آبیاری نوین آغازی برای عبور از کشاورزی سنتی

روش های آبیاری تحت فشار با راندمان و کارایی بالاتر در مقایسه با روش های آبیاری سطحی یکی از مهمترین راهکارهای افزایش کارایی مصرف آب است که در هیچ دوره‌ای به اندازه دولت تدبیر و امید در آن سرمایه‌گذاری انجام نشده است زیرا تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ۳۸ هزار هکتار از زمین های کشاورزی به سیستم آبیاری تحت فشار مجهز بود که اکنون این رقم به ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار رسیده که یک میلیون و ۱۵۰ هزار هکتار آن در دولت‌های یازدهم و دوازدهم بوده است.

اجرای آبیاری نوین با کمک‌های بلاعوض دولت و تسهیلات ارزان‌قیمت در استان‌ها روز به روز رونق گرفته به طوری که دولت ۸۵ درصد هزینه اجرای شبکه‌های آبیاری نوین تحت فشار را بصورت تسهیلات بلاعوض به کشاورزان ارائه شده است.

امروز دولت در زمینه پرداخت کمک بلاعوض در ازای اجرای هر هکتار آبیاری تحت فشار ۱۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برای آبیاری موضعی، آبیاری کم فشار هفت میلیون تومان، آبیاری بارانی ۱۲.۵ میلیون تومان کمک بلاعوض پرداخت می‌کند که این رویه فرصتی را برای توسعه کشاورزی و تشویق کشاورزان برای ادغام و یکپارچه سازی اراضی کشاورزی فراهم کرده‌است.

مطالعات نشان داده که آبیاری قطره ای زیرسطحی با استفاده از آب کمتر و بالا بردن راندمان کاربرد آب در مزرعه، استفاده از پساب و آب های شور و لب شور، افزایش عملکرد محصول، کنترل املاح خاک و افزایش شوری و کاهش انرژی مصرفی و هزینه ها تضمین کننده کشاورزی پایدار در سطح کلان است.
آبیاری قطره ای از سال ۱۹۵۰میلادی در دنیا مطرح  و از سال ۱۳۴۸  صنعت آبیاری نوین درایران شکل گرفت ، اما در ۲ دهه اخیر و به دلیل کم آبی و خشکسالی های متوالی روش آبیاری قطره ای به عنوان یکی از راه های مناسب برای کاهش مصرف آب کشاورزی رونق بیشتری گرفته است.

دراین سالها مردم به تدریج یاد گرفتند که به جای رها کردن آب، با مجهز کردن زمین های کشاورزی به آبیاری نوین در وقت و انرژی و همچنین نیروی انسانی صرفه جویی می شود.
بخش کشاورزی ایران سهم ۸.۸ درصدی در تولید ناخالص داخلی، سهم حدود ۱۹ درصدی در اشتغال و سهم ۱۸ تا ۲۰ درصدی در صادرات غیرنفتی کشور دارد؛ این شاخص ها در سال‌های اخیر که موضوع کم آبی در اغلب  استان‌ها از جمله لرستان به دلیل نبود سد  شدت گرفته بود، توانست مشکلات بزرگی ایجاد نماید و زندگی  قابل توجهی از دهک های پایین را، تحت شعاع قرار دهند.

در شهرستان ۴۰۰هزار نفری بروجرد با وجود ۶۹ هزار هکتار اراضی کشاورزی توسعه و جهش بخش کشاورزی در استفاده از روش های نوین آبیاری در دولت تدبیر و امید از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است.

 به گونه ای که به گواه آمار امروز نیمی از طرح های تجهیز اراضی کشاورزی به الگوهای جدید آبیاری در دولت تدبیر و امید به ویژه در سالهای اخیر انجام شده که در چهل سال گذشته بی سابقه بوده است.

شهرستان بروجرد با وجود ۱۱سراب پرآٍب، رودخانه های خروشان مانند گلرود بخش عمده ای از زمین های کشاورزی آن به صورت دیم آبیاری می شود و کشت و نابود شدن سرمایه و نبودن درآمد بر اثر خشکسالی تجربه تلخ هر ساله بهره برداران است.

موقعیت جغرافیایی مناسب بروجرد به دلیل  منابع آبی فراوان با نبود سد مخزنی بزرگ موجب شده تا  مردم از این ثروت خدادادی استفاده صحیح را نبرند.

با تلاش دولت تدبیر و امید گامهایی برای تامین اعتبار ۲سد شهید بروجردی و ابسرده برداشته شده و  با پرداخت تسهیلات بلاعوض برای آبیاری نوین جهشی در راستای بخش کشاورزی ایجاد شده است.

بهره بردارانی که تا همین چند سال پیش چشم به آسمان داشتند تا مگر بارانی ببارد، محصولی تولید و درآمد اندکی کسب کنند حالا با خیالی آسوده سالی ۲ بار کشت و برداشت می کنند.

کارشناسان حوزه کشاورزی می گویند: میزان بهره وری آبیاری بارانی تا ۷۰ درصد و آبیاری قطره‌ای تا ۹۵ درصد است ولی در سامانه آبیاری کم فشار تا ۷۵ درصد در مصرف آب کشاورزی صرفه جویی می‌شود و این شاید مهمترین دلیلی بود که باعث شد مسئولان برای تامین آب کشاورزی همت کنند.

یک کارشناس ارشد امور کشاورزی گفت: ابتدا غالب کشاورزانی که از روش آبیاری غرقابی استفاده می کردند در مقابل اجرای طرح آبیاری نوین مقاومت می کردند و معتقد بودند درختان سیرآب نمی شوند و یا به ثمر نمی رسند اما رفته رفته که کاهش منابع زیر زمین و کم بارشی شدت گرفت به این حقیقت پی بردند که تنها راه از برون رفت از این مشکل ، استفاده از آبیاری نوین است که می تواند راندمان تولید را بالا ببرد.
خدیجه معظمی گودرزی افزود: مقایسه آمار سازمان جهانی آب در سال ۲ هزار و آمارهای سال ۲۰۱۸میلادی از سوی وزارت جهاد کشاورزی نشان می دهد که در ۱۸سال گذشته حدود یک میلیون و ۴۴۷ هزار هکتار از زمین های کشاورزی ایران به آبیاری نوین مجهز شده یعنی هر سال بطور متوسط در بیش از ۸۰ هزار هکتار طرح اجرا شده است.
وی افزود: براساس مطالعات انجام شده حدود چهار میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار از زمین های کشاورزی کشور قابلیت تجهیز به آبیاری نوین را دارد که تجهیز هر هکتار آن به طور میانگین نیازمند حدود ۱۵۰ میلیون ریال اعتبار است.
معظمی گودرزی تاکید کرد: کمبود آب یکی از عوامل محدود کننده اصلی توسعه فعالیت های اقتصادی (با محوریت کشاورزی) در دهه های آینده به شمارمی رود و با توجه به کمبود نزولات آسمانی درایران و توزیع نامناسب‌ زمانی و مکانی بارش ها، تغییر اقلیم و استمرار خشکسالی در۲۰سال گذشته، ضرورت تبدیل روش های آبیاری سنتی به نوین بیش ازپیش ضروریست.

مدیر جهاد کشاورزی بروجرد گفت: در ۴۰سال اخیرتنها حدود سه هزار هکتار از اراضی کشاورزی بروجرد به سیستم آبیاری نوین تجهیز شده که در سال ۹۹ حدود ۲هزار هکتار از اراضی کشاورزی طرح آبیاری نوین در حال اجرا است.

عزت اله نباتی افزود: در هفت سال گذشته روش‌های نوین آبیاری از جمله آبیاری کم‌فشار، قطره‌ای، زیرسطحی و تیپ در مناطق مختلف کشور با توجه به آب موجود و شرایط اقلیمی هر منطقه اجرایی شده است به گونه ای که بر اساس آمار وزارت جهادکشاورزی راندمان آب را از ۳۵ به ۹۰ درصد قابل ارتقا است که بارقه امید را در دل کشاورزان بخصوص در مناطق خشک و کویری روشن‌ کرده‌است.
مدیر جهاد کشاورزی بروجرد گفت: در ۲ دهه گذشته تاکنون مجهز شدن سه هزارو ۵۰۰  هکتار از باغ ها و مزارع بروجرد  به روش های آبیاری نوین باعث صرفه جویی  در مصرف آب چاه ها و درنتیجه جلوگیری از بیکاری و مهاجرت بهره برداران شده که با رسیدن این رقم در سال  ۹۹به بیش از پنج هزار هکتار گام بزرگی برداشته شده است.

نباتی افزود: ۸۵ درصد از هزینه اجرای آبیاری نوین توسط دولت و به صورت بلاعوض و ۱۵درصد باقی مانده نیز توسط بهره بردار ( با دریافت تسهیلات ارزان قیمت ) تامین و پرداخت می شود.
وی وسعت زمین های کشاورزی بروجرد را ۶۹هزار  هکتار اعلام کرد و افزود: در ۴۰سال گذشته گام هالی جدی در این راستا برداشته نشده است.

وی با تاکید بر کار جهادی در جهاد کشاورزی اظهار داشت: در سایه دولت تدبیر و امید تجهیز ۲هزار هکتار از اراضی به سیستم آبیاری نوین در یک سال به اندازه ۴۰ سال کار انجام شده است.

وی گفت: به منظور مقابله با خشکسالی و حمایت از بهره برداران، در صورت تامین اعتبار این آمادگی وجود دارد که طرح های بیشتری تهیه و به مورد اجرا گذاشته شود.
مدیر جهاد کشاورزی بروجرد گفت: : به ازای مجهز شدن هر یک هکتار از زمین های کشاورزی به آبیاری نوین، ۱۱هزارمتر مکعب در مصرف آب (نسبت به روش سنتی) صرفه جویی می شود.

نباتی افزود: متقاضیان دریافت اعتبارات برای اجرای طرح های آبیاری تحت فشاردرباغات و اراضی کشاورزی می توانند با مراجعه به جهاد کشاورزی این شهرستان و تشکیل پرونده درکمترین زمان از این خدمات بهره مند شوند.
وی افزود: تا کنون در مجموع سه هزار و ۵۰۰ هکتار از ۳۵ هزار هکتار اراضی آبی کشاورزی بروجرد تحت پوشش سیستم آبیاری قطره ای و بارانی قرار گرفته است.

وی با اشاره به اینکه یک هزار هکتار از این اراضی تحت پوشش آبیاری قطره ای است، اظهار داشت: همچنین ۲هزار و ۵۰۰ هزار هکتارنیز توسط سیستم آبیاری بارانی هستند.
وی افزود: کشاورزان با استقابل از ایجاد سیستم آبیاری نوین می توانند در مدیریت مصرف آب و کاهش هدر رفت منابع آبی شهرستان مشارکت نمایند.
مدیر جهاد کشاورزی بروجرد مجموع اراضی کشاورزی تحت پوشش این شهرستان را ۶۹ هزار هکتار اعلام کرد و ادامه داد: از این میزان حدود ۳۴ هزار هکتار دیم و مابقی آبی است و روان آب خروجی دارند.

مدیرجهاد کشاورزی بروجرد بیان کرد: در زمینه کشت محصولات آب دوست اگر کشاورزان از سیستم آبیاری‌های نوین استفاده کنند می‌توانند تا ۲۰ درصد کشت محصولات آب دوست انجام دهند.

نباتی یادآور شد: باید حق آبه هر منطقه متناسب با الگوی کشت آن تعریف شود تا با مدیریت درست بتوان سطح تولید را سازماندهی کنیم. و اکنون چهار ایستگاه پمپاژ آب در روستاهابا ۷۰۰هکتار اراضی  اجرایی شده است.

 وی گفت: تجهیز اراضی به سیستم ابیاری نوین موجب افزایش ۵۰درصدی میزان تولیدات جهاد کشاورزی و افزایش راندمان آبیار ی از  ۳۵درصد در نوع ]آبیاری سنتی به ۷۰درصد در ابیاری نوین رسیده و  مصرف نهاده و انرژی کاهش می یابد .

هم اکنون  سالانه بیش از ۱۰ هزار میلیارد ریال محصولات کشاورزی در شهرستان بروجرد تولید می شود.
شهرستان بروجرد تامین کننده ۳۵ درصد از تولیدات باغی استان لرستان است.