دکتر محمدرضا خالصی چهارشنبه در گفت‌وگو با ایرنا اظهار کرد: متأسفانه ما با منشأ و منبع هنری و فرهنگی خود بیگانه شده‌ایم و حتی نمی‌دانیم چگونه بایستی با این منابع ارتباط برقرار کنیم.
ایجاد گُسل میان فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی با مردم
این سعدی پژوه ادامه داد: در طول این سال‌ها یک گُسل بزرگ میان فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی با مردم ایجاد شده است. به بیانی دیگر انسان ایرانی معاصر از تمدن و فرهنگ اسلامی ایرانی مجزا شده است.
خالصی افزود: در زمان گذشته مثنوی‌خوانی، حافظ‌خوانی، بوستان‌خوانی، گلستان خوانی و شاهنامه‌خوانی در بین خانواده‌ها رواج داشت اما امروز این اتفاق نمی‌افتد.
این نویسنده و پژوهشگر گفت: زمانی که از این معارف دور شویم این فرهنگ خود به خود کم‌رنگ می‌شود و گنجینه‌های پُر بار و ارزشمند ما مثل سعدی، حافظ، حکیم طوس، نظامی، ثنایی و عطار به بوته فراموشی سپرده می‌شوند.
وی بیان داشت: در روزهایی از سال به برگزاری برنامه‌هایی به منظور بزرگداشت شاعران و ادیبان بزرگ بسنده می‌کنیم در صورتی که باید شرایطی فراهم کنیم تا تفکرات این بزرگان وارد سبک زندگی ما شود. در حقیقت سبک زندگی ایرانی و اسلامی از گفتار این بزرگان نشأت می‌گیرد.
کم‌کاری مسئولان و عدم برنامه‌ریزی برای ترویج تفکرات مشاهیر
خالصی با اعتقاد به اینکه کم‌کاری مسئولان و عدم برنامه‌ریزی منسجم آنها موجب شده نتوانیم آن طور که باید به ترویج تفکرات مشاهیر بپردازیم، گفت: مسئولان در حوزه‌های مختلف و کسانی که برای تعالی اندیشه و تربیت مردم تلاش می‌کنند باید به صورت جدی وارد عرصه به روزرسانی اندیشه‌های بزرگان و اندیشمندان و کاربردی کردن افکار آنها شوند.
وی عنوان کرد: ممکن است برای جوانان امروز خواندن داستان طولانی مثنوی چندان جذاب نباشد اما اگر ما بتوانیم وارد کاربردی کردن آثار و اندیشه‌های ادبیان، شاعران و مشاهیر برجسته کشورمان شویم می‌توانیم گام‌های مؤثری در مسیر ترویج تفکرات این بزرگان در جامعه برداریم.
بهره‌گیری از فضای مجازی برای ترویج تفکرات اندیشمندان
استاد دانشگاه بیان داشت: باید از فضای مجازی که مردم از آن بهره وافری می‌برند به نحو احسن استفاده کنیم و از این طریق افکار و اندیشه‌های این بزرگان را به مردم ارائه دهیم تا مردم آنها را بشناسند و ارتباط عمیقی با آثار آنها برقرار کنند. همچنین باید آموزش‌های لازم به خانواده‌ها داده شود تا شاهد ورود آنها به عرصه گلستان‌خوانی، بوستان خوانی، شاهنامه خوانی و مثنوی خوانی باشیم.
خالصی یادآوری کرد: مردمی که از اصل خود دور بمانند سرگشته و مانند قوم موسی در بیابان سردرگم خواهند شد و سال‌های سال در حیرت به سر خواهند برد. اگر بخواهیم در حیرت به سر نبریم راهی جز این نداریم که به فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی خودمان به طور کامل و جدی بازگردیم.
وی گفت: در تقویم رسمی ایران روزهایی به نام افراد بزرگ این کشور تعلق گرفته است که بدون شک نامگذاری این روزها به نام بزرگان کاری باارزش است. اما جای سوال دارد که آیا برای معرفی این افراد باید به همین کار بسنده کنیم؟ نامگذاری روزهای سال به نام مشاهیر برای پاسداشت مقام آنها طبیعتاً کار باارزشی است اما کافی نیست.
خالصی اضافه کرد: ما یک هفته یا یک روز را به برگزاری برنامه‌های متنوع و متعدد برای آشنایی با آثار یا تفکرات یک متفکر یا نابغه اختصاص می‌دهیم و سپس فراموش می‌شود. این کار دردی را درمان نمی‌کند.
ضرورت فراهم کردن شرایط برای ورود تفکرات بزرگان به زندگی روزمره
این نویسنده و پژوهشگر با اعتقاد به اینکه امروز نیاز داریم که تفکرات بزرگان وارد زیست اجتماعی و روابط انسانی و زیستی ما شود، گفت: اندیشمندان مردم را به صبر، حوصله، مدارا، روابط اجتماعی، گذشت، ایثار و بسیاری از خصوصیات ارزشمند انسانی تشویق و ترغیب کرده‌اند و آنها را به سمت معنویات سوق داده‌اند. اگر این نوع تفکرات وارد زندگی ما نشود قطعا با برگزاری بزرگداشت در یک روز نیز به جایی نخواهیم رسید.
خالصی بیان کرد: باید برنامه‌ریزی کنیم و زمینه‌ای فراهم کنیم تا بتوانیم از ظرفیت رسانه‌ها برای ترویج تفکرات مشاهیر در جامعه بهره ببریم.
وی با اشاره به اینکه زنگ خطر دور شدن نسل جوان امروز از فرهنگ و تاریخ ایران به صدا درآمده است، گفت: نسل امروز به شدت از گذشته فرهنگی خود دور شده است و برای اینکه این نسل به هویت، فرهنگ و سبک زندگی اسلامی ایرانی خود بازگردد نیازمند برنامه‌ریزی مدون و منسجمی هستیم و این امر محقق نمی‌شود مگر اینکه متون کهن ما به صورت امروزی و کاربردی در اختیار جوانان قرار بگیرد و زبان آن ساده، کوتاه و جوان‌پسند شود.
شخصیت منحصر به فرد سعدی
خالصی در بخش دیگری از سخنانش به شخصیت منحصر به فرد سعدی اشاره کرد و با اعتقاد به اینکه در جهان، افراد همسان و همگون بسیار و طبیعتاً کم‌ارزش هستند، گفت: بیابان‌ها مملو از شن و سنگریزه‌هایی هستند که مردم نسبت به آنها بی اعتنا هستند اما کوه‌های بلند که از معادن الماس و یاقوت بهره می‌برند، انگشت‌شمار و منحصر به فرد هستند. گویا جهان در ابداع یگانه‌ها و یکتاها چندان دست و دلباز نیست اما در ایجاد همسان‌ها و همگون‌ها بسیار دست و دلباز است.
وی اضافه کرد: نکته‌ای که وجود دارد این است که یکسان‌ها و همگون‌ها ملال انگیز هستند اما این یگانه‌ها هستند که این ملال‌آوری را بر هم می‌زنند. به همین دلیل است که نوابغ و دانشمندان در عصر خودشان انسان‌های تنهایی هستند.
سعدی مهندس و معمار بزرگ زبان فارسی
این پژوهشگر ادامه داد: سعدی بزرگ در میان شاعران و نویسندگان مانند کوه نوری است که باید به او توجه ویژه‌ای شود. در حقیقت سعدی مهندس و معمار بزرگ زبان فارسی است و ما هشتصد سال با زبان استانداردی که سعدی برایمان فراهم ساخته، سُخن می‌گوییم.
وی عنوان کرد: سعدی هم معمار بزرگ زبان فارسی است، هم فارسی را شکل داده است و هم استاد و سرمشق تقلیدناپذیر غزل در شعر فارسی دَری است.
وی با اعتقاد به اینکه سعدی ممتازترین سُراینده شعر تحقیقی و تعلیمی عرفانی در تمام اعصار زیستی محسوب می‌شود و مظهر کمال در سراسر ادبیات فارسی است، گفت: در این زمینه هیچکس به گَرد پای شیخ نرسیده و شاید هم هیچ‌گاه نرسد. همچنان که در نثر فارسی نیز کلام هیچکس با کلام او قابل مقایسه نیست و بدون شک سعدی در زمینه نثر هم قدرت و توانایی خارق‌العاده‌ای از خود نشان داده است.
گلستان بزرگ‌ترین کتاب نثر همیشگی زبان پارسی
خالصی بیان داشت: گلستان سعدی مقیدان و مقلدان فراوانی دارد که هیچ‌کدام نتوانستند مانند سعدی سخن بگویند. می‌توان گفت گلستان بزرگ‌ترین کتاب نثر همیشگی زبان پارسی است که منحصر به خود سعدی است.
وی عنوان کرد: بدون تردید آنان که به تقلید گلستان همت گماشتند شکست خوردند و نتوانستند کاری از پیش ببرند. حدود صد مقلد گلستان وجود دارد که هیچ‌کدام حتی به گرد پای شیخ نرسیدند. سادگی و روشنی بیان سعدی در گلستان و اشعارش سرمشق بلاغت فارسی شد و او در این زمینه بی‌رقیب است.
سعدی شاعری انسان‌دوست و اخلاق‌مدار
خالصی با اعتقاد به اینکه سعدی شاعر انسان‌دوست و اخلاق‌مدار است، گفت: سعدی دغدغه انسانی دارد. او از یک سو شاعری است که دنیا را از دیدگاه عشق می‌نگرد و از سوی دیگر معلم اخلاقی است که انسان را در مسیر تکامل اخلاقی سوق می‌دهد.
وی ادامه داد: سعدی همیشه زنده است و تفکرات و اشعار این اندیشمند بزرگ زبانزد خاص و عام در سراسر جهان است و حتی برخی معتقدند که مقام گلستان به مقام قدوسیت می‌رسد.
این نویسنده افزود: مشرف الدین مصلح بن عبدالله شیرازی چه در زبان عربی، چه در زبان فارسی و چه در کشورهای اروپایی بسیار مطرح است به‌گونه‌ای که برخی نویسندگان و شاعران بزرگ غرب از آثار شیخ تقلید می‌کنند.
ماندگاری سعدی در بین عموم مردم
وی بیان داشت: سعدی بسیار قدرتمند و زیبا سخن می‌گوید به گونه‌ای که پس از هشتصد سال هنوز هم عاشقانه‌هایمان و ترانه‌هایمان با تأثیرگذاری از این شاعر بزرگ به منصه ظهور می‌رسد و حتی در گفت‌وگو هایمان از سخنان این شاعر بزرگ بهره می‌بریم.
خالصی اضافه کرد: امروز هنوز هم بسیاری از قطعات و سخنان سعدی در گلستان و بوستان در قالب ضرب‌المثل‌هایی مانند «آن چه نپاید، دلبستگی را نشاید»، « هر که دست از جان بشوید، هر چه در دل دارد بگوید»، « ده درویش در گلیمی بخسبند و دو پادشاه در اقلیمی نگنجند» و «آنرا که حساب پاک است از محاسبه چه باک است» در زبان مردم به هر شکلی بیان می‌شود و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اول اردیبهشت در تقویم ایران به نام یادروز سعدی، خالق بوستان و گلستان است. مرکز سعدی‌شناسی ایران از سال ۱۳۸۱ روز اول اردیبهشت ماه را روز سعدی اعلام کرد و در اول اردیبهشت ۱۳۸۹ و در اجلاس شاعران جهان در شیراز، نخستین روز اردیبهشت ماه از سوی نهادهای فرهنگی داخلی و خارجی به عنوان روز سعدی نامگذاری شد.
نظر شما