مرتضی کاردر در گفت وگو با خبرنگار سینمایی ایرنا در حاشیه سی و سومین جشنواره بین المللی کتاب در رابطه ادبیات با سینما اظهار کرد: سینما هنری است که هنرهای دیگر در آن جمع شده‌اند و یکی از مهم‌ترین آنها ادبیات است و طبیعتاً این رابطه در طول زمان رابطه‌ای دوسویه شده‌است که عملا می‌بینیم امروز کتاب‌هایی درباره فیلم‌ها و فیلم‌نامه‌ها داریم و به جز این ها تک‌نگاری‌هایی درباره فیلم‌ها داریم که این کتاب ها به‌صورت مستقل در کتاب‌های سینمایی جایگاه دارند.
وی ادامه داد: در نتیجه این رابطه متقابل همچنان وجود دارد، یعنی همچنان داستان‌های نوشته می‌شوند که مبنایی برای فیلمنامهنویسان هستند که به آنها ایده می دهند و فیلمنامهنویسان از این کتاب‌ها به‌عنوان اقتباس سینمایی استفاده می‌کنند و از روی این داستان ها فیلم ساخته می شود؛ در این چرخه فیلم باعث شهرت بیشتر داستان می‌شود و از این رهگذر حتی نویسنده مورد توجه قرار می‌گیرد.
کاردر تاکید کرد: این رابطه تقریباً از زمان شکل‌گیری سینما بوده‌است و تا به امروز بسیاری از نویسندگان بزرگ را داریم که برای سینما نوشته‌اند و می‌نویسند؛ بعضی بیشتر موفق بودند و بعضی کمتر اما نکته این است که این رابطه همچنان ادامه دارد.
جایگاه فیلم‌نامه‌نویس همچنان در سینمای ما پررنگ نیست
مدیر انتشارت هرمس در پاسخ به این سوال که رابطه کتاب و سینما در ایران را چگونه می بیند، خاطرنشان کرد: در ایران جا دارد که به این رابطه بهتر و بیشتر پرداخته شود یعنی ما شاید امروز چه به‌لحاظ بصری و چه تکنیکی در سینما نسبت‌به گذشته پیشرفت کرده‌ایم؛ و در همین راستا امروز بسیاری از فیلمنامهنویسان و فیلمسازان ما فراتر از استانداردهای متعارف فیلم می‌سازند اما در سینمای ایران همچنان مشکل فیلمنامه وجود دارد.
وی ادامه داد: یعنی این رابطه (سینما و کتاب) همیشه در بخش ادبی ضعف داشته و درست شکل نگرفته‌است؛ در این مفهوم فیلم‌نامه‌نویس به‌اندازه کافی داستان نخوانده است و جایگاه فیلم‌نامه‌نویس همچنان در سینمای ما پررنگ نیست؛ همچنان که در بسیاری از آثار بزرگ سینمای ایران می‌بینیم فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان اگر دو نفر باشند (که در بسیاری از موارد خود فیلمساز داستان را نوشته است) بازهم با هم همکاری کرده‌اند.
کاردر یادآور شد: البته نفس همکاری ایرادی ندارد اما این روند به نوعی است که انگار فیلم‌نامه‌نویس به‌صورت مستقل هویتی ندارد؛ همچنان که می بینیم در برخی از آثار عنوان می شود که فیلمنامه براساس ایده‌ای از شخصی دیگر یا طرحی دیگر است و موضوعاتی از این قبیل بسیار در سینمای ما رواج دارد.
اقتباس در سینمای ایران انگشت‌شمار است
این فعال حوزه نشر در پاسخ به این پرسش که وضعیت اقتباس در ایران را چگونه می بیند و چرا این شیوه در سینمای ایران جایگاه درخوری ندارد، تصریح کرد: موضوع اقتباس هم باز به ادبیات بازمی‌گردد؛ اقتباس به این موضوع بازمی‌گردد که نویسنده چقدر داستان خوانده و داستان تا چه اندازه برایش مهم بوده‌است و نه از لحظه‌ای که پا به دنیای فیلم‌سازی می‌گذارد بلکه از کودکی و نوجوانی چقدر قصه بوده‌است که این آدم می‌خواسته آن را تبدیل به فیلم کند.
وی افزود: فکر می‌کنم سینمای ما به‌صورت کلی در بخش ادبیات همیشه ضعف‌هایی داشته‌است یعنی فیلم‌سازهای ما فیلم دیده‌اند و فیلمساز شدند و نهایتاً اصول فیلمنامه نویسی را یاد گرفته‌اند اما ادبیات خاستگاه آنها نبوده‌است.
کاردر تاکید کرد: اگر ادبیات خاستگاه فیلمسازان ما باشد اقتباس پررنگ‌تر خواهد شد؛ میزان اقتباس‌ها در سینمای ما به‌طورکلی کم است و نه امروز که در تاریخ سینمای ما اقتباس کم و انگشت‌شمار است و تعداد فیلم‌هایی که در دوره‌های مختلف اقتباس شده باشد، بسیار ناچیز است.
وی در مورد کتاب‌های سینمایی نشر هرمس گفت: تعداد کتاب‌های سینمایی انتشارت هرمس زیاد بوده است اما بعضی از این کتاب ها سلسله کتاب بودند و برخی کتاب‌های مشهوری هستند مانند کتاب داستان (کتاب داستان: ساختار، سبک و اصول فیلمنامهنویسی، نوشته رابرت مک‌کی با ترجمه محمد گذرآبادی در سال ۱۴۰۰ از سوی انتشارات هرمس منتشر شده است) که این اثر برای فیلمنامهنویسان است؛ اما شاید بیشتر از فیلمنامه نویسان داستان‌نویسان از این کتاب استفاده کرده‌اند.
وی ادامه داد: مقدمه‌ای بر هالیوود جدید، فیلم‌های کلاسیک سینمای مستند، روان‌شناسی و سینما، فیلمنامهنویسی متفاوت، مجموعه تک‌نگاری‌هایی که درباره فیلم‌ها داشته‌ایم (مثلا فیلم های هفت یا ده) مجموعه‌های سینمایی بوده‌است که در هرمس در حوزه سینما منتشر شده و استقبال از آن خوب بوده است اما چون نمونه های مشابه این آثار از سوی انتشارات در بازار ارائه شده ما کمتر به سراغ آنها رفتیم و بیشتر رویکردمان به این سمت رفته که به سراغ کتاب‌هایی برویم که ناشران دیگر کمتر به سراغشان رفته‌اند.
تالیف در حوزه کتاب‌های سینمایی ایران جایگاه درخوری ندارد
کاردر در پاسخ به این پرسش که مبنای انتخاب کتاب های تالیفی و ترجمه در این انتشارت چه چیزی است، اظهار داشت: البته تالیف به آن معنا در حوزه کتاب های سینمایی ایران نداریم و کارها غالبا ترجمه است اما رویکرد ما این است که این کتاب قرار است چه خلائی را در حوزه مکتوبات سینمایی پر کند؟ چه کتاب‌هایی مشابه آن وجود دارد؟ و این کتابی که ما انتخاب کنیم چه مزیتی نسبت به آثار دیگر در حوزه مذکور دارد.
مدیر انتشارت هرمس یادآور شد: از این مرحله که بگذاریم در هرمس یک ویرایش مفصل روی کتاب‌ها صورت می‌گیرد و این موضوع باعث می‌شود که سرنوشت کتاب‌ها تغییر کند. یعنی وقتی برخی از این ترجمه ها را با ترجمه های مشابه در بازار مقایسه کنید، تفاوت را متوجه خواهید شد.
سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از بیست‌ویکم اردیبهشت آغاز شده و تا سی‌ویکم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ در دو بخش حضوری در مصلای امام خمینی(ره) و مجازی در سامانه موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، ادامه دارد.
نظر شما