به گزارش ایرنا، مردم آذربایجان اسفندماه را«نوروز آیی» یا ماه نوروز می‌خوانند. در گذشته مراسمات و آیین‌های مفصل‌تری برای استقبال از سال نو برگزار می‌شد حالا هرچند برگزاری مراسمهای سنتی به پررنگی سابق نیست با این حال هنوز هم آیین هایی همچون نوروزخوانی و تکم گردانی بین اهالی رایج است و و با استقبال مردم مواجه می‌شود. بعضا جوانان هنرمند این آیین ها را بازسازی و به شکل به روزتری عرضه می‌کنند.
کرونا در دو سال گذشته بسیاری از رخدادهای اجتماعی را تحت تاثیر قرار داد و حتی سبک زندگی را در مناطقی تغییر داد یکی از رویدادهایی که متاثر از کرونا شد آیین هایی بود که در آستانه نوروز برگزار می شود این روزها و با کمرنگ تر شدن کرونا به لطف واکسیناسیون گسترده و مهار این بلیه جهانی شاهد رونق دوباره آیین های استقبال از بهار هستیم.
تکم‌چیها در روزهای منتهی به سال نو با پوشیدن لباس مخصوص و سرودن اشعار زیبا و آهنگین، آمدن بهار و تمام شدن ایام سخت زمستان را به مردم شهرها و روستاها خبر می دهند.
تکم یا عروسک چوبی به معنی بز نر قوی هیکل است که هدایت گله را برعهده دارد، این عروسک از سوی هنرمندان ساخته شده که پایه‌ای جهت رقصاندن آن در دست تکم چی طراحی شده و حرکت داده می شود.
تکم معمولاً با پولک، سکه، آینه، زنگوله پارچه های رنگی- بیشتر قرمز رنگ- تزیین می شود که معمولا این کار برای ایجاد سر و صدا و جلب توجه مردم بوده و البته هر کدام از اینها نماد زندگی، برکت و تلاش، روشنایی، شادی و سرود و سربلندی است.
تکم گردانان لباس مخصوص محلی به تن دارند و با خواندن اشعاری موزون معمولاً در قالب بایاتی(نوعی دو بیتی محلی) و رقصاندن تکم که از برخورد با صفحه زیرین خود، صدای خاصی را تولید می‌کند؛ آمدن عید را در قالب موسیقی محلی نوید می دهند و در ازای این کار، صله و مژدگانی دریافت می‌کنند این مژدگانی در زبان محلی « پای » یا « بایرام پایی » یعنی عیدانه خوانده می‌شود. تکم گردانان که خود نیز بعضاً قریحه شاعری دارند، با اشعار خود مردم را به زندگی نو، پشت سرگذاشتن سختی‌ها و فراموشی گرفتارها و تلاش برای معاش، احترام به بزرگان و به جا آوردن صله رحم دعوت می کنند.
آنها از مردم می خواهند همراه با تغییر طبیعت به دگرگونی نماد و ضمیر درونی خود بپردازند. اشعار تکم چی ها از شادمانی ها ،تحسین خوبی ها و آرزوی برکات الهی مملو است.
اشعاری که تکم چی ها می خوانند دارای مضامین دینی و اعتقادی ،اجتماعی و حتی انتقادی هست که بر غنای آن افزوده است و در این شعار اسامی امامان معصوم (ع) و اماکن متبرکه نیز به چشم می خورد.
گرچه از سابقه تاریخی و خاستگاه آیین تکم خوانی جزییات زیادی در دست نیست،اما روشن است که این آیین سنتی از جامعه با صفای عشایری و روستایی منطقه آذربایجان برخاسته و رشد کرده است.
امروزه با تغییر سبک زندگی مردم و اهالی این منطقه ،آیین تکم خوانی هم مثل سایر آداب و رسوم ارزشمند گذشته در جامعه امروزی کم رنگ تر شده و نمود آنچنان آشکار و روشنی ندارد و تعداد انگشت شماری از جوانان که به هنر موسیقی نیز اشنایی دارند، مبادرت به اجرای این ائین سنتی می کنند.
رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خلخال در گفت و گو با ایرنا از برنامه ریزی برای اجرای برنامه‌های استقبال از بهار توسط گروه های هنری تحت پوشش این اداره در سطح شهر خلخال خبر داد. به گفته این مقام مسئول، اجرای برنامه‌های سنتی استقبال از نوروز از روز یکشنبه آغاز و به مدت یک هفته ادامه خواهد داشت.
رویا کاظمی اظهارکرد: برنامه های استقبال از بهار با اجرای نخستین برنامه با عنوان تکم گردانی توسط گروه هنری صبا در سطح خیابان امام خمینی در مرکز شهر خلخال آغاز شد و روز دوشنبه هم برنامه آیینی وسنتی «کوسا گلین» در بازار قدیمی ابوذر برگزار شد .
وی گفت: این برنامه ها با هدف حفظ و احیای ائین های سنتی منطقه و با بکارگیری از ظرفیت هنرمندان جوان و با ذوق شهرستان با اجرای آیین سنتی قوچ گردانی، غنچه بردن برای عروس،غنچه گردانی و همچنین اجرای بازیهای بومی و محلی مرسوم در دوران کهن و باستان منطقه و نیز اجرای موسیقی محلی توسط هنرمندان عضو انجمن موسیقی شهرستان تا پایان سال و لحظه تحویل سال نو ادامه خواهد داشت .
بهمن محیطی از اعضای گروه هنری صبا خلخال به خبرنگار ایرنا گفت: اجرای برنامه‌ها و آیین‌های سنتی استقبال از بهار تنها به صرف جمع‌آوری مژدگانی از مردم و کسب درامد نبوده بلکه هدف اصلی حفظ سنن و ارزش‌های فرهنگی و آیین‌های سنتی منطقه اجرا می شود.به گفته این هنرمند آیینی، هدایای جمع آوری شده مردمی به افراد نیازمند مالی در استانه سال جدید اهدا می‌شود.
به نظر می رسد که برای احیا و توسعه دوباره این گونه مراسمهای ریشه دار در فرهنگ مردم و حفظ زیبایی‌های آن باید هم متولیان امور فرهنگی و هم نویسندگان و مردم با فرهنگ منطقه دست به کار شوند و با گردآوری آثار شفاهی به جای مانده از گذشتگان و برگزاری جشنواره های محلی مراسم نوروز، در تجدید حیات این آیین‌ها بکوشند.
گزارش از بهرام نقی زاده
نظر شما