زیارتگاه بی‌بی دوست؛ جاذبه‌ای مذهبی در دشت سیستان

به گزارش ایرنا وجود آثار متعدد باستانی، تاریخی، دینی و مذهبی نشان از قدمت سرزمین کهن با رمز و رازهای فراوان منطقه سیستان است. بر اساس اسناد و آثار بجا مانده از گذشته‌های دور و نزدیک، سیستان پیش از اسلام، وقایع و حوادث گوناگونی را پشت سرگذاشته که 'شهر سوخته، دهانه غلامان، کوه خواجه، آتشکده کرکویه و غیره گوشه ای از این آثار است.
با ورود اسلام به ایران و انتشار آن به سراسر این کشور پهناور، سیستان و سیستانی ها نیز مفتخر به پذیرش این دین مبین شدند. وجود قدمگاه ها و زیارتگاه های متعدد در این منطقه نشان از اعتقاد و ایمان مردم این دیار به خاندان عصمت و طهارت (ع) دارد.

زمانی که مردم ایران و از جمله سیستان و بلوچستان، اسلام را پذیرفتند و شیفته و مرید خاندان رسالت و ولایت شدند، اکثر نقاط این سرزمین قدمگاه و زیارتگاه این بزرگان شد.
مردمان سیستان و بلوچستان اعم از بلوچ و سیستانی و سنی و شیعه به واسطه ارادت قلبی و علاقه شدید به نبی مکرم اسلام (ص) و ائمه اطهار (ع)، بقعه ها و اماکن متبرکه بسیاری را در دل خود جا داده است، اماکنی که یا قدمگاه و زیارتگاه اولیا است و یا به واسطه مدفون بودن سادات جلیل القدری مانند سید باقر (ره) در زابل و یا اشخاص محترمی چون سید غلامرسول در چابهار از اهمیت و احترام خاصی برخوردار هستند.
بی بی دوست زیارتگاه بانویی سیده از خاندان حضرت علی (ع) یکی از اماکن مهم مذهبی در حوزه سیستان است که همه ساله بویژه ایام نوروز زائران بسیاری را به خود می‌خواند، زیارتگاهی که نزد مردم این دیار از احترام و ارزش بالایی برخوردار است و مردم این مناطق همواره برای رفع حاجت و نیازمندی های خود به آن متوسل می‌شوند.
با عبور از میدان خروجی شهر بنجار و ورود به جاده اصلی، که دارای دو مسیر رفت و برگشت است، تابلو راهنمایی مشاهده می‌شود که مسیر مقبره را به وضوح نشان می‌دهد.

قبرستانی که مقبره در آن واقع شده قدمتی طولانی دارد و بقایای قبور قدیمی بسیاری در اطراف مقبره دیده می شود. درباره نام و نشان این مقبره نظریه های متفاوتی وجود دارد و در نظر بسیاری از اهالی منطقه، بی بی دوست با نام اصلی فاطمه و کنیه حسینی (موسوی) معروف است، نام پدرش سید صالح بوده و از آنجا که به تنها دخترش، فاطمه علاقه بسیاری داشته وی را با عنوان بی بی دوست داشتنی یا همان بی بی دوست خطاب می کرده است.
بی بی دوست به نام های بی بی نوروز، بی بی سه شنبه، بی بی نور، بی بی حور و بی بی تندوری نیز معروف است و در مورد نسبت او نیز نظرهای بسیاری آورده شده اما آنچه که بیشتر مورد توجه بوده انتساب بی بی به خاندان مطهر حضرت علی (ع) است.

تاریخ احداث مقبره به دلیل قدمت طولانی آن نامشخص است بویژه اینکه بسیاری این بنا را منتسب به عصر اشکانیان می دانند و اعتقاد دارند این مکان معبدی از آیین مهر است.
آنچه که بیشتر از همه درباره این مزار جلب توجه می‌کند داستانی است که از گذشته توسط عامه مردم این سرزمین روایت می شود و شرح واقعه ای مهم را بیان می کند که بدین شرح است: در روزگاران گذشته سیده ای سرگرم شبانی در صحرا بود که مردی قصد آزار او را می کند، دختر می گریزد تا به جایگاه کنونی زیارتگاه می رسد و از فرط خستگی از رفتن باز می ماند در این هنگام دعا می کند که ای زمین مرا دریاب و زمین نیز به خاطر پاکی و صداقت او، دهان می گشاید و او درون خاک ناپدید می شود در حالی که گوشه‌ای از چادر او بیرون می ماند و به اعتقاد مردم از این گوشه چادر درخت گزی رشد می کند که اکنون نیز در کنار مزار قرار دارد از آن زمان به بعد جایگاه فرورفتن او در زمین، به زیارتگاه تبدیل شده و پاکی و نجابت آن دختر سیده، زبانزد همگان می شود.
مقبره این دوشیزه سیده خواستگاه بسیاری از زنان و دخترانی است که برای رفع حاجت خود بدان مراجعه می‌کنند و با دادن نذورات و هدایا ارادت خود به این بانو بزرگوار را نشان می دهند.
در گذشته اعتقاد افراد بر این بود که مردها حق ورود به این زیارتگاه را ندارند اما امروزه با بزرگ شدن محوطه مردان نیز با رعایت احترام و فاصله کوتاهی مقبره این بانوی بزرگوار را زیارت می کنند.
یکی از سنت های محلی مردم این منطقه مراجعه عروس و داماد در روز سوم پس از ازدواج است که برای دعا و درخواست خوشبختی در زندگی به زیارت این مکان می روند و چنانچه نذری داشته باشند ادا می‌کنند و برای تداوم خوشبختی در مکانی نزدیک مقبره شمع روشن می‌کنند.
آرامگاه بی بی دوست در بین مردم سیستان و بلوچستان، استان خراسان و نیز مردم افغانستان، دارای جایگاه خاصی است و شیفتگان بسیاری همه ساله از مناطق یادشده برای عرض ارادت حضور می‌یابند.
به گفته برخی از مردم منطقه بیماران بسیاری با مراجعه به این زیارتگاه شفا یافته و از مراجعان و زوار دائمی این زیارتگاه شده‌اند.
مزار دیگری نیز در نزدیکی مقبره بی بی دوست وجود دارد که منتسب به برادر او به نام سید حسین است و مردم ارادت ویژه ای به آن دارند.

اماکن مذهبی عاملی مهم در جذب گردشگر
استان سیستان و بلوچستان دارای ظرفیت، آثار و جاذبه‌های فراوان تاریخی، فرهنگی، طبیعی و همچنین مذهبی و زیارتی است اماکنی که به طور حتم در صورت فراهم بودن امکانات و زیرساخت ها لازم مورد استفاده گردشگران بسیاری از استان ها و کشورهای مختلف جذب خواهد کرد.
برنامه ریزی، ارائه کمی و کیفی امکانات، تسهیلات و سرمایه گذاری در حوزه گردشگری مذهبی می تواند عاملی در رونق و توسعه این ظرفیت ناشناخته در استان باشد.
در شرایطی که امروزه رونق صنعت گردشگری می تواند موجب تحول اقتصادی، کسب درآمد و همچنین اشتغالزایی شود می طلبد به این مقوله توجه ویژه ای کرده و از ظرفیتهای موجود به خصوص در بخش زیارتی و مذهبی نهایت استفاده را ببریم.

آرامگاه بی بی دوست که در ۱۰ کیلومتری شهر زابل واقع شده در بین مردم سیستان و بلوچستان و استان خراسان جنوبی و نیز عده ای از مردم افغانستان دارای اهمیت و جایگاه خاصی است