گروه سیاسی خبرگزاری ایرنا- ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ بعد از یک دوره پر فراز و نشیب اتفاق جدیدی به واسطه انتخاب مردم رخ داد که راه نجات کشور از این تصمیم گشوده شد، در تاریخ دولت‌های بعد از انقلاب، هیچ رئیس‌جمهوری به‌اندازه آیت‌الله رئیسی میراث‌دار مشکلات، ضعف‌ها و کاستی‌های برجای‌مانده از دولت پیش از خود نبوده و شرایط هنگام تحویل دولت آنقدر سخت بود که بسیاری از شاخص‌های کلان اقتصاد ایران در وضعیت بدی قرار داشت و بسیاری از چالش‌های اقتصادی مانند کسری بودجه، کاهش ارزش پول ملی و تورم بالا ماحصل هشت سال سیاست‌گذاری نادرست و ناکارآمدی بود، شرایط در زمان تحویل دولت آنقدر بد بود که مطابق اظهارنظر خود آیت‌الله رئیسی از همان اولین جلسه حضورش در دولت با وزرای روحانی بر سر پرداخت حقوق مردادماه بحث و چالش داشتند! این یعنی شروع کار جهادی در یک شرایط غیر عادی. در این اتمسفر، مهمترین چالش دولت سیزدهم در آغاز کار، اقتصاد و تامین معیشت مردم بود، اما در عین حال تعیین دستمزد عادلانه برای کارگران، تفکیک پیشران‌های اقتصادی کشور از مذاکرات وین، پایان دادن به رانت ارزی و دیپلماسی بدیع و گسترده رابطه با همسایگان به کانون تمرکز دیپلماسی دولت سیزدهم تبدیل شد. مهم‌تر از همه این موارد شروع برای بازگشت سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی بود که دولت گام های مهمی در این زمنیه برداشت؛ حالا در اولین سالگرد انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ در گزارش عملکرد و گفت‌وگوهای تفصیلی متعدد با چهره‌ها به مرور این اتفاقات پرداخته‌ایم.
«وعده‌ای ندهیم که نتوانیم به آن عمل کنیم» این گزاره مهمترین دغدغه دولت سیزدهم و در رأس آن آیت‌الله «سید ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور است. اکنون در آستانه سالگرد پیروزی او در انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم، مروری کوتاه بر گفته‌ها و وعده‌های رئیس جمهور هم در دوره رقابت‌های انتخاباتی و هم حضور در پاستور نشان می‌دهد که دولت برای صادق‌الوعد بودن با مردم شبانه‌روز در میدان بوده است. مردمی که رئیس جمهور اعتماد آنها را بزرگترین سرمایه دولتش می‌داند و تناقض در سخن و عمل را مخدوش کننده این اعتماد.
وعده دولت مردمی؛ نه به مدیریت مانیتورینگ
آیت‌الله رئیسی سیزدهم خرداد ماه سال گذشته در حاشیه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما، تصریح کرد: رفتن بین مردم سلوک من است در اتاق نمی‌نشینم و همه سطوح و لایه‌های مدیریتی کشور، مثل رئیس دولت باید به تمام بخش‌ها سرکشی کنند، بیست خردادماه هم از آغاز سفرهای استانی در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری سخن گفت.
چنین وعده و حضوری در شرایطی که آمارها از کاهش اعتماد و امید مردم در روزهای پایانی دولت سابق حکایت داشت و رنج‌های تحریم و دشواری های اقتصادی، روان مردم را بیش از هر زمان دیگری آزار داده بود، اهمیت ویژه داشت. حضور بی‌واسطه و نزدیک رئیس جمهور و وزرای او در میان مردم به فاصله کمتر از یک ماه از آغاز به کار دولت از یک سو نشان دهنده اهتمام ویژه دولت سیزدهم به توصیه رهبر انقلاب مبنی بر مردمی بودن مسوولان بود و از سوی دیگر گام موثری برای ترمیم اعتمادآسیب دیده جامعه محسوب می‌شد.
پس از پیروزی آیت‌الله رئیسی در انتخابات و در نخستین دیدار رهبر معظم انقلاب با اعضای هیات دولت سیزدهم، مردمی بودن و میان آحاد مختلف جامعه حضور یافتن، تاکید موکد ایشان به کابینه بود. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدار که یک روز پس از نخستین سفر استانی رئیس‌جمهور به خوزستان، انجام شد، فرمودند: «یـک جلـوه از ارتباط بی‌واسطه، همیـن رفتـن میـان مـردم و شـنیدن بی‌واسـطه از مـردم اسـت. ایـن حرکـت بسـیار خـوب و مستحسـنی کـه دیـروز جنـاب آقـای رئیسـی انجـام دادنـد کـه رفتنـد خوزسـتان در میـان مردم، بـا مردم، از آنهـا شـنیدند، بـا آنهـا حرف زدنـد، این یک جلـوه از مردمـی بـودن اسـت کـه بسـیار کار خوبـی اسـت».
۲۵ سفر استانی رئیسی
بلافاصله بعد از اینکه وزرای پیشنهادی دولت سیزدهم عصر چهارشنبه سوم شهریور ۱۴۰۰ از مجلس یازدهم رای اعتماد گرفتند و چینش کابینه مشخص شد، نخستین جلسه هیات دولت هم پنجشنبه چهارم شهریور ماه تشکیل شد و صبح روز جمعه پنجم شهریور آیت الله «سید ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور در اولین سفر استانی خود به همراه وزرا راهی خوزستان پرچالش شد. پس از خوزستان دولت در ۹ ماه گذشته مهمان ۲۴ استان دیگر ایران بود: سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، فارس، اردبیل، سمنان، زنجان، لرستان، یزد، هرمزگان، لرستان، گیلان،گلستان، مازندران، خراسان رضوی، البرز، قزوین، آذربایجان غربی، شهر قدس تهران، آذربایجان شرقی، چهارمحال و بختیاری و استان اصفهان.
البته دیروز هم در سالگرد انتخابات ریاست جمهوری، آیت‌الله رئیسی میهمان اهالی شهرستان پیشوا، قرچک و ورامین بود و تاکید کرد که حضور در میان مردم و پیگیری کار مردم را به جلسات نمادین ترجیح می‌دهم.
ویژگی‌های سفرهای استانی در دولت سیزدهم
ایده سفرهای استانی گرچه پیش از دولت سیزدهم هم اجرایی شده بود اما آیت‌الله رئیسی تلاش کرده با حذف برخی ایرادات و نقاط ضعف این اقدام، این سفرها را کارآمدتر کند که در ادامه برخی از آنها را مرور می‌کنیم:
۱- سفرهایی که مخل کار دولت نیست: یکی از مهمترین ویژگی سفرها در دولت آیت‌الله رئیسی عدم ایجاد اختلال در کار روتین دولت به واسطه این سفرهاست. رئیس جمهور و هیات دولت معمولا روزهای کاری در مرکز حضور داشته و پیگیر برنامه‌ها و اقدامات اجرایی کشور هستند و حضور و سرکشی به بخش‌های مختلف کشور را به روزهای تعطیل و پایانی هفته موکول کرده‌اند. دولت بیش از ۲۰ جمعه از عمر مسوولیت ۹ ماهه خود را در سفرهای استانی بوده و این تقسیم کار سبب شده است که رشته امور در مرکز دست دولت باشد اما به همان میزان هم تصمیمات اتخاذ شده در پاستور رنگ و بوی کشوری داشته باشد.
۲- شناسایی دقیق و هدفمند مشکلات و ظرفیت‌ها: هدف آیت‌الله رئیسی در این ۲۳ سفر حضوری برای پرکردن ویترین رسانه‌ها نبوده بلکه دولت کوشیده است پیش از آغاز هر سفری از یک سو مشکلات و چالش‌های استان و از سوی دیگر امکانات و ظرفیت‌های آن را شناسایی کند. مشخص بودن هزینه سفر، محل تامین اعتبارات، نحوه رسیدگی به کمبودها و کیفیت دیدار مردم با رئیس جمهور از دیگر ویژگی‌های متمایز کننده سفرهای دولت در دوره سیزدهم است. در این دوره مردم پشت خودرو رئیس جمهور ندویدند و هزینه‌های استقبال به کمترین میزان ممکن رسید.
۳- شروع کار با استان‌های محروم: سفرهای استانی رئیس‌جمهور از خوزستانی آغاز شد که در آن مقطع روزهای پرالتهابی را می‌گذراند، گام بعدی سیستان و بلوچستان محروم بود و سفر سوم به خراسان جنوبی. پس از این سفرها رویه رئیسی مشخص شد؛ حضور در محروم‌ترین مناطق ایران. این حضور اما محدود به مراکز استان‌ها نبود، در هر استانی ، آیت‌الله رئیسی تا حد امکان به بخش‌ها و شهرستان‌ها و حتی روستاهای آن استان هم سفر کرده و در نقاط صفر مرزی حاضر می‌شد. این گفت‌وگوی بی‌واسطه با مردم، مایه آرامش و تسکین دشواری‌های مردم محروم این مناطق بود.
۴- اولویت با طرح‌های نیمه تمام است: براساس تاکید رئیس‌جمهور در هیچ یک از سفرهای استانی، دولت و وزرا حق افتتاح طرح‌های جدید و کلنگ‌زنی‌های تازه را نخواهند داشت مگر اینکه طرح‌های نیمه‌تمام به پایان رسیده باشند. از این رو در هر سفر استانی این طرح‌ها در سه مرحله پیش از آغاز، در طول سفر و پس از سفر در کارگروه‌های مشخصی بررسی شده و بسترهای ضروری برای اتمام آن شناسایی و اعتبارسنجی می‌شود.
۵- توجه به ظرفیت‌های بومی هر استان: استان‌های ایران توان اداره خود را دارند؛ این ساده‌ترین توصیف از دیدگاه دولتمردان سیزدهم درباره استان‌های ایران است و از این رو، همه تصمیمات و مصوبات در این راستا تعریف می‌شود که چالش‌های هر استانی با امکانات و ظرفیت‌های همان استان رفع و حل شود. به همین دلیل است که وزارت کشور دولت سیزدهم تصمیم گرفته است اختیارات استانداران را ارتقا داده و از آنها به عنوان بازوی اجرایی خود بیشترین بهره را ببرد؛ این تفویض اختیارات در استان‌های محروم ویژه است.
۶- دولت پیگیر اجرای مصوبات: یکی از مهمترین ویژگی‌های سفرهای استانی که آنها را از افتادن در دام پوپولیسم نجات می‌دهد، کارگروه‌هایی است که هم در خود دولت و هم در رسانه‌ها ایجاد می‌شود تا پیگیر مصوبات و تصمیمات دولت در سفرها باشند. رئیس‌جمهور در این زمینه تاکید کرده است که رسانه‌ها به شکل منظم و مستمر پیگیر نتایج اجرای مصوبات سفرهای استانی باشند.
آغاز ساختن ایران، نتیجه سفرهای استانی دولت
«بدانید که من از رنج‌های شما به‌صورت مستقیم باخبرم و در سفرهای استانی و در ملاقات‌های عمومی با مردم آن را لمس کرده‌ام». این جمله از زبان رئیس‌جمهور آغاز مسیری است که دولت پس از لمس این دردها در پیش گرفته است.
طرح آبرسانی الغدیر در استان خوزستانی که معضل بی‌آبی دارد، کارخانه فولادسازی در خرمشهری که جوانان درد بیکاری دارند، طرح های راه و شهرسازی، طرح های وزارت نیرو (سه نیروگاه ۴۲ مگاواتی و انتقال آب از دریا)، طرح های جهادکشاورزی که در سفر استانی به سیستان و بلوچستان تصویب شد و پیشرفت ۹۰ درصدی این طرح‌ها (به گفته استاندار)، تسریع در روند واگذاری زمین برای طرح‌های سرمایه‌گذاری در استان خراسان رضوی و فعال شدن بازارچه های مرزی نمونه‌هایی از اقدامات دولت در استان‌های محروم است.
راه‌اندازی مجدد طرح فولاد میبد یزد و اختصاص هفت هزار میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل طرح‌های نیمه تمام در این استان، تصویب ۱۴ طرح با اعتبار ۳۸۶۸ میلیارد تومان در بخش کشاورزی گلستان، اختصاص ۱۰۰۰ میلیارد تومان برای تکمیل بیمارستان ۷۰۰ تختخوابی قزوین، انتقال آب ارس به تبریز، برنامه ریزی برای حل مشکلات گمرکی منطقه آزاد ارس در سفر به استان آذربایجان شرقی، از نمونه مهمترین تصمیمات و مصوبات دولت در سفر به استان‌ها بوده است.
نظر شما