به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، پنجشنبه ۳۰ خردادماه پدافند هوایی سپاه پاسداران پهپاد آمریکایی از نوع «آر کیو ۴» موسوم به «گلوبال هاوک» را مورد حمله قرار داد و سرنگون ساخت.
مقامات جمهوری اسلامی ایران دلیل اقدام خود را تعرض پهپاد آمریکایی به فضای سرزمینی عنوان می‌کنند در حالی که آمریکایی‌ها معتقدند پهپاد بر فراز تنگه هرمز و بر فراز آب‌های بین المللی مورد هدف قرار گرفته است.
واکنش «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا به اقدام ایران قابل توجه و تأمل بود. او در نخستین موضع گیری در صفحه توئیتر خود نوشت که «ایران مرتکب اشتباه بسیار بزرگی شد». واکنش بعدی ترامپ اما با نرمشی چشمگیر همراه بود و در جریان نشست خبری مشترک با «جاستین ترودو» نخست وزیر کانادا با بیان اینکه «باورش سخت است که حمله به پهپاد عمدی بوده»، افزود: احتمالاً یک نفر به اشتباه این کار را انجام داده است.
در تنش‌های بین ایران و آمریکا، حفظ جان نیروهای یکدیگر حکم خط قرمز را داراست و مقامات هر دو کشور در موضع گیری های خود به این فاکتور استناد می‌کنند. در تنش‌های بین ایران و آمریکا، حفظ جان نیروهای یکدیگر حکم خط قرمز را داراست و مقامات هر دو کشور در موضع گیری های خود به این فاکتور استناد می‌کنند. به عنوان نمونه ترامپ دیروز جمعه در حساب توئیتری خود مدعی شد که ۱۰ دقیقه قبل از حمله به سه سایت ایران به دلیل کشته شدن ۱۵۰ نفر دستور توقف آن را داده است.
در مقابل، «امیرعلی حاجی زاده» فرمانده نیروی هوافضای سپاه نیز در نشستی خبری که برای نمایش قطعات پهپاد سرنگون شده برگزار شده بود از امکان سرنگونی یک هواپیمای تجسسی دیگر آمریکا خبر داد. وی افزود: در لحظه رهگیری پهپاد، یک هواپیمای تجسسی دیگر با ۳۵ سرنشین در نزدیکی آن پرواز می‌کرد، می‌توانستیم آن را سرنگون کنیم اما این کار را نکردیم.
در دعوای بین ایران و آمریکا بر سر پهپاد، پای مسائل حقوقی به میان آمده و این سوال مطرح است که آیا این اتفاق در دریای سرزمینی ایران به وقوع پیوسته یا بر فراز آب‌های بین المللی؟
برای پاسخ به این پرسش باید به کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریاها رجوع کرد. برپایه کنوانسیون مذکور محدوده دریای سرزمینی حداکثر ۱۲ مایل دریایی (هر مایل دریایی حدود ۱۸۵۲ متر است) از خط مبدا دریا است و خط مبدا، پایین‌ترین حد جزر دریا حساب می‌گردد.
حال باید مختصات جغرافیایی پهپاد گلوبال هاوک را مورد ارزیابی قرار داد؛ موضوعی که مقامات ایران و آمریکا در مورد آن نظر یکسانی ندارند.
مقامات سپاه پاسداران تاکید دارند که پهپاد آمریکا را در هشت مایلی خط ساحلی ایران و در سواحل هرمزگان و حد فاصل کرتان و کوه مبارک ساقط کرده‌اند. در مقابل، ستاد فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا (سنتکام) فاصله پهپاد سرنگون شده با مرز ایران را ۳۴ کیلومتر ارزیابی کرده است.
کارشناسان حوزه سیاست خارجی و روابط بین الملل، دلایل مختلف و چندگانه ای را برای مأموریت پهپاد ارائه می‌کنند که هراساندن ایران برای نشستن پشت میز مذاکره از آن جمله است. کارشناسان حوزه سیاست خارجی و روابط بین الملل، دلایل مختلف و چندگانه ای را برای مأموریت پهپاد ارائه می‌کنند که هراساندن ایران برای نشستن پشت میز مذاکره از آن جمله است. دولت ترامپ تاکنون با ابزارهای مختلف از تحریم‌های اقتصادی گرفته تا تهدید نظامی، تلاش کرده تهران را به توافقی جدید ناگزیر سازد؛ تلاش‌هایی که تا کنون نتیجه‌ای به همراه نداشته است.
در هفته‌های اخیر اما رویکرد ترامپ تاحدی تغییر یافته و او همزمان با اعمال تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی، ادبیات ستیزه جویانه خود را به نحو چشمگیری تعدیل کرده است. مورد پذیرش قرار دادن نظام حاکم بر ایران، تاکید بر عدم تمایل آمریکا به تغییر رژیم، فرستادن چند میانجیگر و همچنین تلاش برای مذاکره و حل وفصل مسالمت آمیز اختلافات بخشی از تکاپوی ترامپ به شمار می‌رود.
حتی به دنبال سرنگونی پهپاد آمریکایی بجز ترامپ، در موضع گیری «برایان هوک» مسئول امور ایران در وزارت خارجه آمریکا نیز انعطاف و نرمشی ملموس را می‌توان مشاهده کرد. هوک دیروز جمعه پس از ملاقات با مقامات سعودی در کنفرانس خبری گفت: دیپلماسی ما به ایران این حق را نمی‌دهد که با نیروی نظامی پاسخ دهد. ایران باید دیپلماسی ما را با دیپلماسی پاسخ دهد و نه با نیروی نظامی.
از نگاه برخی دیگر از کارشناسان، آمریکا با ارسال پهپاد تجسسی خود به محدوده سرزمینی ایران قصد محک زدن اراده و همچنین بنیه نظامی ایران را داشته است. شماری نیز تلاش آمریکا برای اجماع سازی بین المللی علیه جمهوری اسلامی ایران را یادآورد می‌شوند و تاکید دارند که ترامپ برای فشار سیاسی بر ایران سطح تنش‌ها را بالا می‌برد.
از نگاه برخی دیگر از کارشناسان، آمریکا با ارسال پهپاد تجسسی خود به محدوده سرزمینی ایران قصد محک زدن اراده و همچنین بنیه نظامی ایران را داشته است. شماری نیز تلاش آمریکا برای اجماع سازی بین المللی علیه جمهوری اسلامی ایران را یادآورد می‌شوند.
پروسه اجماع سازی علیه ایران هر چند از همان روزهای نخست زمامداری ترامپ آغاز شده بود اما در روزهای اخیر پررنگ‌تر از گذشته است. پس از حملات مشکوک به نفت کش‌ها در دریای عمان، «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه ترامپ اظهار کرد که آمریکا در حال تشکیل ائتلاف بین المللی علیه ایران است.
چند روز پیش بار دیگر از زبان «پاتریک شاناهان» سرپرست وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا که به تازگی کناره گیری کرده، سخنانی مشابه پمپئو ایراد شد. او در جمع خبرنگاران آشکارا از مثلث ضدایرانی پرده برداشت و تاکید کرد که او به همراه پمپئو و «جان بولتون» مشاور امنیت ملی کاخ سفید برای اجماع سازی بین المللی علیه ایران می‌کوشند.
نظر شما