جراحی مغز و اعصاب رشته تخصصی یا حتی به عبارتی فوق تخصصی پزشکی است که طولانی‌ترین مدت زمان تحصیل را بین تمامی رشته‌ها به خود اختصاص میدهد و شامل شناخت فیزیولوژی طبیعی، تشخیص و درمان بیماریهای مرتبط با مغز، نخاع، اعصاب محیطی، جمجمه و ستون فقرات است. پیچیدگی، حساسیت و اهمیت عملکرد طبیعی بافت عصبی سبب دشواری درمان بیماریهای مرتبط با آن و از سوی دیگر ارزشمندتر شدن بازگشت سلامتی بیماران دچار مشکلات مرتبط با جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات میشود.
جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات با دو رشته تخصصی غیرجراحی دیگر به نامهای “نورولوژی” یا به اصطلاح “تخصص داخلی مغز و اعصاب” و “روانپزشکی” یا به اصطلاح “تخصص بیماریهای اعصاب و روان” هم‌پوشانی زیادی دارد و بیماریهای این سه تخصص و متخصصین آنها ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر پیدا میکنند.
طیف بیماریهای مرتبط با تخصص جراحی مغز و اعصاب بسیار وسیع است و برخی از این بیماریها ممکن است در مراحل اول با درمانهای غیرجراحی کنترل شوند و در مراحل بعدی نیاز به جراحی باشد.
شایعترین علت مراجعه بیماران به جراح مغز و اعصاب در ایران حوادثی است که سبب ضربه به سر یا ستون فقرات میگردند مثل تصادفهای رانندگی و سقوط از ارتفاع. ضربه مغزی، خونریزی مغزی، شکستگی جمجمه، آسیب نخاعی (که ممکن است در اصطلاح به آن قطع نخاع گفته شود) و شکستگی‌های ستون فقرات همگی در این گروه بیماریها قرار میگیرند.
گروه دیگر بیماریها، تومورها هستند. تومورها که در واقع رشد غیرعادی و کنترل نشده بافتهای بدن هستند ممکن است داخل مغز مانند تومور مغزی و نخاع و یا اطراف آنها رشد کنند، از استخوان جمجمه و مهره‌ها در ستون فقرات منشا بگیرند و یا اینکه یک سرطان از منطقه دیگر بدن به مغز یا جمجمه یا ستون فقرات تهاجم کند که “متاستاز” نامیده میشود و بیمار نیاز به جراح تومور مغزی پیدا کند.
آنوریسم مغزی برجستگی بادکنکی شکل غیرطبیعی جدار رگها هستند که ممکن است پاره شده و خونریزی شدیدی از آن رگ اتفاق بیفتد. “کلافه‌های شریانی-وریدی” هم تجمع تعداد زیادی رگهای کوچک و بزرگ دور یکدیگر به صورت غیرطبیعی هستند که خون پمپاژ شده به سمت مغز را وارد خود میکنند و مانع رسیدن خون کافی به بافتهای سالم اطراف میشوند و از طرفی امکان خونریزی از آنها هم وجود دارد. اکثر این ضایعات عروقی باید درمان شوند زیرا خطر خونریزی از آنها بسیار مهم و جدی است.
انواعی درگیری‌های ستون فقرات که در مجموع میتوان به آنها “آرتروز ستون فقرات” گفت در واقع شایعترین علت مراجعه سرپایی بیماران به مطب و کلینیکهای جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات هستند. این بیماریها اکثرا با افزایش سن تدریجی خود را نشان میدهند و شامل دیسک کمر و دیسک گردن، سرخوردگی مهره، تنگی کانال نخاعی کمری و گردنی و پوکی استخوان میشوند.
درمانهای مرتبط با این گروه از بیماریها بسیار متنوع هستند؛ جراحی باز، جراحی آندوسکوپی، جراحی لیزری، پلاتین‌گذاری، تزریق‌های دارویی داخل ستون فقرات و تزریق سیمان یا ترکیبی از چند روش ممکن است در درمان بکار روند. علم روز دنیا و تجربه اینجانب در درمان این بیماریها نشان داده که تشخیص صحیح علت علائم بیمار و انتخاب دقیق روش درمانی میتواند سبب معجزه در کیفیت زندگی فرد شود و انتخاب اشتباه ممکن است سبب درد مداوم برای باقی عمر بیمار گردد.
گاهی میتوان با یک جراحی کم تهاجمی مانند لیزر دیسک کمر، بیمار را به زندگی بازگرداند و گاهی یک جراحی وسیع شامل جااندازی و پلاتین گذاری برای نجات بیمار از درد لازم است.
انحراف‌های ستون فقرات ممکن است به صورت ایجاد گودی کمر، قوز پشت ویا انحراف به پهلو (اسکولیوز) باشند و درمان آنها چه به صورت جراحی و چه بصورت غیرجراحی در زمره فعالیتهای جراحان مغز و اعصاب و ستون فقرات است.
عارضه هیدروسفالی که تجمع بیش از حد مایع مغزی نخاعی در مغز است در بسیاری از بیماریهای جراحی مغز و اعصاب مانند تومورها و خونریزی های مغزی رخ میدهد. درمان قدیمی این عارضه کارگذاری “شنت” بود؛ لوله ای باریک از مغز به داخل شکم برای تخلیه مایع. امروزه در بسیاری موارد میتوان جراحی سبک‌تر و کم عارضه‌تری را با آندوسکوپ انجام داد که در واقع راه جدیدی برای تخلیه مایع داخل مغز باز میشود.
دو بیماری نه چندان نادر به نامهای نورالژی یا “درد برق آسا” در صورت و گلو و “اسپاسم نیمه صورت” که شبیه چشمک زدن مکرر در چهره بیمار دیده میشود معمولا علت مشابهی دارند که قرار گرفتن یک شریان روی عصب حسی یا حرکتی صورت است
در نهایت اینکه شناخت از عملکرد مثبت یک پزشک باید بر اساس اطلاعات صحیح از اطرافیان قابل اعتماد و سایر پزشکان معتمد اتفاق بیفتد زیرا گرچه امروزه جستجو در اینترنت تبدیل به قسمت اعظمی از تحقیقات ما در هر زمینه‌ای شده است ولی نباید فراموش کرد که همه آنچه در گوگل و شبکه‌های اجتماعی میبینیم و میخوانیم ممکن است با واقعیت مطابقت نداشته باشند.
*** محتوای این مطلب تبلیغاتی است و ایرنا مسئولیتی درباره آن ندارد.
نظر شما