به گزارش ایرنا، چند سالی است که رسم دیرینه سیزده به در درون تقویم رسمی کشور به نام روز آشتی یا انس با طبیعت نام گذاری شده تا فرصت حضور در طبیعت به نزدیکی بیشترمان با محیط زیست و انس و الفت با آن تبدیل شود.
ناگفته نباید بماند که همواره داشتن محیط زیستی سالم و عاری از هرگونه آلودگی در زمره نیازهای ضروری بشر بوده اما دستیابی به این موهبت تنها با تغییر سبک زندگی، چشم‌پوشی از منافع کوتاه مدت و مسئولیت‌پذیری بیشتر انسان در قبال سرمایه‌های طبیعی امکان‌پذیر است.
حفاظت از محیط زیست یک مسوولیت همگانی است و باید با عزم همگانی برای حفاظت از منابع خدادادی و ثروت‌های ملی گام برداریم اما آنچه دوست داران طبیعت را دچار نگرانی و دغدغه کرده بی توجهی برخی شهروندان به این مساله و آسیب رساندن به طبیعت در روز طبیعت است.
خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) به مناسبت روز طبیعت و بحث در خصوص موضوع یاد شده با دکتر محمود داوران استاد دانشگاه، فعال محیط زیست و دبیر شورای هماهنگی شبکه تشکل‌های مردم نهاد محیط زیست استان قزوین در قزوین به گفت و گو نشست که ماحصل آن در ادامه آمده است.
وی معتقد است، محیط زیست به عنوان سرمایه ملی متعلق به نسل امروز و آینده است و همچون امانتی ارزشمند در دستان ماست، ودیعه‌ای که نیازمند حفاظت و صیانت همگانی است و نباید هیچ گاه مورد تعدی و تخریب قرار بگیرد.
ایرنا: چگونه باید از طبیعت و محیط زیست به خوبی محافظت کنیم؟
حفاظت از طبیعت و محیط زیست در گام نخست نیازمند وجود یک نقشه جامع در چهار چوب برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی و آمایشی کشور است و سپس به عزم جدی جهت پایبندی بدان و همکاری مردم در تمام سطوح ملی، منطقه‌ای و محلی نیاز دارد.
به‌طور واضح حفاظت از محیط زیست جنبه فانتزی و یا شعاری نمی‌تواند داشته باشد، بلکه باید در متن انواع پروژه‌های صنعتی، کشاورزی، شهرسازی،عمرانی، خدماتی و قرار گیرد.
به مفهوم روشن‌تر نمی‌توان فقط به درآمد اقتصادی بدون زیان‌ها و فشارها و بارگذاری‌های فوق توان طبیعت شکننده فکر کرد و بهای بهره‌برداری نادرست از منابع آب، خاک، هوا، پوشش گیاهی و جانوری را نپرداخت و حسابداری سبز را نادیده گرفت و محیط زیست را نیز حفظ نمود.
معتقدم هنوز در کشور ما برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌ها در عمل بدون عنایت واقعی به مطالعات آمایش سرزمین صورت می‌گیرد و پیوست زیست محیطی در اجرای انواع پروژه‌های مختلف چندان لحاظ نمی‌شود.
ایرنا: راهکارهای لازم برای داشتن طبیعتی سالم و عاری از هرگونه آلودگی چیست؟
لازمه هرگونه دست اندازی و دخالت در طبیعت در ذیل مطالعات تدوین پیوست زیست محیطی انجام می گیرد تا از هرگونه بارگذاری خارج از تاب‌آوری طبیعت جلوگیری شود بدین مفهوم که در بخش‌های صنعت، کشاورزی، خدمات، عمرانی و شهرسازی اثرات پروژه‌ها را بر منابع متنوع و پیچیده و مرتبط با محیط زیست از حیث بهره برداری و یا ورود انواع آلاینده‌ها با محاسبه دقیق لحاظ و پایش کنیم.
تمام فعالیت‌های بشر در رابطه با طبیعت با خطر بر هم زدن تعادل پویای آن همراه است، این وضعیت در سطح کشور و استان در زمینه فشار بر منابع آب، خاک و هوا و پوشش جنگلی و مراتع وحیات جانوری در بستر خاکی و آبی مدتهاست چالش‌های زیادی را نمایان کرده و افت سفره های آب زیرزمینی، بروز فرو چاله‌ها، آلودگی منابع آب و خاک و هوا از ناحیه کشاورزی و صنعت و شهرسازی همچنین کاهش سطوح جنگلی و مرتعی زنگ‌های خطر را به صدا درآورده است.
طبیعت تحمل بی‌انتهایی جهت دریافت آلوده سازه‌ها را ندارد، امروزه آلودگی‌های نیتراتی آب‌های زیرزمینی ناشی از مصرف کودهای شیمیایی نمونه‌ای از این بی‌مبالاتی‌ها و ندید گرفتن قوانین طبیعت است.
ایرنا: برای جلب مشارکت مردم در صیانت از طبیعت چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌دهید؟
بدون مشارکت آحاد مردم حفاظت از محیط زیست در راستای تحقق توسعه همه جانبه و پایدار محقق نمی‌شود، مشارکت مردم جهت انجام وظایف شهروندی به نفع محیط زیست با بسترسازی و تسهیل اعطای مجوز برای فعالیت‌های مدنی و تشکل یابی سمن‌های زیست محیطی ممکن می‌شود.
تشویق مردم برای کمک به حفظ محیط زیست وظیفه دولت‌های توسعه گراست یعنی دامن زدن به حضور مردم در این عرصه از طریق نهادهای مدنی نیازمند باور، عزم جزم مبتنی بر برنامه از طرف دولت و مجلس و حاکمیت است.
نگاهی به روند پاگیری و گسترش نهادهای مدنی زیست محیطی و میزان اثرگذاری آنها در تدوین و اجرا و نظارت بر انواع برنامه‌ها، پروژه‌ها و سطوح مختلف معیار خوبی جهت قضاوت از مشارکت طلبی دولت ها در این حوزه است.
در شرایط سخت اقتصادی و با وجود موانع فرهنگی ساختاری و تجربه اندک کنش مشارکتی مدرن، و همچنین سخت گیری‌های قانونی و شبه قانونی، مشارکت جهت حفاظت پایدار از محیط زیست با دشواری روبروست.
فرهنگ سازی و آموزش توسط همه نهادهای آموزشی، خانوادگی، ارتباطی، دولتی و غیر دولتی به نفع کنش مشارکتی اهمیت شایان توجهی دارد، در این زمینه با کاستی هایی روبرو هستیم و به همین دلیل اکثر مصوبات در قالب قانون هوای پاک دچار عدم اجرای موثر گردیده است.
ایرنا: روز طبیعت برای صیانت و پاسداشت طبیعت نام‌گذاری شده اما به روزی برای تخریبان تبدیل شده است، چه اقداماتی باید انجام شود تا در این روز آسیبی به طبیعت وارد نشود؟
روز سیزده فروردین در تاریخ این دیار به‌عنوان سبزده بدر بوده و در سالیان اخیر بعنوان روز طبیعت نام گذاری شده، ایرانیان همواره به طبیعت علاقه داشته‌اند و اکثر جشن‌ها و آیین‌های ملی با حضور و رابطه با طبیعت هماهنگ بوده است.
به نظر نمی‌رسد سیزده بدر، نماد تخریب طبیعت باشد بلکه در ادوار گذشته بی وقفه دخالت‌های ناروا حیات محیط زیست را مانند تالاب‌ها، رودخانه‌ها، جنگل‌ها،مراتع، آب‌های زیر زمینی، هادی شهرها، حیات جانوری به خطر انداخته است.
به عنوان نمونه چندین دهه است با ادعای ساماندهی ترافیک شهری و از طریق جاده و پل سازی باغستان سنتی قزوین مورد هجوم تخریبی قرار گرفته است، در حالیکه در طول قرون مردم قزوین با کمترین زیان و با گشاده رویی باغداران زحمت کش در سیزده بدر در دامان طبیعت زیبای باغستان سنتی حضور می‌یافته‌اند.
البته این روز فرصت مناسبی است تا خانواده‌ها در سنین مختلف با ارزش‌های بی‌بدیل محیط زیست و به ویژه باغستان سنتی قزوین بیشتر و بیشتر آشنا شوند و طبیعت را بدون واسطه در روزگار زندگی آپارتمان نشینی حس و لمس کنند و همچنین علاوه بر دریافت‌های روانی و حسی ناشی از ارتباط با طبیعت بهره ببرند بلکه فرصت آموزش‌های طبیعت دوستی را جهت حفاظت پایدار بدست آورند و در این زمینه نهادهای مدنی فعال در حوزه محیط زیست می‌توانند نقش سازنده‌ای ایفا نمایند.
ایرنا: دستگاه‌های فرهنگی مانند آموزش و پرورش در پیشبرد و نهادینه سازی فرهنگ صیانت از طبیعت چقدر تاثیرگذارند و باید چه اقداماتی بکنند؟
نهاد رسمی آموزشی از طریق متون مختلف در انواع دروس می‌تواند عشق به طبیعت بطور عام و به طبیعت ایران و محل زندگی هر دانش آموز را بطور خاص نهادینه نماید و بیاموزد که حفاظت از طبیعت امری جدا ساحت‌های زندگی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیست بلکه در همین عرصه‌ها باید برنامه جهت حفاظت از محیط زیست و با مشارکت همه مردم ممکن گردد و کل جامعه و اقتصاد لازمه هزینه و زحمت نگه داری طبیعت را متحمل شود.
نهادهای آموزشی موقعی موفق می‌شوند که بتوانند تا جاییکه مقدور است آموزش را به مامن طبیعت نیز انتقال دهند تا دانش آموز طبیعت را عاشقانه حس نماید و به درک پیچیدگی‌ها و زیبایی‌های آن نائل آید.
ایرنا: اصلاح سبک زندگی مانند استفاده کمتر از محصولات شیمیایی و کیسه‌های نایلونی تا چه حد به صیانت از طبیعت کمک می‌کند؟
تمدن امروزین بشر با تولید انواع مواد شیمیایی که طبیعت فاقد آنزیم تجزیه آنهاست آغشته شده، هزاران گونه مواد شیمیایی خطرناک به منظور رفاه آدمی ساخته شده و روانه آب، خاک و هوا می‌شود، از یکطرف منابع انرژیک و معدنی دچار خسارت‌های کاهنده می‌شود و از طرف دیگر توسط مواد شیمیایی خطرناک با پایداری طولانی مانند انواع پلاستیک‌ها و سموم آلودگی گسترده طبیعت را به همراه داشته است به همین خاطر جهت کنترل چنین روند دهشتناکی قانون،" طبیعت بهتر می‌داند " باید مورد توجه قرار گیرد، یعنی تولید و استفاده مواد فوق تحت نظارت و پایش جدی‌تری در متن پیوست‌های زیست محیطی اجرایی پروژه‌ها قرار گیرد.
تحقق این امر مستلزم اجرای قوانین سخت گیرانه، رونق اقتصادی، گسترش عدالت اجتماعی و افزایش مشارکت مردم با بستر سازی‌های مناسب نهادهای حاکمیتی و در نهایت، پایبندی به تحقق واقعی توسعه پایدار در سطوح ملی، منطقه‌ای و محلی (شهری) است.
کلام آخر:
ایام پرخیرو برکت نوروز، فرصت مناسبی برای مهربانی و آشتی با طبیعت است، در این ایام که طبیعت طراوت و زیبایی خود را به رخ می‌کشد، ما نیز باید تلاش کنیم تا هر چه بیشتر با گیاهان و حیوانات مهربانی کرده و قدر نعمت‌هایی را که در اختیار داریم، بیشتر بدانیم و طبیعت را آلوده نکنیم.
می‌توان روز ۱۳ فروردین قدمی بلند برای حفظ آنچه از گذشته به ما رسیده است، برداشته و برای حفاظت از محیط زیست همراه شویم و صیانت از آن را به فرزندان خود گوشزد کرده و آموزش دهیم.
نظر شما