كرخه در چه صورت خطرزا می‌شود؟

البته طبق اطلاعات پایه­ این سد ظرفیت تخلیه سرریزهای كنترل­شده به میزان 18 هزار متر مكعب در ثانیه را دارد كه از طریق دریچه‌­ها و سرسره آبی صورت می­‌گیرد، اما با این حال مسئله این است كه آبی به این حجم عظیم به كجا خواهد ریخت. در حال حاضر بسیاری از شهرها و روستاهای پایین دست این سد با آب‌گرفتگی شدید دست­وپنجه نرم می­كنند.

شجاع مؤمنی، كارشناس مدیریت آب و محیط زیست گفت: در ابتدای بارندگی‌­ها مسیر آب پایین دست سد كرخه را تغییر دادند و حركت آب به سمت سوسنگرد و بستان را به طرف هویزه، رقیه و حمیدیه هدایت كردند تا از تأسیسات هورالعظیم دور بماند. تا اینكه این‌گونه بازی با آب در مناطق یادشده به نمایشی تراژیك و البته بدون خسارت جانی تبدیل شد.

سد كرخه در 21 كیلومتری شمال غرب اندیمشك و روی رودخانه كرخه قرار گرفته است؛ رودخانه­‌ای كه از نواحی غرب و شمال غرب كشور سرچشمه گرفته و پس از طی مسافتی در حدود 900 كیلومتر سرانجام در مرز مشترك ایران و عراق به مرداب هورالعظیم می‌رسد. سرشاخه‌های اصلی تشكیل دهنده رودخانه كرخه، رودخانه‌های سیمره، كشكان، قره‌سو، گاماسیاب و چرداول هستند كه در استان‌های همدان، كرمانشاه، كردستان، ایلام و لرستان قرار دارند.

شجاع مؤمنی كه­ در طول دو دهه فعالیت و زندگی­ در این منطقه، كرخه را به خانه دومش تبدیل كرده، در گفت‌وگو با ایرناپلاس آخرین گزارش‌­های عینی خود را از وضعیت این سد كه به‌تازگی به علت آبگیری فوق‌العاده بالای آن حساسیت‌برانگیز شده، ارائه می­كند.

**هورالعظیم یكشنبه­ شب باز شد

مؤمنی گفت: با هدف محافظت از تأسیسات نفتی واقع در هورالعظیم، ورود آب به این منطقه از طریق سه داك بسته شده بود، تا اینكه با وخیم‌تر شدن اوضاع و با حضور سردار سلیمانی، یكشنبه‌شب یك قسمت از مسیر آب باز شد. تا كنون در این منطقه كه كانون ریزگردها و گردوغبارهای تابستانی می­شد بارندگی رخ نداده است و از همین رو اگر تمام ورودی‌های هورالعظیم باز شود، هم مشكل ریزگردها حل می‌شود و هم خسارتی به محل‌های مسكونی وارد نمی­‌شود.

وی ادامه داد: برخلاف اینكه اعلام می­‌شد بارندگی‌های اخیر موجب آبگیری 90 درصد این منطقه شده، هورالعظیم تا یكشنبه‌شب كاملاً خشك بوده است. یكشنبه عكس‌­هایی هوایی گرفتم كه نشان می‌داد هیچ آبی به این منطقه وارد نشده بود.

این كارشناس محیط زیست افزود: اگر در چند سال گذشته حقابه مقرر سد كرخه به این منطقه داده می‌شد، حداقل از شر ریزگردهای داخلی خلاص می‌شدیم. اما این اتفاق نیفتاد و اگر هم مسئولی از مركز برای بازدید به هور می‌آمد، قسمت‌های آبی را به آن‌ها نشان می‌­دادند. هرچند كه آب این قسمت­‌ها هم حاصل پسآب نیشكر، آب و فاضلاب شهرهای هویزه و بستان و رقیه بود و امكان زیست موجود زنده‌ای در آن نبود.

**تفاوت دز و كرخه از نظر استحكام

مؤمنی در ادامه با بیان اینكه آب‌های بالادست از شهرهای لرستان همه یا به كرخه یا دز می‌ریزند، گفت: سد دز بتنی و بسیار مستحكم است و هیچ‌گونه نگرانی بابت آن وجود ندارد، هرچند كه در بارندگی اخیر همه روستاها و مناطق پایین دست آن مانند میان­رود و پارك ملی دز دچار آب‌گرفتگی شدند. با این حال امكان ایجاد بحران در این سد وجود ندارد و آب خروجی آن در نهایت به كارون می‌­ریزد.

وی گفت: اما اوضاع كرخه تا حدی متفاوت است. یكی از این نظر كه ورودی آب در كرخه بسیار بیشتر از خروجی آن است و در حال حاضر به دلیل پیش‌بینی‌ای كه از وضعیت بارندگی در اواخر فروردین شده، دریچه‌های خروجی آب در سد كرخه را بسیار بیشتر باز كرده‌اند. تا چند روز پیش میزان خروجی آب كمتر بود، اما از یكشنبه‌شب آن را تا 2400 متر مكعب در ثانیه رسانده‌اند، به‌طوری كه حجم آب در پایین دست سد بسیار بالا آمده و نگرانی از ریزش پل شهید نادری وجود دارد.

البته این كارشناس محیط­زیست به صحبت‌های مدیرعامل سد كرخه هم اشاره كرد كه روز یكشنبه اعلام كرده بود: هیچ‌گونه نگرانی در زمینه سد كرخه وجود ندارد و اوضاع كاملاً تحت كنترل است.

**سرریز آب برای سد خطرناك است

وی گفت: مدیرعامل سد كرخه معتقد است كه این سد از نظر استحكام هیچ‌گونه مشكلی ندارد، اما از نظر بنده چون این سد خاكی است، سرریز شدن آب باعث فرسایش و شست‌وشوی تدریجی لایه‌های خاك می­شود و در نهایت امكان شكستگی آن بالا می­رود. به همین دلیل در حال حاضر دریچه­‌ها برای كنترل و تنظیم میزان آب باز شده است. مؤمنی افزود: اگر بارندگی­‌های آینده كنترل نشود، امكان سرریز غیرقابل كنترل آب وجود خواهد داشت و آن را خطرپذیر می‌­كند. هرچند مدیرعامل این سد با اطمینان می­گوید كه هیچ خطری این سد را تهدید نمی‌­كند.

وی در پایان درخصوص خبرهایی كه این روزها درباره سربه‌سر شدن آب سد پخش می­شد، گفت: تاج این سد بسیار بلند و به میزان 3030 متر است و بارندگی‌های اخیر هم باعث نشده­اند كه به مرحله سربه‌­سر برسد.

رودخانه كرخه سومین رودخانه بزرگ ایران از نظر آبدهی محسوب می‌شود و سد آن هم یكی از بزرگ‌ترین سدهای كشور و بزرگ‌ترین سد خاكی خاورمیانه است. ارتفاع این سد 127 متر و طول تاج آن 3030 متر است. عرض این تاج به 12 متر می­رسد.

**فرماندار اندیمشك: سدهای كرخه و دز در حالت عادی قرار دارند

به گفته پیمان جهانگیری، فرماندار اندیمشك سدهای كرخه و دز در حالت عادی قرار داشته و در حال حاضر مشكل خاصی ندارد. بحث ورودی و خروجی آب هم قابل كنترل و در حال مدیریت است. وی افزود: در اذهان عمومی و شبكه‌های مجازی شایعاتی در این رابطه پخش شده است كه واقعیت ندارد.

جهانگیری در ادامه، خبر سربه‌سر شدن آب سد كرخه را تكذیب كرد و گفت: با توجه به اینكه بنده اخبار سد را لحظه‌به‌لحظه از مسئول مربوطه دریافت می‌كنم، تا لحظه حاضر هیچ گزاره‌ای با این محتوا گزارش نشده است.

فرماندار اندیمشك گفت: در حال حاضر این سدها ظرفیت خالی زیادی دارند و اگر این ظرفیت وجود نداشت، تاكنون مدیریت بحران تصمیمی در این زمینه گرفته بود. وی گفت: خروجی‌های سد به‌صورت كنترل شده‌ای باز است و این آب به سمت مسیرهای پایین‌دست یعنی شوش، دشت آزادگان و هورالعظیم هدایت می‌شود.

گزارش از هادی سلگی

**اداره كل اخبار چندرسانه‌ای**ایرناپلاس**