابر مسائل پیش آمده سفارش می‌کردند؛ اما استاد با عزمی پولادین، از مبانی دین مقدس اسلام و از اصول آن از جمله توحید، معاد و نبوت که در آن روز مورد هجمه التقاط گرایان بود، دفاع می‌کردند و در این راه از سخنرانی، مناظره، نگاشتن کتاب و مقاله و دیگر ابزارهای تبلیغی بهره می‌بردند و از توهین و تهمت و تهاجم احدی نمی‌هراسیدند.
سرانجام آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی عضو خبرگان رهبری و رییس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) پس از مدتی تحمل بیماری جمعه ۱۲ دی ۱۳۹۹به لقاء الله پیوست.
نظر شما