تمرکز بر آموزش و حذف محل‌های سنتی دفن پسماند در چهارمحال و بختیاری

به گزارش ایرنا، در چهارمحال و بختیاری سرانه تولید پسماند خانگی در حال حاضر به ازای هر نفر ۷۲۵ گرم برآورد می‌شود که بخشی از آن را نیز زباله‌های پلاستیکی تشکیل می‌دهد.

کارشناسان معتقدند با وجود اقدامات مناسب برای مدیریت علمی پسماند در استان در چند سال اخیر، همچنان برای رسیدن به شرایط مطلوب و اجرای دقیق هرم مدیریت پسماند و کاهش زباله‌های پلاستیکی راه بسیاری باقی است، راهی که به گفته متولیان امر، علاوه بر ارائه آموزش‌های همگانی در راستای فرهنگ‌سازی در کاهش تولید زباله، به همکاری‌های همه‌جانبه بین دستگاه‌های اجرایی به ویژه دهیاری‎‌ها، شهرداری‌ها و بخشداری‌ها و همچنین ایجاد سایت‌های منسجم تفکیک و بازیافت از زباله نیاز دارد.

تولید ۲۵۰ هزار تن پسماند شهری و روستایی  

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری درباره شرایط بازیافت پسماندها در استان، ابتدا آماری از تولید زباله را ارائه می‌کند و می‌گوید: سالیانه حدود ۲۵۰ هزار تن پسماند شهری و روستایی و ۱۰۰ تن پسماند ویژه و بیمارستانی در استان تولید می‌شود که در سال‌های گذشته اقدامات خوبی برای مدیریت صحیح این پسماندها صورت گرفته است.

شهرام احمدی در گفت‌وگو با ایرنا، راه‌اندازی نخستین مرکز پسماند شهری با ظرفیت پایش روزانه ۲۵۰ تن زباله در شهرستان شهرکرد، بهره‌برداری از نخستین واحد مدیریت و بی‌خطرسازی پسماندهای بیمارستانی با هدف جمع‌آوری زباله تولیدی در مطب‌ها و آزمایشگاه‌های بخش خصوصی و صدور مجوز برای ایجاد واحد مدیریت پسماند صنعتی را از جمله این اقدامات می‌داند.

وی به بازیافت لامپ‌های کم‌مصرف توسط یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان چهارمحال و بختیاری نیز اشاره و تصریح می‌کند: این شرکت که توان دریافت بازمانده لامپ‌های کم‌مصرف از رده خارج شده و بازیافت آن‌ها را دارد از موارد ویژه در مدیریت پسماند در کشور به شمار می‌رود.

احمدی همچنین در رابطه با بازیافت پلاستیک در چهارمحال و بختیاری، فعالیت موثر یکی از واحدهای تولیدی استان را یادآور می‌شود و می‌گوید: یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کف‌پوش‌های خانگی و صنعتی کشور در شهرستان بروجن توانسته است با استفاده از بازیافت پِت (PET) بطری‌های نوشابه و آب‌معدنی سهم مهمی را در این مورد ایفا کند.

صدور ۱۳۳ مورد اخطار زیست‌محیطی برای دهیاری‌ها و بخشداری‌ها

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری در بخش دیگری از صحبت‌های خود و در پاسخ به این سوال که برای مدیریت زباله‌های رها شده در طبیعت و حاشیه شهرها که عمده آن‌ها را نیز زباله‌های پلاستیکی و نخاله‌های ساختمانی تشکیل می‌دهند، چه اقدامی موثری در استان اجرا می‌شود؟، می‌افزاید: سازمان حفاظت محیط‌زیست یک دستگاه نظارتی است و متولیان اصلی در دفع و یا بازیافت زباله را شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و بخشداری‌ها تشکیل می‌دهند که بارها در این باره با این مجموعه‌ها در استان رایزنی و هماهنگی شده است.

احمدی تصریح می‌کند: در سال گذشته یک هزار و ۵۲۳ مورد پایش از محل دفن زباله‌ها در استان انجام شد و بابت مشکلات پیش‌آمده ناشی از رهاسازی زباله در طبیعت و دفع غیراصولی آن نیز ۱۳۳ مورد اخطار به شهرداری‌ها و دهیاری داده شد که متاسفانه به دلیل رفع نشدن برخی مشکلات، هم‌اکنون ۶۸ پرونده در مراجع قضایی در حال پیگیری است.

وی با بیان اینکه وجود محل‌های متعدد دفن زباله نیز در استان خود عاملی برای پخش شدن ریز زباله‌ها در طبیعت و آلودگی‌های خاک و آب و همچنین افزایش آمار اخطارها و پیگیری‌های قانونی دفن غیراصولی پسماند است، یادآور می‌شود: چهارمحال و بختیاری به لحاظ توپوگرافی از مناطق با ارتفاع بالاست و تعداد مکان‌های مسطحی که بتوان از آن‌ برای دفن زباله استفاده کرد، چندان چشمگیر نیست و نزدیک بودن این واحدها به مراکز سکونتگاهی، منابع آب و زیرساخت‌های مختلف را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

تمرکز مراکز دفن و بازیافت زباله در چهارمحال و بختیاری؛ ضرورتی که نیاز به همراهی دارد

این مسوول زیست‌محیطی در ادامه یادآور می‌شود: در مدیریت پسماندها در چهارمحال و بختیاری باید به سمتی حرکت شود که تنها ۶ سایت دفن و بازیافت زباله در استان وجود داشته باشد.

احمدی اقدامات انجام شده برای تمرکز مراکز دفن و بازیافت زباله را متذکر می‌شود و می‌گوید: یکی از این مراکز همان واحد مدیریت پسماند شهرستان شهرکرد است که با همکاری بخش خصوصی فعالیت خود را دنبال می‌کند، جانمایی و اخذ مجوزها برای ایجاد چنین سایتی به صورت مشترک برای شهرستان‌های فارسان و کیار نیز انجام شده است.

وی می‌افزاید: تلاش می‌شود تا پایان امسال چند شهر دیگر استان نیز به طرح‌های متمرکز مدیریت پسماند بپیوندند تا به مرور زمان محل‌های سنتی دفن زباله به ویژه در مناطق جنگلی غرب و جنوب چهارمحال و بختیاری حذف شوند که این مهم به همکاری مجموعه وزارت کشور و دهیاری‌ها، شهرداری‌ها و بخشداری‌ها نیز نیاز دارد.

آموزش و جذب مشارکت‌های مردمی راهکاری مهم در تحقق مدیریت هرمی پسماند

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری همچنین درباره دیگر راهکارهایی که بتواند به کاهش تولید زباله و پاک شدن چهره طبیعت و حاشیه سکونتگاه‌های استان از زباله منجر شود، می‌گوید: باید این موضوع که مدیریت پسماند یک سرمایه‌گذاری است در جامعه نهادینه شود و برای همین منظور هم بهتر آن است که آموزش‌ها برای فرهنگ‌سازی در این رابطه در راس امور قرار گیرد.

وی با بیان اینکه پسماند یک منبع اقتصادی است که بازیافت آن از طرفی مانع هدررفت سرمایه‌ها می‌شود و از طرفی دیگر نیز از تخریب منابع زیست‌محیطی جلوگیری می‌کند، ادامه می‌دهد: اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان در این رابطه برنامه‌های آموزشی متعددی را به ویژه برای گروه‌های سنی کودکان و نوجوانان و همچنین سازمان‌های مردم‌نهاد اجرا می‌کند و در همراهی با پویش‌های مختلف ملی و استانی سعی در توسعه فرهنگ زیست‌محیطی و کاستن از تولید زباله دارد.

احمدی می‌افزاید: به طور نمونه پیش از نوروز امسال پویش «مسیر سبز، ایران پاک» با هدف پاک‌سازی جاده‌ها و تفرجگاه‌ها در تمامی استان‌ها و از جمله چهارمحال و بختیاری اجرا شد که می‌تواند به عنوان یک حرکت نمادین در راستای فرهنگ‌سازی و جلوگیری از رهاسازی زباله در طول سال نیز تداوم داشته باشد.

وی میزان اثرگذاری حرکت‌های نمادین پاک‌سازی را در حساس کردن عموم مردم به جلوگیری از رها کردن زباله در طبیعت مطلوب می‌داند و درباره چگونگی اجرای مداوم این پویش در طی سال تصریح می‌کند: پیش از آنکه این برنامه‌هایی به شکلی منسجم در زمان‌های خاص اجرایی شود، لازم است موارد مرتبط با آن از نظر چگونگی جذب مشارکت حداکثری، نحوه فعال کردن سمن‌ها و دیگر زیرساخت‌ها به شکلی کارشناسی بررسی شود تا این دست برنامه‌ها دچار روزمرگی و خاموشی نشوند.

موضوع دور شدن از روزمرگی در اجرای برنامه‌های پاک‌سازی و ارتقای فرهنگ زیست‌محیطی، موردی است که یکی از فعالان محیط زیستی چهارمحال و بختیاری نیز بر آن تاکید دارد و می‌گوید: مهم‌ترین مساله در مدیریت پسماند با توجه به هرم مدیریتی، جلوگیری از تولید زباله یا تولید کمتر آن است و توجه به بازیابی و استفاده دوباره، بازیافت، تبدیل به انرژی و دفن در مراحل بعدی این هرم قرار دارند.

مدیریت پسماند به اجرای طرح‌های جامع و متنوع آموزشی نیاز دارد

یکی از فعالان زیست محیطی در چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با ایرنا می‌افزاید: اگر هر یک از بخش‌های این هرم به شکلی جداگانه مورد توجه قرار گیرد و برنامه آموزشی متناسب به آن ارائه شود، می‌توان به اثربخشی چرخه آموزشی و همچنین اجرای دقیق مدیریت پسماند امیدوار بود.

اصغر شاهرخی  با بیان اینکه برخی از نهادها و سازمان‌های مردم‌نهاد چهارمحال و بختیاری سابقه‌ای بیش از ۱۰ سال در اجرای برنامه‌های پاک‌سازی و آموزش‌های مرتبط با مدیریت پسماند را دارند، تصریح می‌کند: تاثیر اجرای این‌گونه برنامه‌ها از منظر توسعه فرهنگ زیست‌محیطی مشهود است اما آنچه به تداوم اجرای این برنامه‌ها و افزایش میزان اثرگذاری آن‌ها منجر می‌شود، ایجاد تنوع در نحوه اجراست.

این کارشناس زیست‌محیطی ادامه می‌دهد: اگر به دنبال جذب مشارکت مردم به عنوان حلقه اصلی در مدیریت پسماند به ویژه در بخش جلوگیری از تولید و یا تولید کمتر زباله هستیم باید تنوع در اجرای برنامه‌های زیست‌محیطی را در نظر بگیرم چرا که تجربه نشان داده است با اجرای برنامه‌های مشابه در بازه‌های زمانی مختلف، در هر دوره از میزان حضور مردم کاسته می‌شود.

شاهرخی با یادآوری هرم مدیریتی پسماند می‌افزاید: بهتر است برنامه‌های آموزشی و اجرایی در فضایی طراحی شوند که در هر مرحله یکی از موارد هرم به عنوان هدف تعیین و تنوع در اجرای برنامه مرتبط با آن نیز حفظ شود.

وی بهبود روند اطلاع‌رسانی در اجرای پویش‌ها و برنامه‌های زیست‌محیطی و پیش‌قدم شدن دستگاه‌های اجرایی در همراهی با سمن‌ها و نهادهای مردم‌نهاد فعال در حوزه محیط‌زیست را نیز در تداوم و اثربخشی برنامه‌های مدیریت پسماند قابل تامل می‌داند.

 به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری دارای۱۰ شهرستان با جمعیتی نزدیک به یک میلیون  نفر است.