جایگاه ترکیه در رقابت اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا
#
آنکارا، خبرگزاری جمهوری اسلامی 01/10/83
خارجی.ترکیه.سیاسی.اتحادیه اروپا.آمریکا.
موافقت سران اتحادیه اروپا با آغاز گفتگوهای رسمی عضویت ترکیه با
اتحادیه در سوم ماه اکتبر سال 2005 میلادی و تلاش اتحادیه برای گسترش دامنه
نفوذ خود به مرزهای بالکان و خاورمیانه که در پذیرش روند عضویت رومانی،
بلغارستان، کرواسی و ترکیه تبلور یافته، نشان از رقابتی سخت بین اتحادیه
اروپا و آمریکا برای تصاحب عنوان ابر قدرت جهان را دارد.
اردیبهشت ماه گذشته با عضویت ده کشور جدید در اتحادیه اروپا، مرزهای
جغرافیایی این اتحادیه به عمق یک هزار کیلومتر در شرق اروپا پیش رفت و
اعضای آن اتحادیه به 25 کشور رسید.
کشورهای لهستان، مجارستان، اسلواکی، اسلونی، لیتوانی، لتونی، استونی،
چک، مالتا و بخش یونانی نشین قبرس به عضویت اتحادیه اروپا در آمدند.
با پذیرش اعضای جدید، مرزهای اتحادیه اروپا در شرق اروپا با یک گسترش
یک هزار کیلومتری به مرزهای روسیه سفید، روسیه و اکراین منتهی شد.
با پیوستن کشورهای یاد شده به اتحادیه اروپا جمعیت این اتحادیه 75
میلیون تن افرایش یافت و به 450 میلیون نفر رسید.
گسترش دامنه نفوذ سیاسی و اقتصادی اتحادیه اروپا از دید کارشناسان به
لحاظ مسائل سیاسی، اقتصادی و امنیتی جهان دارای اهمیت ویژه ای در توازن
قدرت در جهان، شکست یا تحقق رویای امپراتوری اروپا و در دراز مدت تبدیل
جهان به صحنه مصاف قدرت بین امپراتوریهای ایالات متحده آمریکا و ایالات
متحده اروپا ارزیابی می شود.
نگاهی به ترکیب اعضای جدید اتحادیه اروپا نشان می دهد که اغلب این
کشورها عضو بلوک شرق سابق (پیمان ورشو) بوده و تجربه چندانی در همگرایی
با ارزشهای دمکراسی از نوع غربی که در منشور "کپنهاک" از آن یاد شده،
ندارند.
بر اساس زمانبندی اتحادیه اروپا قرار است کشورهای رومانی، بلغارستان
و کرواسی در سال 2007 میلادی به عضویت این اتحادیه در آیند و گفتگوهای
رسمی عضویت ترکیه در آن اتحادیه در سوم ماه اکتبر سال 2005 میلادی آغاز
شود.
در صورت عضویت کشورهای یاد شده در اتحادیه اروپا، در مرحله اول مرزهای
اتحادیه از طریق بلغارستان به ترکیه و سپس از طریق مرزهای ترکیه به
ایران، عراق و سوریه منتهی خواهد شد.
بر اساس آمار بانک جهانی با عضویت چهار کشور یاد شده در اتحادیه اروپا
دامنه فعالیت این اتحادیه با 29 عضو مساحتی در حدود پنج میلیون و 168
هزار کیلومتر مربع و حدود 550 میلیون نفر جمعیت را در بر خواهد گرفت.
در این صورت قدرت اقتصادی اتحادیه اروپا به 12 تریلیون و 770 میلیارد
دلار خواهد رسید و اتحادیه اروپا از نظر قدرت اقتصادی و جمعیتی از آمریکا
پیشی خواهد گرفت.
قدرت اقتصادی آمریکا 10 تریلیون و 914 میلیارد دلار محاسبه شده است.
محاسبات حاکی از آن است که در صورت عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا که
احتمال می رود تحقق آن تا سال 2015 میلادی به طول انجامد، اتحادیه اروپا
86/3 در صد از مساحت جهان، 9/8 در صد از کل جمعیت جهان و 94/22 در صد از
کل درآمد جهان را به خود اختصاص می دهد.
چین با شش تریلیون و 435 میلیارد دلار در ردیف سوم و ژاپن با سه
تریلیون و 641 میلیارد دلار در ردیف چهارم قرار دارد.
میانگین درآمد سرانه در اتحادیه اروپا در صورت عضویت ترکیه، رومانی،
بلغارستان و کرواسی در آن اتحادیه از 24 هزار و 294 دلار فعلی به 21
هزار و 47 دلار کاهش خواهد یافت.
همه اعضا و نامزدهای عضویت در اتحادیه اروپا به استثنای ترکیه مسیحی
نشین بوده و موضوع عضویت ترکیه در آن اتحادیه به عنوان اولین کشور غیر
مسیحی و مسلمان بحثهای داغی را بویژه در آلمان و فرانسه مطرح کرده است.
احزاب مسیحی و محافل مذهبی اروپا و کلیساها بشدت با عضویت ترکیه در
اتحادیه اروپا مخالفت می کنند.
اتحادیه اروپا به رغم همکاری با آمریکا در برخی از مسائل جهانی و حضور
مشترک در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در عین حال در جریان یک رقابت
تنگاتنک قدرت با آمریکا قرار گرفته و نقش ترکیه در این میان برای هر دو
طرف از اهمیت حیاتی برخوردار است.
به نظر می رسد که ارزشهای پیشین اتحادیه اروپا از نظر سیاسی، اقتصادی و
اجتماعی نسبت به گذشته در رقابت با آمریکا تغییر یافته و اتحادیه اروپا
با تدوین قانون اساسی جدید، ساختار نظامی نوین، تشکیل سپاه اروپا و پذیرش
اعضای جدیدی که با معیارهای سابق این اتحادیه همخوانی ندارد، سیاست
راهبردی تازه ای برای آینده خود ترسیم کرده است.
بحث عضویت ترکیه به عنوان اولین کشور اسلامی نامزد عضویت در این
اتحادیه محک جدیدی برای مراجعه دیگر کشورهای غیر اروپایی و غیر مسیحی
جهان برای عضویت در اتحادیه اروپا خواهد شد.
در چنین شرایطی کارشناسان امور راهبردی در پی پاسخ این سوال هستند که
اصرار ترکیه برای عضویت در اتحادیه اروپا و سیاست کج دار و مریز اتحادیه
اروپا در قبال ترکیه چه اهدافی را دنبال می کند.
در حالی که اتحادیه اروپا شرایط پذیرش ترکیه در آن اتحادیه را اجرای
کامل منشور کپنهاک در مورد حقوق بشر، تامین آزادیهای فردی و اجتماعی پیش
بینی کرده است، بیانات هفته جاری مقامهای ترکیه، آلمان و فرانسه حاکی
از آن است که طرفین به بعد راهبردی مناسبات خود بیش از مسائل سیاسی و
حقوق بشر اهمیت می دهند.
"ابراهیم کاراگل" مفسر سیاسی روزنامه اسلامگرای ینی شفق در مطلبی تحت
عنوان "قرن تصفیه حساب" نوشت: "امیدهای مربوط به تلاش برای ایجاد تعامل
بین ادیان و مسامحه بین فرهنگها و گفتگوی تمدنها در میان هیاهوی درگیریها
و جنگهای ناشی از تامین حاکمیت به منابع نفت و گاز و سر و صدای جنگنده ها
و موشکها به باد رفت و اکنون آمریکا و اتحادیه اروپا برای تامین منافع
راهبردی خود تلاش می کنند."
نویسنده اضافه می کند: "دولت ترکیه از عضویت در اتحادیه اروپا به عنوان
گفتگوی تمدنها سخن به میان می آورد. ولی برداشت اروپا این است که ترکیه به
عنوان سپری در مقابل "تهدید اسلام" علیه اروپا عمل خواهد کرد."
سیاست اتحادیه اروپا در توسعه جغرافیایی این اتحادیه با افزایش اعضای
آن به 29 کشور و کشیده شدن مرزهای اتحادیه اروپا به سوی شرق و روسیه لزوم
اتخاذ یک سیاست راهبردی را ایجاب کرده است.
رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه که تلاش گسترده ای را برای همگرائی
کشورش با اتحادیه اروپا آغاز کرده است روز جمعه گذشته پس از دریافت پاسخ
مثیت به آغاز مذاکرات رسمی ترکیه با اتحادیه اروپا در سوم ماه اکتبر سال
آینده گفت: "ترکیه به اتحادیه اروپا به چشم یک سازمان منطقه ای، تشکل
جغرافیائی یا کلوپ مسیحی نمی نگرد و اتحادیه اروپا را به عنوان جامعه ای با
ارزشهای مشترک و کانون وحدت دیدگاههای متفاوت ارزیابی کرده و عقیده دارد
که این دیدگاه در جلوگیری از جنک تمدنها و دستیابی به سازش تمدنها کمک
خواهد کرد و قدرت ژئوپلتیک اتحادیه را در جهان افزایش خواهد داد."
ناظران آگاه عقیده دارند اتحادیه اروپا در روند گسترش با مشکلات عظیم
سیاسی، امنیتی و اقتصادی روبه رو خواهد شد و موفقیت این اتحادیه در تامین
اهداف راهبردی خود به فداکاریهای بیشتر کشورهای غنی و بزرک این اتحادیه
در یک دوران زمانی طولانی نیاز خواهد داشت.
حضور مشترک کشورهای عضو اتحادیه اروپا و آمریکا در ناتو، تضاد منافع
کشورهای عضو اتحادیه اروپا در مسائل منطقه ای و جهانی و همکاری نزدیک
کشورهای انگلستان، ایتالیا، اسپانیا به عنوان اعضای بزرک اتحادیه اروپا
با آمریکا و همراهی کشورهای کوچک و اعضای جدید اتحادیه اروپا از جمله
مجارستان، لهستان و چک در مسائل امنیتی با آمریکا، همان گونه که در جنک
عراق مشاهده شد و همکاریهای راهبردی ترکیه با آمریکا در صورت عضویت این
کشور در اتحادیه اروپا، از جمله مواردی است که این اتحادیه را در رقابت
جهانی با آمریکا دچار مشکل خواهد کرد.
خاورم/ 2010 /230