مهاجرت پرندگان آسیایی به کهگیلویه و بویراحمد و فرصت «پرنده نگری»

از آنجا که نزدیک شدن به زیستگاه پرندگان باعث ایجاد اضطراب برای این موجودات زیبا می شود ،دانستن فوت و فن های پرنده نگری نخستین مقوله ای است که باید هنگام انجام این شاخه از گردشگری مورد توجه باشدبه طوری که کارشناسان محیط زیست اعتقاد دارند که نزدیک نشدن به لانه پرندگان ،دست نزدن به تخم آنان یا دخالت در تغذیه پرندگان از آداب تفریح لذت بخش پرنده نگری محسوب می شود .

موضوع دیگری که باید به علاقه مندان پرنده نگری گوشزد شود خطر آنفولانزای فوق حاد پرندگان و خودداری از دست زدن به لاشه پرندگانی به دلیل احتمال مرگ با این بیماری و انتقال آن به انسان است.

البته برای انجام پرنده نگری به شکل اصولی نیاز است تا زیرساخت هایی ایجاد شود تا علاقه مندان بدون مزاحمت برای حیات وحش سرگرم نگریستن به پرندگان شوند که این امکانات در کهگیلویه و بویراحمد کم است اما دولت در تلاش است تا زیرساخت های لازم برای پرنده نگری در استان را فراهم کند.

پرنده نگری چیست؟

پرنده نگری (bird-watching) فعالیتی است تفریحی که در آن به مشاهده پرندگان در زیستگاه طبیعی خودشان پرداخته می شود، این شاخه از گردشگری  بر خلاف دیگر شاخه های مشاهده حیات وحش (wildlife observation )  به شهرها و پارک های شهری نیز کشیده شده و از همین رو طرفداران زیادی را به خود جذب کرده است. 

آشنایی شهروندان با انواع گونه‌های پرندگان بومی و مهاجر و نحوه زیست آنان در زیستگاه، آشیان‌گزینی، تغذیه، زادآوری و بیان اهمیت و ارزش زیست محیطی پرندگان و نقش آنها در اکوسیستم‌های شهری و مهمتر از همه آرامش روحی و روانی از جذابیت های پرنده نگری است که زمینه مشارکت بیشتر شهروندان  برای صیانت از این گونه های ارزشمند را فراهم می کند.

تلاش برای فراهم شدن بستر پرنده نگری

دستگاه های اجرایی میراث فرهنگی و محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد برای رونق پرنده نگری با انجام ۶ اقدام آستین همت را بالا زده اند تا بتوان به آینده روشن این شاخه از گردشگری در استان امیدوار بود.

برپایی دوره های آموزشی معرفی پرنده نگری ،آغاز طرح ساماندهی تالاب های استان،پیشنهاد ایجاد زیرساخت های گردشگری در ۲ نقطه مستعد، حمایت از سرمایه گذاران متقاضی راه اندازی سایت های پرنده نگری ، ثبت ملی ۲ تالاب مهم کهگیلویه و بویراحمد و اقدام برای ثبت این تالاب ها در کنوانسیون رامسر  گام های برداشته شده برای بهره گیری از پرنده نگری و درآمدزایی از طریق آن در استان است.

معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد گفت: ایجاد زیرساخت های پرنده نگری در ۲ منطقه استان در دستور کار این دستگاه متولی است.

کرمی تاکید کرد: هم اکنون میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد در حال تلاش برای تامین اعتبار ایجاد زیرساخت های گردشگری در مناطق کوه گل و دریاچه سد شاه قاسم است.

مسئول روابط عمومی و کارشناس میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه فصول پاییز و زمستان تعداد پرشماری از علاقه مندان و پژوهشگران حیات وحش به منظور مشاهده پرندگان مهاجر آسیایی به تالاب های استان سفر می کنند، گفت: میراث فرهنگی برای بهره گیری بهتر از این شاخه از گردشگری برنامه های متنوعی در دست اقدام دارد .

علی  اکبر پاک اضافه کرد: در زمان حاضر یک دفتر گردشگری فعال در استان با دارا بودن مجوز رسمی دوربین های پیشرفته اقدام به برگزاری تورهای پرنده نگری در کهگیلویه و بویراحمد می کند.

وی تاکید کرد: به منظور معرفی این جذابیت ۲ دوره آموزشی شاخه گردشگری پرنده نگری  در کنار یکی از تالاب های استان برگزار شده و قرار است یک کارگاه توجیهی دیگر نیز امسال برگزار شود.

پاک تاکید کرد: شرکت کنندگان در این دوره های آموزشی با استفاده از دوربین های تخصصی پرندگان مهاجر آسیایی را مشاهده می کنند.

وی ابراز داشت: میراث فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد آماده پرداخت تسهیلات ارزان قیمت برای راه اندازی سایت های پرنده نگری  در کنار تالاب های استان است.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد نیز در این خصوص تاکید کرد: برم الوان و دریاچه مور زرد زیلایی این استان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و مستندات مورد نیاز ثبت این تالاب ها در کنوانسیون رامسر پس از انجام مطالعات کارشناسی به سازمان محیط زیست کشور ارسال شده و قرار است درباره ثبت بین المللی آنان تصمیم گیری شود که تحقق این امر به ایجاد زیرساخت های پرنده نگری در تالاب های استان کمک می کند.

کنوانسیون رامسر یک معاهده بین المللی است که دوم فوریه سال ۱۹۷۱ میلادی در شهر رامسر به تصویب رسید، این کنوانسیون مربوط به تالاب‌های مهم بین‌المللی به ویژه تالاب‌های زیستگاه پرندگان آبزی است که در ابتدا با حضور نمایندگان ۱۸ کشور شکل گرفت و اکنون ۱۷۱ کشور عضو آن هستند.

وی ابراز داشت: در صورت ثبت این مناطق در کنوانسیون رامسر امکان اختصاص اعتبار برای ایجاد زیرساخت ها و صیانت تالاب ها در استان فراهم می شود که یکی از این امکانات تامین زیرساخت ها و تجهیزات پرنده نگری است.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد تاکید کرد: پیشگیری از آلودگی منابع آب تالاب ها و حفاظت از گونه های جانوری و گیاهی از دیگر مزایای این اقدام است.

ظرفیت های پرنده نگری

در حالی که پرنده‌نگری به عنوان یکی از شاخه‌های جذاب گردشگری در سال‌های اخیر مورد توجه بسیاری از کشورهای دارای ظرفیت بوده و سود قابل توجهی به صنعت توریسم آنان تزریق می‌کند ،کهگیلویه و بویراحمد نیز با داشتن ظرفیت های طبیعی شرایط رونق پرنده نگری را دارد و فرصت خوبی برای مشارکت سرمایه گذاران بخش خصوصی فراهم شده تا ضمن ثروت آفرینی به اشتغالزایی نیز کمک کنند.

وجود یکهزار و ۴۰۰ کیلومتر ساحل رودخانه در مناطق گرمسیری و سردسیری کهگیلویه و بویراحمد و اختلاف دمای ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد زمینه برای رونق پرنده نگری در گونه های مختلف آبزی و کنار آبزی در کهگیلویه و بویراحمد فراهم کرده است.

دریاچه برم الوان یکی از مناطق مستعد پرنده نگری در کهگیلویه و بویراحمد است که ۱۵ هکتار مساحت دارد و حداقل عمق آب  این تالاب ۱۲ متر و حداکثر عمق آن ۳۰ متر است، این دریاچه در ۴۰ کیلومتری شهر لیکک، مرکز شهرستان بهمئی، دهستان سرآسیاب یوسفی و ۸۰کیلومتری شمال غربی دهدشت مرکز شهرستان کهگیلویه قرار دارد.

دریاچهٔ مور زرد زیلایی یکی دیگر از ظرفیت های پرنده نگری در استان است که در ارتفاع ۲ هزار و۱۸۰ متر از سطح دریا قرار داشته و بیش از ۳۵ هکتار مساحت دارد، حداکثر و متوسط عمق آب دریاچه مذکور به ترتیب ۱۴ و هشت متر است.

این دریاچه در جنوب لردگان، ‌نزدیک مرز استان خوزستان و در حدود ۱۸۰ کیلومتری شمال غربی یاسوج واقع شده است. 

سد شاه قاسم یکی از سدهای استان کهگیلویه و بویراحمد و از نوع خاکی و سرریز آن از نوع نیلوفری با ارتفاع ۴۷ متر از پی و طول تاج آن ۲۲۰ متر که به گفته کارشناسان از مناطق مستعد پرنده نگری استان به شمار می آید،حجم مخزن این سد که به نام یکی از امام زادگان حومه شهر یاسوج نامگذاری شده، ۹ میلیون متر مکعب است.

دریاچه زیبای کوه گل که حدود نیم هکتار مساحت و ۱۵ متر عمق دارد از دیگر مناطق مستعد پرنده نگری درکهگیلویه و بویراحمد است.

تنگ کوه گل که از نظر پوشش گیاهی و جانوری غنی‌ترین منطقه‌ دنای شرقی محسوب می‌شود و می توان پرندگان مهاجری همچون مرغابی، اردک کله سبز، درنا، لک لک، حواصیل، چنگر، خروس کولی و پرندگانی بومی دیگر را در اطراف آن به تماشا نشست.

برای دسترسی به این منطقه باید ابتدا به شهر یاسوج مرکز استان چهار فصل کهگیلویه و بویراحمد سفر کرد و پس از طی کردن مسافتی حدود ۳۵ کیلومتر به طرف شمال غربی این شهر، به شهر سی‌سخت رسید، با گذر از شهر سی‌سخت بعد از حدود ۶ کیلومتر به طبیعت زیبای منطقه کوه‌گل می‌رسید.

آغاز مهاجرت پرندگان آسیایی

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: مهاجرت پرندگان آبزی و کنار آبزی از مناطق سردسیری آسیا و شمال کشور در کنار منابع آبی مناطق سردسیری این استان آغاز شده است.

جمشید عبدی پور با اشاره به اینکه مهاجرت پرندگان آسیایی در مناطق شمالی کهگیلویه و بویراحمد شروع شده افزود:این پرندگان تا آبان ماه در مناطق سردسیری استان باقی می مانند و پس از آن به مناطق گرمسیری مهاجرت می کنند.

وی بیان کرد:پرندگان مهاجر آسیایی از گروه های اگرت ها ، حواصیل ها ، اردک ها ، باکلان ها و کشیم ها هستند که با توجه به شرایط توپوگرافی ، اقلیمی و وجود زیستگاه های مناسب ، هر ساله آبگیرهای کهگیلویه و بویراحمد را برای زمستان گذرانی انتخاب می کنند. 

وی بیان کرد: رودخانه های بشار ، مارون ، زهره ، تنگ سرخ ، کبکیان ، خرسان ، شاه بهرام و سدهای مارون ، کوثر ، شاه قاسم ، تالاب های برم الوان و مورد زرد زیلایی از جمله مکان هایی هستند که همه ساله از اواسط شهریور تا اواخر زمستان میزبان پرندگان مهاجر آسیایی هستند. 

پرندگان مهاجر آسیایی مهمان در آبگیرهای استان از گونه‌های انواع لک‌لک، حواصیل خاکستری و سفید و مرغابی سار، چنگر، کاکانی، پرستوی دریایی، گیلانشاه و بالکان هستند.

به گفته کارشناسان ، ۷۰ درصد از پرندگان مهاجرت کننده به کهگیلویه و بویراحمد آبزی و ۳۰ در صد نیز کنار آبزی هستند.

عبدی پور با اشاره به شیوع آنفولانزای فوق حاد پرندگان وامکان انتقال آن به انسان ها از طبیعت دوستان و جوامع محلی میزبان پرندگان مهاجر خواست در صورت مشاهده لاشه پرندگان بدون دست زدن به آنان مراتب را به محیط زیست اطلاع دهند تا محیط بانان با رعایت موازین بهداشتی نسبت به معدوم سازی و دفن آن اقدام کنند.