تشدید تحرکات دیپلماتیک ترکیه در آمریکای لاتین؛ آنکارا به دنبال چیست؟

به گزارش روز یکشنبه ایرنا، با به قدرت رسیدن حزب «عدالت و توسعه» در سال ۲۰۰۳ میلادی در ترکیه، تحولی جدی در ساختار سیاست خارجی این کشور شکل گرفت؛ گذار از نزدیکی به غرب پسا-جنگ سرد و باز کردن دروازه‌های چندجانبه‌گرایی فراتر از متحدان سنتی. ترکیه تحت ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان، منافع ملی‌ این کشور را نه فقط از کانال تحکیم جایگاه خود در عرصه منطقه‌ای، بلکه با افزایش حضور خود در مناطق دوردست همچون آمریکای لاتین دنبال می‌کند.

نتیجه اینکه شمار سفارت‌های ترکیه در کشورهای آمریکای لاتین از چهار کشور (مکزیک، برزیل، آرژانتین و شیلی) تا ۲۱ سپتامبر ۱۹۵۰ میلادی، طبق اعلام شاخص «دیپلماسی جهانی موسسه Lowy» به ۱۶ سفارت در سراسر آمریکای لاتین و کارائیب افزایش یافته است. به این ترتیب، ترکیه با پیشی گرفتن از آلمان، انگلیس و ایتالیا به ششمین کشور دارای بیشترین تعداد سفارت‌خانه در سراسر جهان تبدیل شده است.  

اعضای وزارت امور خارجه ترکیه در سال ۱۹۴۷، در گزارش‌های خود اهمیت برقراری روابط دیپلماتیک با کشورهای آمریکای لاتین را اینطور شرح دادند: به خوبی می‌دانیم که کشورهای آمریکای لاتین تأثیر زیادی بر تصمیمات مهم سازمان ملل دارند. ما فکر می‌کنیم که برقراری روابط با هر یک از این کشورها در حصول نتیجه به نفع کشورمان در سازمان ملل مفید خواهد بود.

اعلام سال ۲۰۰۶ به عنوان «سال آمریکای لاتین و کارائیب» در ترکیه گام مهمی برای پیشرفت روابط بود. دوره تشدید دیدارهای رسمی عالی‌ترین مقام‌های سیاسی ترکیه و کشورهای منطقه آغاز شد و مجلس ملی ترکیه گروه های «دوستی متقابل» را با پارلمان‌های کشورهای منطقه تشکیل داد.

آمریکای لاتین، دوستان جدید ترکیه؟

«باید در منطقه با کشورهایی که با ما هم‌عقیده و همفکر هستند رویکرد دوستی داشته باشیم نه دشمنی». عبارتی که خواندیم، اظهارنظر دیروز اردوغان در بازگشت از سفر به عربستان سعودی بود. عبارتی که چنانچه آن را به تور یک هفته‌ای (۲۳ تا ۲۹ آوریل) مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه به شش کشور آمریکای لاتین (اوروگوئه، برزیل، اکوادور، کلمبیا، پاناما و ونزوئلا) ربط دهیم، امضای توافق‌های رنگارنگ، بهترین گواه آن است.

ترکیه همانند روسیه و چین در سالهای اخیر نیم نگاهی به سرمایه گذاری در آمریکای لاتین داشته و آنکارا در سال‌های اخیر با اجرای طرح‌های جدید اقتصادی در آمریکای لاتین به دنبال تقویت جایگاه خود در این منطقه بوده است. تردیدی نیست که فاصله جغرافیایی مانع بزرگی در توسعه سیاست خارجی ترکیه در منطقه آمریکای لاتین بوده است، اما برای عبور از این مانع هیچ ابزاری بهتر از قدرت نرم و دیپلماسی فرهنگی وجود ندارد و ترکیه به خوبی از این عناصر همچون برنامه‌های تلویزیونی و کمک‌های بشردوستانه در سیاست خارجی خود بهره برده است.

پیش از این، اعتقاد بر این بود که دولت‌ها می‌توانند صرفاً بر اساس قدرت نظامی به توسعه قلمرو نفوذ خود ادامه دهند، این تصور اما  امروز ارزش خود را از دست داده است. تکمیل این قدرت با راهبردهای غیر اجباری که به جای ایجاد هراس، امکان همکاری مسالمت‌آمیز و نفوذ در روابط بین‌الملل را فراهم می‌کند، بسیار مهم است. به این ترتیب، «جذب و نه تحمیل» به اصل اولویت ترکیه در آمریکای لاتین تبدیل شده است.

نکته حائز اهمیت اینکه هر یک از کشورهای آمریکای لاتین، سهم مهمی در دستور کار مناسبات ترکیه دارد. به عنوان نمونه، برزیل، شیلی یا مکزیک اهداف اصلی تجارت محصولات ترکیه هستند و ونزوئلا یک شریک تجاری و سیاسی مهم برای ترکیه است.  از زمان برقراری روابط دیپلماتیک میان ترکیه و ونزوئلا در سال ۱۹۵۰ میلادی، فاصله جغرافیایی نه تنها لطمه‌ای به مناسبات میان دو کشور وارد نکرده بلکه با آشکار شدن سیاست‌های ضد آمریکایی دو کشور و زمینه مناسب برای همکاری‌های اقتصادی و تجاری، به ویژه از سال ۲۰۱۶ میلادی، روابط دو کشور در مسیر تقویت روابط دو جانبه پیش رفته است.

اروگوئه؛ افتتاح سفارت ترکیه در مونته ویدئو

مولود چاووش‌اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه در چارچوب دیدارهای رسمی خود در نخستین مقصد، وارد اروگوئه شد و افتتاح سفارت ترکیه در مونته ویدئو را می‌توان مهم‌ترین دستاورد این سفر دانست.

چاووش‌اوغلو طی سخنانی در مراسم گشایش سفارت ترکیه در مونته ویدئو پایتخت اروگوئه اعلام کرد: آمریکای لاتین منطقه جغرافیایی مهمی از نظر استراتژی راهبردی ترکیه است.

وی با اشاره به اقدام اروگوئه در گشودن سفارت‌خانه در آنکارا در آینده‌ای نزدیک و با تاکید بر اینکه اروگوئه از نظر ترکیه کشور مهم و دارای جایگاهی ویژه است، گفت: در روزهای اخیر روابط دو کشور شتاب جدیدی یافته و با گشایش سفارت ترکیه در اروگوئه دوره جدیدی در روابط دو کشور آغاز شده است.

چاووش‌اوغلو با اشاره به توسعه روابط کشورهای منطقه با ترکیه گفت: شمار سفارت‌خانه‌های کشورهای آمریکای لاتین در آنکارا نیز از شش به شانزده افزایش یافته و با سفارت اروگوئه در آنکارا نیز به هفده خواهد رسید.

وزیر امور خارجه اروگوئه نیز با اشاره به اینکه در چارچوب توسعه روابط دوجانبه تصمیم گرفته شده است تا همکاری در عرصه‌های اقتصادی، ورزشی، آموزشی و دفاعی نیز آغاز شود، گفت: نشست مشترک همکاری اقتصادی در ماه ژوئیه در شهر مونته ویدئو برگزار خواهد شد و روابط دو جانبه را بیش از پیش تحکیم خواهیم بخشید.

برزیل؛ چهارمین اجلاس کمیسیون عالی همکاری‌های ترکیه و برزیل

سائوپائولوی برزیل دومین میزبان رئیس دستگاه دیپلماسی ترکیه بود. مولود چاووش‌اوغلو پس از دیدارهای دوجانبه و بین هیئت‌ها و امضای برخی توافقنامه‌ها گفت: روابط قوی بین ترکیه و برزیل وجود دارد که به بیش از ۱۶۰ سال قبل باز می‌گردد. در سال ۲۰۱۰، ما روابط خود را به سطح مشارکت استراتژیک ارتقا دادیم.  

چاووش‌اوغلو با اشاره به شرکت در چهارمین اجلاس کمیسیون عالی همکاری‌های ترکیه و برزیل گفت: ما بر افزایش تجارت و سرمایه‌گذاری، همکاری در زمینه‌های نظامی و صنایع دفاعی، توسعه گردشگری، همکاری در زمینه‌های فرهنگی و آموزشی تمرکز کردیم و تفاهم‌نامه‌های مهمی امضا کردیم که روابط اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ما را تقویت خواهد کرد.

وی افزود: در جلسات انجام شده، حجم مبادلات تجاری ۱۰ میلیارد دلاری را در دوره آتی هدف‌گذاری کرده‌ایم.

چاووش‌اوغلو با تاکید بر حمایت ترکیه از نامزدی برزیل برای عضویت در سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD)، درباره مذاکرات توافقنامه تجارت آزاد ترکیه و بازار مشترک آمریکای جنوبی (MERCOSUR) گفت: ما همچنین می‌خواهیم مذاکرات توافقنامه تجارت آزاد بین ترکیه و مرکوسور را احیا کنیم و حمایت کشور دوست برزیل در این زمینه مهم است.  
وزیر امور خارجه ترکیه با ژائیر بولسونارو رئیس‌جمهوری برزیل نیز دیدار کرد و از گفت‌وگو پیرامون روابط دو جانبه و آخرین تحولات اوکراین خبر داد.

اکوادور؛ اولین سفر رسمی وزیر خارجه ترکیه به کیتو

چاووش اوغلو با ابراز خرسندی از حضور در اکوادور گفت: سفر من به کیتو از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا این اولین سفر رسمی وزیر خارجه ترکیه است و حضور در چنین کشور دوستی بسیار امیدوار کننده است.

وی با اشاره به سیاست کمک‌های اجتماعی ترکیه به آمریکای لاتین گفت: هدف ما تعمیق و تنوع بخشیدن به روابط خود با همه کشورهای منطقه به منظور تحقق ظرفیت‌های همکاری بزرگ است.  

کلمبیا؛ ترکیه به توسعه روابط با کشورهای منطقه آمریکای لاتین اهمیت می‌دهد

وزیر امور خارجه ترکیه در سفر به کلمبیا و در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با مارتا لوسیا رامیرس همتای کلمبیایی خود اعلام کرد: ترکیه به توسعه روابط با کشورهای منطقه آمریکای لاتین اهمیت می‌دهد.

وی افزود: سفر من به این کشور در حالی که مشکلات زیادی در منطقه وجود دارد، نشان‌دهنده اهمیتی است که برای این کشور قائل هستیم.

وزیر خارجه ترکیه با اشاره به گسترش حجم تجارت بین دو کشور گفت: تجارت ما با این منطقه از حدود یک میلیارد دلار به ۱۵ میلیارد دلار افزایش یافته است.  

وزیر امورخارجه ترکیه در مقاله‌ای برای روزنامه «ال تیمپو» کلمبیا در حاشیه سفرش به کشورهای آمریکای لاتین با تاکید بر اولویت تقویت روابط آنکارا با این کشورها گفت: در این زمینه کلمبیا را شریک ویژه خود می‌دانیم. این کشور به عنوان مرکز اصلی نهادهای ترکیه در این منطقه است. تنها دفتر خبرگزاری آناتولی، خبرگزاری رسمی کشورمان در بوگوتا، پایتخت این کشور قرار دارد. مرکز آموزشی و فرهنگی سازمان معارف ترکیه در پایتخت کلمبیا نیز امروز افتتاح می‌شود.

چاووش اوغلو در مراسم افتتاحیه دفتر نمایندگی بنیاد معارف در بوگوتا گفت: بنیاد ما امروز به یکی از پنج موسسه آموزشی برتر جهان تبدیل شده است.  

ایوان دوکه رئیس‌جمهوری کلمبیا نیز اطمینان داد که دولت او قرارداد حمایت از سرمایه‌گذاری با ترکیه را در هفته‌های آینده به کنگره ارائه خواهد کرد. وی همچنین از توافق حذف مالیات مضاعف که فرصت‌های سرمایه‌گذاری و تجاری را برای دو کشور فراهم می‌کند، استقبال کرد.

دوکه پیرامون سفر آتی خود به ترکیه گفت: در زمینه همکاری امنیتی برای مبارزه با تروریسم و ‌جرایم فراملی و همچنین تبادل اطلاعات با فرصت بسیار مهمی روبرو هستیم و در این خصوص با اردوغان در استانبول گفت‌وگو خواهم کرد.  

پاناما؛ همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های اقتصادی و تجاری

وزیر امور خارجه ترکیه در چارچوب سفر به پاناما با لورنتینو کورتیزو، رئیس‌جمهوری این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد.

کورتیزو در حساب توئیتری خود نوشت: میزبان مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه در کاخ ریاست جمهوری بودیم و در مورد تقویت پیوندهای همکاری و برادری برای رفاه هر دو ملت رایزنی شد.

چاووش‌اوغلو نیز در رابطه با این دیدار در صفحه توییترش نوشت: در ملاقات با رئیس جمهور کورتیزو مقرر شد همکاری‌های دوجانبه در کلیه حوزه‌ها به ویژه در زمینه‌های اقتصادی و تجاری توسعه یابد.

ونزوئلا؛ امضای هشت توافق‌نامه‌ راهبردی

در جریان سومین «کمیسیون مشترک همکاری ونزوئلا و ترکیه» در کاراکاس با حضور «نیکلاس مادورو» رئیس‌جمهوری ونزوئلا و  وزیر امور خارجه ترکیه، هشت توافق‌نامه‌ راهبردی امضا شد.

طارق العیسمی معاون رئیس‌جمهوری ونزوئلا در امور اقتصادی و وزیر نفت این کشور آمریکای جنوبی نیز اعلام کرد: ونزوئلا و ترکیه در چارچوب سومین کمیسیون همکاری مشترک بین دو کشور که در کاراکاس برگزار شد، هشت قرارداد جدید امضا شد.

وی گفت: در چارچوب بیانیه نهایی سومین کمیسیون همکاری مشترک، هشت سند را در زمینه‌های زیر امضا کردیم: جوانان، ورزش، صنایع که بر بخش صنایع متوسط ‌تأثیر می‌گذارند؛ کارآفرینی و زنجیره‌های تولید، ماهیگیری و پررش آبزیان، آموزش، بهداشت و سرمایه‌گذاری مولد.

این مقام ونزوئلایی افزود: ونزوئلا و ترکیه در صحنه بین‌المللی نقش‌های اصلی را ایفا می‌کنند و در مواجهه با این دنیای پرآشوب، باید با فروتنی اما با آگاهی فراوان رفتار کنیم. ترکیه و ونزوئلا می‌توانند در تولد این عصر ژئوپلیتیک جدید، سهیم باشند. روابط دوجانبه باید با الگوی جدید مبتنی بر احترام به حاکمیت و تعیین سرنوشت شکل بگیرند.

به گفته العسیمی، ونزوئلا و ترکیه بر همکاری عمیق در حوزه تولیدات کشاورزی و دامداری، در صنعت داروسازی، تامین تجهیزات حمل‌ونقل، بخش هوانوردی و توسعه انرژی‌های جایگزین تاکید دارند.

نیکلاس مادورو همچنین از سرمایه‌گذاران ترکیه‌ای خواست تا در حوزه‌های گوناگون اقتصادی و تجاری در ونزوئلا سرمایه‌گذاری کنند.

وزیر امور خارجه ترکیه نیز با تاکید بر اینکه «کمیسیون مشترک، نتایج ملموسی در پی خواهد داشت» گفت: ما هیشه به ونزوئلا اعتقاد داریم و از آن حمایت می‌کنیم.

چاووش اوغلو با اشاره به رشد قابل توجه همکاری‌های میان دو کشور از سال ۲۰۱۸ میلادی، خاطر نشان کرد همکاری‌ها در سال ۲۰۲۰، سه برابر شده است و امروز، ترکیه رتبه اول صادرات ونزوئلا را به خود اختصاص داده است.