فراز و نشیب های معاونت اجرایی ریاست جمهوری

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، نگاهی به سابقه معاونت اجرایی قبل و بعد از انقلاب نشان می دهد كه در رژیم قبلی نخست وزیر مسوول اجرایی و قوه مجریه بود و در تشكیلات نخست وزیری پستی وجود داشته است به عنوان «وزیر مشاور در امور اجرایی». این پست در واقع یك وزارتخانه جداگانه بود و بسیاری از كارها در مسائل اجرایی توسط وزیر مشاور انجام می شد.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با تغییراتی كه در ساختار نظام به وجود آمد. ابتدا بر اساس قانون اساسی رییس جمهور و نخست وزیر وجود داشت. در دهه اول انقلاب رییس جمهور یك مقام تشریفاتی بود و نخست وزیر مسوولیت اداره كشور و دولت و پاسخگویی به مجلس بر عهده داشت. در تشكیلات نخست وزیری بعد از انقلاب نیز همانند پیش از آن تا مدتی سمت وزیر مشاور در امور اجرایی باقی بود. بعدها با عناوینی همچون مشاور اجرایی و یا معاون اجرایی ادامه پیدا كرد.

**حمید میرزاده
در دوره نخست وزیری میرحسین موسوی از سال 1364 تا 1368، حمید میرزاده به سمت معاون اجرایی نخست وزیر منصوب شد. البته وی در دولت محمدعلی رجایی نیز در امور اجرایی مشغول بود. قبل از حمید میرزاده، بهزاد نبوی برای مدت كوتاهی از شهریور 1359تا مرداد 1360مسوول امور اجرایی دولت رجایی بود. در دوره ریاست جمهوری مرحوم هاشمی رفسنجانی در دولت پنجم نیز میرزاده در این سمت ابقا شد. به نظر می رسد كه كناره گیری اش از این سمت به دلیل انتصاب وی به سمت رئیس سازمان برنامه و بودجه بوده است.
حمید میرزاده متولد سال 1329در سیرجان است. تا اخذ دیپلم ریاضی در سیرجان تحصیل كرد و پس از آن در دوره كارشناسی شیمی از دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1352فارغ‌التحصیل شد و پس از انجام خدمت سربازی در سال 1354به عنوان دبیر شیمی در دبیرستان‌های سیرجان مشغول به كار گردید. در سال 1355 برای ادامه تحصیلات به تهران آمد و در پلی تكنیك تهران برای دوره كارشناسی ارشد مهندسی پلیمر پذیرفته و در سال 1357 فارغ‌التحصیل شد و از فروردین 1358 به عنوان عضو هیئت علمی دردانشگاه شهید باهنر كرمان استخدام گردید. در سال 1373 موفق به دریافت درجه دكترا در همین رشته از دانشگاه نیو ساوت ولز استرالیا شد.
از جمله مهمترین اقدامات معاونت اجرایی در دوران حمید میرزاده تشكیل مركز تحقیقات و توسعه علوم و تكنولوژی مواد پلیمری و پتروشیمیایی بود كه بعدها پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران نام گرفت كه هم اكنون یكی از پژوهشگاه‌های برتر كشور و بی‌نظیر در منطقه و كم‌نظیر در جهان است.

**محمد هاشمی
در دوره دوم ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی، برادر وی محمد هاشمی به سمت معاون اجرایی منسوب شد. وی در دولت اول آقای خاتمی نیز در همین سمت ابقا گردید. بدین صوت محمد هاشمی نیز همچون میرزاده یكی از طولانی ترین دوره های مدیریتی را در این معاونت تجربه نمود.
محمد هاشمی رفسنجانی در سال 1321 در بهرمان، شهرستان رفسنجان، در استان كرمان زاده شد. در دانشگاه بركلی در ایالت كالیفرنیا تحصیل كرد و دارای فوق لیسانس مدیریت می‌باشد. وی همچنین دارای تحصیلات حوزوی است. محمد هاشمی پس از انقلاب 1357، از اعضای شورای مركزی حزب جمهوری اسلامی بود و در تأسیس حزب كارگزاران سازندگی نیز به عنوان عضو مؤسس شركت داشت. او عضو سابق شورای مركزی و كمیته سیاسی حزب كارگزاران سازندگی است. وی از سال 1363 تا 1373 رئیس سازمان صدا و سیما بود. همچنین معاون وزیر كشاورزی، معاون نخست‌وزیر، سرپرست وزارت امور خارجه، قائم مقام وزیر امور خارجه از دیگر سمت های اوست.
به گفته محمد هاشمی، در دور دوم ریاست جمهوری محمد خاتمی به دلایل سیاسی معاون اجرایی از تشكیلات ریاست جمهوری حذف شد و وظایف آن به چند وزارت خانه دیگر داده شد. به گفته وی در سال دوم حذف معاونت اجرایی، خاتمی در جمع دولتی ها گفته بود كه اشتباه كرده اند كه معاونت اجرایی حذف كرده اند، چون كارها به درستی پیش نمی رفت و به دنبال احیای آن بودند كه دیگر فرصت احیای ان نشد

**علی سعیدلو
اما در دولت محمود احمدی نژاد،مجددا معاونت اجرایی احیا شد و اولین معاون اجرایی وی علی سعید لو بود. وی متولد 1331 تبریز است. كارشناسی زمین‌شناسی خود را در سال 1353 از دانشگاه تبریز اخذ نمود. وی سپس مدارك كارشناسی ارشد زمین‌شناسی اقتصادی و منابع زیرزمینی را در سال 1357از آمریكا دریافت و در سال 82 نیز مدرك دكترای خود را در مدیریت استراتژیك اخذ كرد.
سعیدلو در سال 1359 رئیس كل سازمان چای كشور و در سال 1361 معاون مالی اداری وزارت بازرگانی شد.
وی در آن سال هم‌زمان سمت ریاست هیئت گزینش مركزی و رئیس هیئت تجدیدنظر بازسازی نیروی انسانی وزارت بازرگانی را برعهده داشت. علاوه بر این موارد وی سمت هایی همچون رئیس هیئت تجدیدنظر بازسازی نیروی انسانی وزارت معادن و فلزات در سال 1364، معاونت بازرگانی سازمان صنایع دفاع، معاونت صادراتی وزیر بازرگانی و رئیس كل مركز توسعه صادرات ایران، مسئول هیئت‌های رسیدگی به تخلفات نیروی انسانی وزارت بازرگانی، رئیس هیئت مدیره شركت فرش ایران و رئیس هیئت مدیره صندوق ضمانت صادرات ایران را تجربه می‌كند. در نهایت پس از آنكه از مجلس برای تصدی وزارت نفت رأی نیاورد توسط محمود احمدی نژاد به عنوان وی معاونت اجرایی و سرپرست نهاد رئیس جمهوری در دولت نهم منصوب شد. وی به دلیل انتصابش به عنوان رئیس سازمان تربیت بدنی در سال 1388 از معاونت اجرایی كنار رفت.

**حمید بقایی
در دولت دهم و هنگامی كه سعیدلو به ریاست سازمان تربیت بدنی منصوب شد، این سمت به صورت رسمی بر عهده شخص خاصی گذاشته نشد و فعالیت‌های مربوط به این معاونت بین مشایی و رحیمی تقسیم شد به نحوی كه بیشتر كارهای مربوط به هماهنگی بین وزارت‌خانه‌ها برعهده محمدرضا رحیمی و امور مربوط به نهاد ریاست جمهوری بر عهده اسفندیار رحیم مشایی بود. تا اینكه در فروردین 1390 با حكم محمود احمدی نژاد حمید بقایی به عنوان معاون اجرایی رئیس جمهور و سرپرست نهاد ریاست جمهوری شد.
حمیدرضا بقایی در 17 فروردین 1348 در شهر همدان متولد شد. گفته می شود بقایی، در رشته‌های مدیریت و علوم اجتماعی تحصیل كرده و بر اساس یك گزارش رسانه‌ای دیگر او لیسانس مهندسی آی تی دارد.
او در سال 1372 به اداره كل امور اجتماعی وزارت كشور منتقل می‌شود و تا سال 1378 در وزارت كشور فعالیت می‌كند. در وزارت كشور رئیس گروه آمار و اطلاعات و سپس رئیس گروه شورای اسلامی در اداره كل امور اجتماعی این وزارت خانه بود. وی همچنین در زمان تصدی محمود احمدی‌نژاد بر شهرداری تهران، ابتدا مشاور رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و سپس سرپرست مركز فناوری اطلاعات در این سازمان می‌شود.

**محمد شریعتمداری آخرین سكاندار
در دولت یازدهم دكتر روحانی، محمد شریعتمداری را به عنوان معاون اجرایی خود انتخاب كردند. وی متولد تهران است. تحصیلات ابتدائی و دبیرستان را در تهران و شهرستان های مختلف گذرانده است. در سال 1356 در رشته الكترونیك وارد دانشگاه شد. پس ازتحصیل در رشته الكترونیك، با تغییر گرایش تحصیلی به رشته مدیریت،كارشناسی ارشد خود را در سال 1382 به پایان برده و از همان سال در خارج از ایران در مقطع دكترا به ادامه تحصیل پرداخته است.
از سال 1360 از زمان نخست وزیری شهید رجایی به عنوان جانشین معاونت امور انقلاب انجام وظیفه كرده است. در دولت اول هاشمی رفسنجانی به عنوان قائم مقام وزیر بازرگانی انجام وظیفه نمود. مهمترین سمت اجرایی او تصدی وزارت بازرگانی در دوران محمد خاتمی بوده است. علاوه بر این سمت، مسئولیت های دیگری نیز بر عهده داشته است. اما در دولت یازدهم سكاندار معاونت اجرایی رئیس جمهور بود.
با رفتن شریعتمداری به وزارت صمت در دولت دوازدهم، هنوز كسی به عنوان معاون اجرایی انتخاب نشده است. این درحالی است كه در بودجه 1397 برای این معاونت ردیف جداگانه ای در نظر گرفته شده است.
معاونت اجرایی در دولت تدبیر و امید عهده دار هماهنگی و برگزاری موارد چون سفرهای استانی، كارگروه هدفمندی یارانه ها،كارگروه شورای عالی استاندارد، كارگروه شورای عالی ایرانیان خارج از كشور، كارگروه ستاد تنظیم بازار كارگروه نان، گندم و آرد برعهده داشته است.
پیگیری دستورات ویژه رییس جمهوری در حوزه مسائل اجرایی، داخلی و بین المللی، برنامه ریزی سفرهای استانی رییس جمهور و كاروان تدبیر و امید و نظارت بر سازمان ها،دستگاه های تابعه حوزه معاونت اجرایی از اهم فعالیت ها و پروژه های این نهاد عنوان شده است.
پژوهشم**س-م**1552