رصد خانه مراغه در غبار بي توجهي

به گزارش ايرنا، بناي تاريخي «رصدخانه مراغه» كه زماني مركز شكوفايي علوم و فنون، آغاز عصر طلايي تمدن ايران زمين و حضور دانشمندان شهير آن دوران در اين خطه زرخيز بود، براي احيا به انتظاري نافرجام و مبهم نشسته است.
رصدخانه اي كه روزگاري الگوي بسياري از بناهاي عظيم و مشهور دنيا از رصدخانه چين تا سمرقند در قرون گذشته و مراكز نجومي در اروپا و آمريكا در عصر حاضر بوده است، اكنون حال و روز خوشي ندارد.
اين بنا به عنوان سرآغاز تمدن شكوهمند ايراني و اسلامي به رغم وعده هاي بسيار در دولت هاي مختلف، همچنان منتظر اقدامي موثر براي احيا، ساماندهي و تجهيز است.
سخنرانان و مسئولان عالي رتبه كشوري، استاني و شهرستاني و حتي دانشمندان و صاحب نظران بارها در مجامع ملي و بين المللي به وجود اين اثر كهن علمي و تاريخي باليده و به آن استناد كرده اند اما همه اين شعارها حاصلي براي احياي رصدخانه مراغه نداشته است.
رصدخانه تاريخي و مشهور مراغه سال ها با نداري، بي توجهي و وعده هاي بدون عمل سپري كرده و اكنون در آستانه تخريب و نابودي كامل است و اگر اقدامي عاجل در اين زمينه انجام نگيرد، چه بسا چند ساب بعد ديگر اثري از آن بجا نماند؛ اثري كه بازديدكنندگان خارجي و داخلي پس از حضور در آن، به تاسف و تاثر از وضعيت غمبار اين بناي تاريخي بسنده مي كنند.
در اين ميان حضور متعدد روساي سازمان ميراث فرهنگي و معاونان وي و مسئولان استاني و شهرستاني در مراغه براي بازديد از رصدخانه تاريخي، به رغم وعده و وعيدهاي آنان براي احياي آن تاكنون نتيجه اي نداشته است.
از سوي ديگر واقع شدن اين رصدخانه در اراضي سايت يكي از نهادهاي امنيتي كشور از مهم ترين علل بي نتيجه ماندن تلاش ها براي احياي آن است؛ البته در جريان سفر سال گذشته هيات دولت به آذربايجان شرقي و مراغه، تصميماتي در اين خصوص گرفته شد كه ظاهرا اين تصميمات نيز ثمر و نتيجه اي نداشته است.
دستگاه هاي پلانتاريوم (آسمان نما) كه از سوي ميراث فرهنگي و با هزينه كرد ميلياردي براي تجهيز اين رصدخانه خريداري شده، به دليل بلاتكليفي آن، در گوشه اي در حال خاك خوردن است و ساماندهي مسير دستيابي به اين رصدخانه نيز كه شهرداري مسئوليت آن را برعهده گرفته به دليل مشخص نشدن تكليف اراضي اين اثر تاريخي راكد مانده است.
عضو مجلس خبرگان رهبري و امام جمعه مراغه با تاكيد بر لزوم توجه مسئولان به احياي رصدخانه مراغه گفت: مسئولان كشوري بايد براي رسيدگي و احياي اين بناي ارزشمند تاريخي به عنوان اثري بين المللي ودر شان ايران اسلامي اهتمام كنند.
آيت الله محمد پورمحمدي افزود: بارها اين امر را به مسئولان كشوري براي رسيدگي به احياي اين اثر فاخر علمي و فرهنگي گوشزد و بيان كرده ام.
وي ادامه داد: مسئولان امر بايد به رصدخانه مراغه به چشم يك اثر ارزشمند و طرح ملي نگاهي دوباره كرده و بودجه اي شايسته و طرحي مناسب براي اين منظور تهيه و اقدام كنند.
وي اضافه كرد: احياي رصدخانه تاريخي مراغه نيازمند بودجه كلان و ملي توسط مسئولان كشوري بوده و با بودجه شهرستاني در اين زمينه كار چنداني انجام نخواهد شد.
فرماندار مراغه نيز در جريان سفر 2 روز قبل مديركل ميراث فرهنگي آذربايجان به اين شهرستان از اوضاع نابسامان رصدخانه تاريخي انتقاد كرد و خواستار رفع مسايل و مشكلات آن شد.
حميد شكري گفت: راه دسترسي اين اثر تاريخي به خاطر بارندگي‌ هاي اخير ريزش كرده و به مسيري حادثه ‌ساز تبديل شده و نبود اعتبار، مانع بزرگي بر سر راه ساماندهي اين اثر تاريخي است كه اميدواريم با مساعدت و توجه ويژه ميراث فرهنگي استان، رصدخانه تاريخي مراغه دوباره به روزهاي اوج خود بازگردد.
رئيس اداره ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي مراغه نيز در گفت و گو با ايرنا، كمبود بودجه را مهمترين مشكل براي احياي رصد خانه مراغه عنوان كرد.
يعقوب طالبي افزود: با مشاركت شهرداري مراغه و با رفع برخي مسائل ساماندهي محوطه، خواناسازي آثار تاريخي و امكانات رفاهي در كنار اثر تاريخي رصدخانه انجام مي شود.
وي اضافه كرد: با وجود قول مساعد مسئولان كشوري مبني بر تخصيص بودجه مناسب براي احياي اين اثر تاريخي، تاكنون اقدامي در اين زمينه تاكنون انجام نشده است.
عدم تخصيص بودجه در قالب برنامه هاي بودجه سالانه كشور براي احيا و نجات رصدخانه مراغه بزرگترين مانع براي تحقق آرزوي چندين ساله مردم اين خطه براي بازنمايي نماد تمدن ايران زمين است.
به گزارش ايرنا، رصد خانه مراغه كه اين روزها آثار كمي از آن به جا مانده و سازه فعلي پوششي بر روي سازه قديمي آن است، يادگاري از دوران طلايي علم و فرهنگ ايراني اسلامي در دنيا محسوب مي شود كه در سال 657 قمري بنا شد و در برپايي آن شخصيت هاي بزرگي مثل علامه قطب الدين فخرالدين مراغي، محي الدين مغربي، علي بن محمود نجم الدين الاسـطرلابي و ديگر بزرگان آن روزگار مشاركت داشتند.
در نيمه دوم قرن هفتم هجري قمري، خواجه نصيرالدين طوسي با استفاده از قدرت و نفوذ خود در دربار هلاكو خان، تاسيس رصدخانه را آغاز و توانست اين مركز علمي جهان اسلام را تاسيس كند.
ساخت بناي رصـدخانه 15 سال به طول انجاميد و در اين مدت به دستور هلاكو، كتاب ها و اسباب و آلات علمي و نجومي بسياري در آن جمع شد.
اهميت رصدخانه مراغه نه تنها به دليل اهميت تاريخي، بلكه به خاطر علم و دانشي است كه در آن گردهم آمده بود و سال ها بر جهان تاثير گذاشت، چنان كه اين رصدخانه كتابخانه اي با 400 هزار جلد كتاب خطي و ابزارهاي اخترشناسي از جمله ذات الربع ديواري به شعاع 430 سانتيمتر، كره هاي ذات الحلق، حلقه انقلابي، حلقه اعتدالي و حلقه سموت، زيج ايلخاني كه شهرت جهاني دارد و بسياري آثار و اشياي ديگر را شامل مي شد.
رصدخانه مراغه كه با شماره 1675 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده نه تنها كاملترين رصدخانه اي است كه تا زمان خود ايجاد شده، بلكه نخستين رصدخانه مجهزِ قبل از كشف دوربين به شمار مي رود، به طوري كه تا 300سال بعد رصد خانه اي با آن امكانات در غرب به وجود نيامده است.
به گواه تاريخ اين مجموعه تا سال 703 هجري قمري يعني تا زمان سلطان محمد خدابنده فعال بوده ولي پس از آن بر اثر عوامل متعدد همچون تغيير پايتخت و بي توجهي حكام رو به ويراني رفت و در حال حاضر آثاري از بناهاي متعلق به آن باقي مانده است.
شهرستان مراغه با حدود 515 اثر تاريخي و تپه هاي شناسايي شده جزو 10 شهر داراي بافت غني تاريخي و فرهنگي در كشور محسوب مي شود كه حدود 300 اثر تاريخي آن در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.
3077/518