صبح بود که به این مرکز دامپروری رسیدم، همراهم یکی از همکاران عکاس ایرنا بود. وارد که شدیم، زمانی بود که لودر یونجه ها را که از دستگاه خرد کن بیرون می ریخت، پشت کامیونی که مقابلش ایستاده بود، ریخت، باد بخشی از آنها را توی هوا پخش کرد، در حالی که ۱۰ متر آن سوتر، سه هزار و ۸۰۰ راس گاو در سالنی سر توی بخشی از یونجه ها برده و مشغول خوردن صبحانه بودند.
روز قبل که به گاوداری آمده بودم، حاج احسان الله مالک آن گفته بود که برنامه شیردوشی از ساعت ۷ تا ۱۰ صبح و از ساعت ۴ تا هفت بعد از ظهر است و دیر آمده ای. این را هم گفته بود که برنامه شیر دادن به گوساله ها نیز از صبح ساعت ۶ شروع می شود اما فردا به خاطر شما صبحانه را دیرتر به آنها می دهیم.
ساعت هفت صبح را نشان می داد و برنامه صبحانه گوساله ها که در جایگاه خوابشان، ایستاده بودند دیر شده بود و صدای «ماع، ماع»شان تمام سالن گوساله های کمتر از ۹۰ روز را پر کرده بود، تانکری آن میان قرار داشت تا دبه های شیر را برای پر کردن ظرف صبحانه گاوها از طریق آن پر کنند.
روی یکی از گوش های گوساله ها تاریخ تولید و روی دیگر شماره آنها مانند گوشواره آویزان بود، رقم هایی که به میزان رشد و بزرگ شدن آنان تغییر می کرد تا آمادگی گوساله ها برای باروری و شیردهی را نشان دهد.
شیر گرم یکی پس از دیگری سطل شیر گوساله ها را پر می کرد و گوساله های تشنه شیر به سه دقیقه نرسیده همه را می لیسیدند و بار دیگر صدایشان کل فضای سالن را پر می کرد و حالا در پی آن بودند که اگر اثری از این نوشیدنی صبحگاهی بر روی سر و گوش گوساله همسایه باقی مانده را لیس بزنند.
روزی ۲ بار شیر دوشی از گاوهای مادر، روزی ۲ بار شیر دهی به گوساله های بی مادر، این برنامه هر روز گاوداری برای رسیدن به برداشت روزانه ۶۰ تن شیر است.
حاج احسان الله نسل سوم یک خانواده دامدار است و اکنون سه هزار و ۸۰۰ راس دام هلشتاین را که فقط علوفه یونجه و سویا می خورند را مدیریت و مالکیت می کند.
او به ما گفت: «هر وقت که این گوساله ها یا بخش خواب گاوهای شیر ده را می بینم خستگی از جانم در می رود، صحنه زیبایی است وقتی می بینی همه امکانات را فراهم کرده ای و حالا گاوها در کمال آرامش می توانند به علوفه و استراحت خود برسند.»
پسرش محسن می گوید: «همه ما اینجا هستیم که به این خانم‌ها(گاوها ماده) خدمت رسانی کنیم، نازشان را بکشیم و حواسمان بهشان باشد تا به ما شیر بدهند و خوب می دانیم هر نوع بی توجهی به این گاوها برای خودمان مضر است.»
در گاوداری بدون آنکه نگهبانی یا حفاظی باشد، باز بود و ما هم بدون هیچ مانعی وارد شدیم و چند دقیقه بعد خود حاج احسان الله با خودرو سواری مدل بالایش کنارمان ایستاد و با لباسی ساده پیاده و از حضور بخشدار جویا شد.
بهره برداری رسمی روتاری در دهه فجر
بخشدار کهریزک هم بنا بود که هنگام بازدید ایرنا به مرکز دامپروری بیاید و از این فرصت استفاده کند تا پیش از حضور معاون اول رئیس جمهوری در روزهای دهه فجر برای افتتاح و بهره برداری از دستگاه جدید این گاوداری، از روبه راه بودن کارها و امور مطلع شود اما اینگونه نشد.
محسن در جریان دیدار ما از گاوداری ما را به بخشی برد که ادعا می کرد برای راه اندازی آن یک سال زمان و ۲ میلیون یورو سرمایه صرف شده، و نتیجه آن راحتی گاوها در زمان شیردوشی است.
وارد ساختمانی که هنوز کار عمرانی آن به پایان نرسیده بود، شدیم و برای دیدن دستگاه مورد نظر و عملکرد آن باید به طبقه بالایی می رفتیم، پلکانی در کار نبود و مجبور شدیم از مسیر پیچی شکلی که قرار بود قبل از ورود جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری تبدیل به پله شود، عبور کنیم و برای بالا رفتن از داربستی که دورش کشیده شده بود تا به طور موقت نقش نرده را بازی کند، کمک گرفتیم.
طبقه بالا شبیه بالکن استادیوم فوتبال، جایی برای تماشای روند شیر دوشی دستگاه جدید درست شده بود، دستگاه درست مشابه چرخ و فلک افقی روی زمین نصب و ۹۰ جایگاه برای آن تعریف شده بود تا با هر بار گردش، کار شیردوشی ۹۰ راس گاو انجام گیرد.
حاج احسان الله می گوید:«برای تحقیق و مطالعه بابت خرید این دستگاه پسرانش را راهی ایرلند کرده و آنجا عملکرد و بازدهی گاوداری های استفاده کننده از این دستگاه را مطالعه کرده اند و در نهایت تصمیم به خرید و نصب آن گرفته شده است.»
روند کار این دستگاه ایرلندی که مالکان این گاوداری ادعا داشتند بزرگترین در اروپا و آسیاست، اینگونه است که گاوهای شیرده از یک سمت وارد گیت های ۹۰ گانه تعبیه شده می شوند و دستگاه شیر دوشی پس از ضد عفونی کردن پستان، متصل و پیش از آنکه یک دور از چرخش دستگاه سپری شود، کار به پایان می رسد و گاو در نهایت پس از یک دور چرخش دستگاه از گیت خارج می شود.
محسن نام دستگاه را «روتاری» خواند و علت بزرگترین بودن آن در اروپا و آسیا را تعداد گیت های آن بر می شمارد و می گوید: در ایران برخی گاوداری ها هستند که از روتاری استفاده می کنند اما ظرفیت آنها کمتر از ۸۰ راس است، در اروپا و آسیا تاکنون روتاری ۸۶ راسی نیز نصب شده است، بعد از دستگاه ما بزرگترین روتاری ها در مکزیک و آمریکا با ظرفیت ۱۰۰ راس نصب و فعال شده اند.
روند کار روتاری که دیدیم این گونه است که گاوهای شیرده به دسته های ۹۰ راسی تقسیم می شدند و در بخش های جداگانه منتظر ورود می ماندند، دستگاه که شروع به کار می کرد، هر کدام از گاو ها در یکی از جایگاه های تعریف شده قرار می گرفت و در ادامه اپراتوری که کنار روتاری ایستاده بود کار ضد عفونی و نصب دستگاه شیردوشی را انجام می داد.
شیر دوشیده شده از طریق مسیرهای تعریف شده به مخزن مرکزی و سپس به تانکرهای حمل شیر منتقل می شد و این فرآیند تا تمام شدن شیر دوشی از یک هزار و ۸۰۰ راس گاو ادامه داشت.
محسن به ما گفت: این گاوداری سه هزار و ۸۰۰ راس دام دارد اما فقط یک هزار و ۸۰۰ راس آنها شیر ده هستند، تعدادی گوساله، تعدادی تلیسه (گاوهایی که هنوز زایمانی نکرده اند)، تعدادی نیز حامله اند یا در فرآیند باردارسازی قرار گرفته اند.
در ادامه بازدید از این گاوداری، محسن از روند لقاح مصنوعی گاوها برای افزایش راندمان با تولد گوساله های ماده خبر داد و اضافه کرد: در صورت استفاده نکردن از فناوری ژنتیکی احتمال تولد گوساله های نر و ماده برابر است و این موضوع ریسک سرمایه گذاری را بالا می برد اما علم ژنتیک به ما کمک می کند تا تعداد تولد گوساله نر را به حداقل برسانیم.
محسن این موضوع را نیز یادآورشد که اگر گوساله نری متولد شود روند رسیدگی به آن مانند دیگر دام ها ادامه دارد تا به سن مناسب برای تولید گوشت برسد و آن زمان از چرخه خارج می شود.
وی عمر هر بازدهی هر کدام از گاوهای ماده از زمان آغاز بارداری و شیردهی را ۱۶ سال برشمرد و هر گاو ماده را که حداقل ۶۰۰ کیلوگرم وزن دارد، کارخانه شگفت انگیزی دانست که به طور متوسط روزانه ۶۰ لیتر شیر تولید می کند.
البته محسن از دردسرهای دادمداری و سختی های اقتصادی آن نیز گفت و نمونه آن را خرید نهاده های دامی با ارز آزاد و عرضه محصول نهایی با قیمت مصوب دولتی برشمرد.
گامی در راستای بهبود تولید شیر
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان تهران نیز در همین زمینه، دستگاه روتاری نصب شده در واحد حاج احسان را بزرگترین برشمرد و گفت: پیش از این، یک واحد در استان قزوین به این دستگاه مجهز شده است اما ظرفیت آن کمتر از روتاری احسان است.
اعباس کبری شریف اعلام کرد: به طور معمول، هر بار شیر دوشی از هر دام، ۱۵ دقیقه زمان می برد، این مدت جدای از زمانی است که باید صرف پر و خالی کردن محل شیردوشی شود.
وی اعلام کرد: در واحدهایی که روتاری استفاده می شود، زمان شیر دوشی و به دنبال مدت پر و خالی کردن محل شیردوشی کاهش می یابد و دام سریعتر می تواند به محل خوراک و استراحت خود برگردد و همه این اقدامات گامی در راستای بهبود تولید شیر به شمار می رود.
تولید یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن شیر خام
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان تهران گفت: این استان بالغ بر یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن شیر خام تولید می کند و بیش از ۳۳ درصد دامداری های اصیل و صنعتی شیرده کشور را در خود جای داده است.
وی افزود: وقتی سخن از تولید شیر در واحدهای صنعتی است، یعنی شرایط برای تولید در بهترین حالت خود به لحاظ تامین علوفه، رفاه دام و بهره برداری است.
اکبری شریف اضافه کرد: زمانی که شرایط رفاه دام به ایده آل ترین حالت خود می رسد، می توان از ظرفیت ژنتیک خود برای تولید شیر استفاده کند و این شرایط صرفه اقتصادی و بهره وری را افزایش می دهد.
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان تهران ادامه داد: در چنین واحدهایی برنامه های اصلاح نژاد به طور هدفمندی حرکت می کند و مسئولانی دارند که تمام موارد خط تولید را و بهبود مدیریت گله را رصد و رعایت می کنند.
وی این موضوع را نیز اعلام کرد که بالغ بر ۳۶ درصد از گاوهای اصیل کشور در استان تهران نگهداری می شود و بزرگترین واحدهای صنعتی در حوزه تولید شیر در این استان فعال هستند.
اکبری شریف اظهارداشت: همین شرایط باعث می شود که دامداری های صنعتی به سمت دانش بنیان شدن حرکت کنند و تولید شیر فقط یک هدف نباشد و ارتقای تولید، کاهش هزینه های سربار، تولید گوشت قرمز و افزایش بهره وری نیروی انسانی نیز مد نظر قرار گیرد.
گاوداری حاج احسان الله جایی نزدیک قیصرآباد از توابع کهریزک قرار دارد، درست در نقطه ای که از منظر شمالی آن می توان دماوند را مقتدر و با صلابت هر صبح همزمان با طلوع خورشید تماشا کرد.
نظر شما