به گزارش ایرنا، مهار و انحراف روان آب های سطحی و سیلاب بر روی پهنه سطحی زمین به منظور حفاظت و توسعه منابع طبیعی و بهبود كمی و كیفی منابع طبیعی زیرزمینی امری اجتناب ناپذیر است.
خراسان جنوبی 19 سال است كه با خشكسالی دست و پنجه نرم می كند این در حالی است كه در این مدت باران هایی می آمد و در چشم به هم زدنی تبدیل به روان آب شده اما مهار نمی شد.
خشكسالی های چندین ساله كمر كشاورزان را شكسته و سبب مهاجرت بخش زیادی از روستائیان به شهرها یا حاشیه های شهر شده است.
اكنون بعد از گذشت چند سال همه احساس وظیفه می كنند و نسبت به مهار روان آب ها، صرفه جویی در مصرف بی رویه آب در بخش كشاورزی و طرح های مختلف وارد میدان شده اند و خشكسالی سبب شده قدر آب را بهتر بدانیم.
نماینده ولی فقیه در خراسان جنوبی چندی پیش در دیدار با مدیركل محیط زیست استان گفت: این استان جزو مناطق كم باران است و باید برای نگهداری روان آب ها برنامه ریزی شود در حالیكه مسئولان در این زمینه موفق عمل نكرده اند.
حجت الاسلام و المسلمین سید علیرضا عبادی افزود: همه در حفظ محیط زیست مسئول هستیم لذا باید نسبت به شیوه های بی رویه ای كه سبب تخلیه سفره های آب زیرزمینی می شود كارشناسی شده برنامه ریزی كرد.
همه با آغاز فصل پاییز در انتظار باران هستند شاید با توجه به موقعیت اقلیمی خراسان جنوبی بارندگی ها مقداری با تاخیر انجام شود اما گاهی بارندگی های كم به صورت تگرگ و رگبار مشكل ساز شده و كنترل نكردن روان آب ها سبب جاری شدن سیلاب می شود.
یكی از روش هایی كه می تواند از وقوع سیل و حوادث دیگر جلوگیری كند انجام عملیات آبخیزداری است كه با اجرای آن علاوه بر جلوگیری از سیل و مهار روان آب ها سفره های آب زیرزمینی نیز تقویت می شود.
مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی هم گفت: حجم روان آب های استان سالانه 700 میلیون مترمكعب است اما تنها 80 میلیون مترمكعب آب مهار می شود.
علیرضا نصرآبادی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: تاكنون یكهزار و 750 بند گابیونی( توری فلزی )، بند خاكی و سازه برای مهار روان آب ها به كمك مردم و مسئولان در سطح استان ساخته شده است.
وی با بیان اینكه نصفی از مساحت استان را حوزه های آبخیز تشكیل می دهد گفت: در هفت میلیون و 500 هزار هكتار مساحت استان عملیات مهار روان آب ها در 850 هزار هكتار انجام شده است.
نصرآبادی بیان كرد: بر اساس برآوردی كه در هشت سال گذشته انجام شده سالانه بین هشت تا 42 میلیون متر مكعب كنترل روان آب در طرح های آبخیزداری و سازه ها انجام شده است.
وی افزود: امسال 27 طرح آبخیزداری با اعتبار حدود 16 میلیارد تومان از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی در استان اجرا می شود كه این پروژه ها در قالب چهار پروژه آبخیزداری بزرگ در 11 شهرستان استان اجرا خواهد شد.
مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی تاكید كرد: اگر این ردیف اعتباری تخصیص كامل یابد اقدامات اساسی در حوزه آبخیزداری استان انجام می شود كه قابل مقایسه با تمام سال های گذشته نیست.
وی اظهار داشت: علاوه بر اعتبارات صندوق توسعه ملی، 40 میلیارد تومان از محل منابع ملی و تفاهم نامه استاندار خراسان جنوبی با سازمان جنگل ها و مراتع به این پروژه ها اختصاص می یابد.
نصرآبادی، كنترل سیلاب ها و روان آب ها، بهبود كمی و كیفی منابع آب زیرزمینی، احیای مراتع و كاهش خسارت خشكسالی و جلوگیری از فرسایش های بادی را از اهداف اجرای این طرح ها ذكر كرد.
اداره كل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی، برنامه هایی دیگری هم برای مهار روان آب ها در استان دارد كه از جمله آنها می توان به انجام عملیات هلالی آبگیر، نهالكاری و افزایش پوشش گیاهی اشاره كرد.
در مناطق بیابانی وجود یا نبود بارش و یا كمبود بارندگی سرنوشت اغلب پروژه های بیابان زدایی را رقم می زند. در این صورت با اعمال مدیریت صحیح بهره برداری از حداقل روان آب های سطحی موجود در این مناطق می توان اثرپذیری از كمبود بارندگی و وقوع خشكسالی ها را به شدت كاهش داد.
یكی از راهكارهای اساسی در این زمینه اعمال مدیریت صحیح بهره برداری از رواناب های حاصل از بارندگی برای احیا و توسعه پوشش گیاهی در این مناطق است.
مدیرعامل شركت آب منطقه ای خراسان جنوبی در این باره در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: رواناب 15 درصد مساحت استان در حوزه های آبریز پر باران وارد سدهای مخزنی شده و مهار می شود.
حسین امامی اظهار داشت: بخش عمده ای از روان آب ها در حوزه های پر باران استان مهار می شود و بخشی نیز باید در حوزه زیست محیطی رها سازی و وارد تالاب ها شود.
وی بیان كرد: حدود 30 درصد مساحت استان كویری است كه هیچ موجود زنده ای ندارد لذا نمی توان روان آب ها را مهار كرد، بخشی از روان آب ها در سدهای تغذیه مصنوعی و بخشی نیز با همكاری كشاورزان و مردم مهار می شود.
مدیرعامل شركت آب منطقه ای خراسان جنوبی تاكید كرد: هدف ما مهار تمامی روان آب ها نیست چون بخش زیادی از آن باید صرف احیا و خودپالایی رودخانه ها و تالاب های استان شود.
وی عنوان كرد: این دیدگاه كه باید در استان خشك و كم آب خراسان جنوبی تمامی روان اب ها مهار شود قابل قبول نیست و باید با اكوسیستم استان كه بسیار حساس هم هست درست رفتار شود.
امامی با تاكید براینكه مهار روان آب ها سبب وقوع ریزگردها و ایجاد كانون های گرد و غبار می شود افزود: در صورتی كه حق آبه تالاب ها و محیط زیست مهار شود باید منتظر وقوع معضلات دیگری در استان باشیم.
وی ادامه داد: برای مهار بخشی از روان اب ها در مناطق مختلف استان برنامه ریزی شده تا آسیبی به اكوسیستم و تالاب های پایین دست وارد نشود.
مدیرعامل شركت آب منطقه ای خراسان جنوبی میزان بارندگی های پاییز امسال را نرمال پیش بینی كرد و گفت: امید است امسال با ریزش بارش های به موقع تا حدودی بخشی از مشكلات خشكسالی های درازمدت استان كاسته شود.
وی یادآور شد: اینكه گفته می شود حجم زیادی از روان آب های استان مهار نشده و وارد كشور افغانستان می شود اصلا صحت ندارد چون تمام روان آب های مرزی عمدتا در سدهای رزه درمیان، فرخی قاین و سیاهو سربیشه ذخیره سازی می شود.
امامی اظهار داشت: فاز نخست عملیات اجرایی سد بندان شهرستان نهبندان با ظرفیت 5.5 میلیون متر مكعب ابتدای مهر ماه آغاز شده است.
وی ادامه داد: عملیات اجرایی این سد سال 91 متوقف شده بود اما اكنون حدود 10 میلیارد تومان هزینه دارد و در صورت تامین اعتبار تا 2 سال آینده به اتمام می رسد.
مهار روان آب ها در استان مرزی و كم باران خراسان جنوبی به قدری اهمیت دارد كه امسال آستان قدس رضوی و قرارگاه شهید ناصری نیز به این موضوع ورود كرده اند.
بر اساس آخرین بررسی های انجام شده در قالب تدوین برنامه ملی مدیریت مناطق بیابانی كشور در سال 84 مساحت مناطق بیابانی ایران حدود 43.6 میلیون هكتار برآورد شده است.
میزان بارندگی سالانه در این مناطق به طور عمده از 50 تا 150 میلی متر و برخی اوقات تا 200 میلی متر متغیر است لذا می توان گفت حجم بارش های سالانه در این مناطق با احتساب 100 میلی متر بارندگی متوسط در تمام مناطق بیابانی كشور بر 43.6 میلیارد مترمكعب است.
استان مرزی خراسان جنوبی جزو استان های خشك و كم آب كشور است خشكسالی های 19 ساله سبب شده در برخی شهرستان های مرزی به ویژه نهبندان شاهد مهاجرت بیش از هفت هزار نفر به شهرها باشیم كه با مدیریت صحیح و مهار روان آب های سطحی در مناطق بیابانی و روستا، احیای قنات ها و ایجاد سدهای خاكی و گابیونی تا حدودی از این معضل جلوگیری كرد.
گزارش از رقیه محمدی
7557 * 6054
بیرجند - ایرنا - مسئولان بخش كشاورزی، آب و منابع طبیعی بر این باورند كه با توسعه و احداث سازه های آبخیزداری، سامانه های تغذیه مصنوعی، سدها و بندها با هدف مهار روان آب ها در استان خراسان جنوبی می توان بخش زیادی از مشكل كم آبی و هدررفت آب را برطرف كرد.