چگونه در سه دقیقه فیک‌نیوز بسازیم؟

همزمان با شب عید غدیر امسال، تصویر یک پوستر در اینستاگرام، گروه‌های واتس‌اپی و دیگر شبکه‌های اجتماعی  به طرز عجیبی بازنشر شد؛ پوستر سخنرانی یک استاد زن که عنوان سخنرانی او چنین نوشته شده بود: «بررسی فقهی عقد موقت مستاجر با صاحب ملک در ازای مبلغ اجاره»!

عنوان سخنرانی موجود در پوستر، چنان عجیب بود که برخی منتشرکنندگان آن نیز بالای آن تعجب خود را ابراز کرده و نوشته بودند: «بگید که دروغه و من دارم خواب می‌بینم.»

چیزی نگذشت که مشخص شد اصل پوستر چیز دیگری بوده و عده ای برای تخریب، تفریح یا هدف دیگر، در چند دقیقه با استفاده از نرم افزارهای گرافیکی، به تغییر عنوان سخنرانی پرداخته‌اند.

گرچه عنوان سخنرانی فاقد موضع است، اما در خود القای این معنا را دارد که فقه توان اجازه به زنان برای همخوابی شرعی با صاحبخانه، در ازای مبلغ اجاره را دارد و روشن است که چقدر چنین مفهومی برای مخاطبان دردناک استعنوان این سخنرانی که چند روز قبل (۲۱ تیر ماه) در دانشگاه امام خمینی(ره) قزوین برگزار شده بود، «عفاف و چالش‌های جدید» بود و سخنران برنامه، خانم «فریبا علاسوند» از دانش‌آموختگان دروس حوزوی و عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده بوده است. او بعد از مشاهده پوستر جعلی، یک پیام صوتی منتشر کرد و با اعلام این که برنامه سه شنبه هفته گذشته اجرا شده، عنوان جعل شده را «سخیف» و این اقدام را تحرک عناصر ضدانقلاب خواند که در صدد تخریب شخص وی یا چیز دیگری هستند. او از اعضای گروه و کانال پژوهشکده زنان هم خواست پیامش را بازنشر کنند.

تلاقی دو عنوان پرچالش؛ اجاره و ازدواج موقت

ویژگی عنوان اعلامی، اشاره به دو عنوان پرچالش در بخشهایی از افکار عمومی بود؛ در حالی که ازدواج موقت یکی از موضوعات اجتماعی چالش برانگیز دست کم برای طیفی از جامعه است و در مقطعی که اجاره‌نشینی و مبالغ بالا و دردسرهای آن، چالش مهم بخش زیادی از مردم است، در این عبارت، این دو چالش اجتماعی و اقتصادی به هم گره خورده و ایجاد پیوند میان این دو به فقه واگذار شده است.

گرچه عنوان سخنرانی فاقد موضع است، اما در خود القای این معنا را دارد که فقه توان اجازه به زنان برای همخوابی شرعی با صاحبخانه، در ازای مبلغ اجاره را دارد و روشن است که چقدر چنین مفهومی برای مخاطبان (به ویژه آن‌ها که از مشکل فقر و اجاره نشینی رنج می‌برند) دردناک و تاسف‌آفرین است.

به نظر می‌رسد یکی از عوامل زمینه ساز باورپذیری چنین پوستر جعلی، وجود برخی عناوین عجیب، کم فایده و شاذ سخنرانی برای انواع سخنرانان حوزوی و دانشگاهی است و باعث می‌شود مخاطب در مواجهه با این پوستر جعلی، دست کم احتمال صحت آن را در ذهن بیاورد.

در عین حال اگر عادت ایجادشده در بسیاری از کاربران که هر چیز عجیب و جذاب را (فارغ از علم به صحت آن) در چند ثانیه بازنشر و هم‌رسان (Forward) می‌کنند، نبود، احتمالا این گونه اتفاقات کمتر رخ می‌داد.