کابل‌کشی در دیواره‌های قلعه تاریخی "فلک الافلاک" خرم‌آباد/ ماجرا چیست؟

به گزارش ایرنا طی روز گذشته کلیپی از تخریب دیوارهای قلعه فک الافلاک و کابل کشی این دیوارها در فضای مجازی منتشر شد که واکنش های زیادی از افراد مختلف جامعه را برانگیخت و مباحث و نظرات ضد و نقیض فراوانی در این راستا عنوان شد.

در حالیکه ثبت جهانی قلعه تاریخی فلک الافلاک طی چند سال گذشته بعنوان یکی از مطالبات مهم مردم این استان به شمار می رود و همواره مورد تاکید مسولان و جامعه است ، اخباری با عنوان آسیب بر پیکره این اثر تاریخی و یا هرگونه عواما تهدیدزا با واکنش های جدی مواجه می شود.

ثبت جهانی قلعه تاریخی فلک الافلاک در سفر سال گذشته ریاست جمهوری به لرستان یکی از مصوبات این سفر بود که تعیین تکلیف و رفع مشکلات پیش روی جهانی شدن این اثر تاریخی با اختصاص اعتبارات لازم بارقه های امید جهانی شدن این اثر و گشایش هر چه بیشتر دروازه های گردشگری به این استان در میان مردم استان به ارمغان آورد.

فلک الافلاک نگین گردشگری و بیانگر تاریخ چندین هزارساله لرستان است که با تولد در دوران ساسانی و قدمتی که دارد همچنان استوار و پایدار بر بلندای هویت باستانی استان خودنمایی می کند.

 فلک الافلاک بنای عظیم آجری است که در دوره ساسانی روی تپه ‌ای باستانی در مرکز شهر خرم‌آباد ساخته و زیبایی و معماری شگفت‌ انگیز این قلعه موجب شده است از سوی بسیاری کارشناسان به ‌عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی و معماری دنیا لقب بگیرد.

این قلعه به لحاظ موقعیت استراتژیک، در قرن چهارم هجری قمری به‌ عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل‌ بویه درآمد و از قرن ششم هجری پس از ساخته ‌شدن شهر جدید خرم‌ آباد نیز به ‌نام این شهر معروف شد و احتمال می رود نام فلک الافلاک در دوره قاجار به آن اطلاق شده است.

محوطه باستانی قلعه حدود ۱۲۰هزار مترمربع وسعت دارد و ارتفاع تپه با احتساب ارتفاع دیوارهای بنا از سطح خیابان های مجاور حدود ۴۰متر است، بر اساس مدارک تصویری تا حدود ۱۰۰ سال پیش بارویی ۱۲ برجی در پیرامون بنای فعلی وجود داشته که اکنون آثار آن در محوطه شمال غربی قلعه، قابل مشاهده‌است.

داخل قلعه فلک الافلاک از چهار سالن بزرگ، ۲ حیاط خلوت، چند تالار کوچک، اتاق‌ها و دروازه‌هایی به سمت شمال ساخته و در زمان قاجار بازسازی و موزه‌های باستان شناسی، مردم‌شناسی، آزمایشگاه مرمت اشیا و چای‌خانه سنتی در قلعه فلک الافلاک راه اندازی شده است.

معماری قلعه فلک‌الافلاک و مصالح به کار رفته در آن بی‌نظیر می باشد چراکه با توجه به اینکه خرم‌آباد، شهری خوش آب و هوا و همراه با بارش‌های سیل آسا است، قلعه روی تپه ساخته شده است و سیستم رطوبت گیری دارد.

این بنای کم ‌نظیر به شماره ۸۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده که از دهه های گذشته دغدغه بسیاری برای ثبت جهانی این اثر ارزشمند عنوان شده که متاسفانه تاکنون برطرف نشده است و شاهکار معماری جهان همچنان در فهرست ثبت موقت جهانی قرار دارد.

مرمت و مقاوم سازی این قلعه تاریخی طی سالیان گذشته انجام شده، در سال های اخیر نیز مطالعاتی در خصوص مرمت آن صورت گرفته و مرمت و کارشناسی برج های این اثر تاریخی طی چند مرحله انجام شده است.

فلک الافلاک یادگار دوران ساسانیان
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و لرستان گفت: شواهد تاریخی نشان می دهد که قلعه فلک الافلاک مربوط به دوره ساسانیان است که در شهری بنام شاپور خواست در منطقه کنونی خرم آباد و در سده هفتم هجری بنا شده است .

سید امین قاسمی افزود: بر همین اساس قلعه فلک الافلاک در دوره ساسانی کاربرد حکومتی و نظامی داشته و از قرن ششم هجری پس از ساخته شدن شهر فعلی خرم آباد، قلعه در دوره قاجاریه بنام قلعه فلک الافلاک نامگذاری شده است.

وی اظهار داشت: در زمان محمدعلی میرزا معروف به دولتشاه یکی از حکام عهد قاجار، این بنا مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و دیوانخانه و سربازخانه نیز در پایین قلعه احداث شده است.

وی ادامه داد: قلعه فلک الافلاک در دوره قاجار به دلایل مختلف مورد توجه قرار داشته و به صورت مقر حکومت و مرکز اداری و نظامی منطقه بوده است.

قاسمی بیان کرد: قلعه فلک الافلاک با وسعت تقریبی پنج هزار و ۳۰۰ متر مربع شامل هشت برج، ۲ صحن و ۳۰۰ جان پناه است و ارتفاع بلندترین دیوار آن تا سطح تپه ۲۳ متر می باشد.

وی با بیان اینکه مصالح بکار رفته در این بنای زیبا و ارزشمند تاریخی عمدتا سنگ آجر، خشت و ملات گچ و آهک است اظهار داشت: در بحث استحکام بخشی قلعه نیز اقداماتی نظیر محکم سازی کل پی، بنا و دیوار حفاظتی ضلع غربی بخش کنار خیابان ۱۲ برجی انجام شده است.

طرح کابل کشی دیوارهای فلک الافلاک توسط مشاور مورد تایید وزارت میراث فرهنگی انجام شده است

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان در ارتباط با کابل کشی در این اثر تاریخی گفت: آثار تاریخی نیازمند مرمت و ایمن سازی های به روز و علمی هستند که در این راستا طرح ایمن سازی و سیستم الکتریکال قلعه فلک الافلاک انجام شده است.

قاسمی افزود: در عملیات های ترمیم و بازسازی زخم هایی ایجاد می شود که پس از تکمیل هر طرحی مرمت های لازم انجام خواهد شد.

وی ادامه داد: در سال های قبل سیم کشی های فراوان و غیر ایمنی در این اثر تاریخی انجام شده است که نیازمند ایمن سازی و ترمیم بود و در این راستا مشاوری مورد تایید موزه های وزارت میراث فرهنگی جهت ایمن سازی و سیستم الکتریکال پس از انجام مطالعات و کارشناسی های لازم جهت ایمن سازی و ممانعت از آتش سوزی اقدام به اجرای این طرح نموده است.

قاسمی اظهار داشت: بخش هایی از این طرح طی سال های ۹۹ و ۱۴۰۰ انجام شده است و امسال نیز پس از تامین اعتبار مراحل تکمیلی طرح کاملا بصورت کارشناسی و مطالعه شده  در حال انجام است.

وی گفت: کنده کاری های انجام شده روی دیوارها براساس اصول مرمتی با آرامی از روی بندهای مشخص انجام شده است که پس از کابل کشی اصولی دوباره براساس اصول مرمتی و بصورت تخصصی مرمت خواهد شد.

به گفته وی در اجرای این طرح هیچگونه مشکلی برای استحکام بخشی و سازه قلعه ایجاد نشده است و سیستم حفاظت الکترونیک ایمن شده است.  

ثبت جهانی قلعه "فلک الافلاک" لرستان تاکید ویژه رییس جمهور است

معاون میراث فرهنگی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هفته گذشته گفته بود که ثبت جهانی قلعه فلک الافلاک خرم آباد مطالبه عموم مردم و از تاکیدات ویژه رییس جمهور است.

در دیدار هفته گذشته علی دارابی با فرهاد زیویار استاندار لرستان با اشاره به اقدامات انجام شده برای ثبت جهانی قلعه فلک‌الافلاک، از آمادگی معاونت میراث‌فرهنگی برای تشکیل پرونده ثبت جهانی و دعوت از کارشناسان یونسکو برای بازدید و مشاهده میدانی این اثر کم‌نظیر تاریخی خبر داد.

وی لرستان را از جمله قطب‌های مهم میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور برشمرد و بر توسعه کمی و کیفی استان در این سه حوزه‌ تاکید کرد.

استاندار لرستان نیز گفت: اقداماتی برای گره‌گشایی از مشکلات قلعه تاریخی فلک‌الافلاک خرم‌آباد پس از سفر سال گذشته رییس‌جمهور انجام شده است و استان نسبت به فراهم کردن زمینه‌های ثبت جهانی این اثر آمادگی دارد.

زیویار با اشاره به جاذبه‌های سیاحتی، زیارتی، گردشگری استان و وجود آثار متعدد تاریخی و میراثی اظهار داشت: این استان نیازمند توجه بیشتر وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است.

انجام مرمت و احیای مجموعه باغ گلستان براساس الگوهای تاریخی 

مدیر پایگاه قلعه تاریخی فلک الافلاک نیز بیان کرد: سال ۹۷ پس از تملک باشگاه افسران در محوطه قلعه، مرمت و حفاظت مجموعه، خواناسازی و آسیب شناسی صورت گرفت و الحاقات، ساماندهی نمای سیمانی و ساختمان های ناهمگون با مجموعه و استحکام بخشی باشگاه افسران مطابق الگوی اولیه انجام شد.

علی جوانمرد افزود: بهسازی چشمه گلستان با ایجاد ۱۴ فقره زهکش با مصالح استاندارد انجام، آب به کانال های مجموعه هدایت شد و محوطه سازی و بهسازی پنج هزار مترمربع مجموعه با استفاده از الگوها و طرح قبلی صورت گرفت.

وی اظهار داشت: استخر باغ گلستان نیز با مساحت ۹۰۰ متر مربع با لایروبی و احیای دیواره ها و کانال های قبلی و سنتی به این مجموعه افزوده و احیا شده است.