ژوبر نماینده فرانسه در اردوگاه جنگی عباس‌میرزا با او ملاقات كرد و نقل می‌كند كه عباس‌میرزا از سرِ درد سؤال‌هایی از او می‌پرسد. پیشرفت‌های تكنولوژیك و علمی اروپایی‌ها عباس‌میرزا را به فكر فرو می‌برد و این سؤالات را از نماینده فرانسه مطرح می‌كند:
«نمی‌دانم این قدرتی كه شما (اروپایی‌ها) را بر ما مسلط كرده چیست و موجب ضعف ما و ترقی شما چه؟ شما در قشون جنگیدن و فتح كردن و بكار بردن قوای عقلیه متبحرید و حال آنكه ما در جهل و شغب غوطه‌ور و به‌ندرت آتیه را در نظر می‌گیریم. مگر جمعیت و حاصل‌خیزی و ثروت مشرق زمین از اروپا كمتر است؟ یا آفتاب كه قبل از رسیدن به شما به ما می‌تابد تأثیرات مفیدش در سر ما كمتر از شماست؟ یا خدایی كه مراحمش بر جمیع ذرات عالم یكسان است خواسته شما را بر ما برتری دهد؟ گمان نمی‌كنم. اجنبی حرف بزن! بگو من چه باید بكنم كه ایرانیان را هشیار نمایم.»
** آموزش و اصلاحات
«عباس میرزا» در دوران كاری خود، با توجه به اتفاقات و ارتباط با نماینده‌های سایر كشورها، دلیل عقب‌ماندگی ایران را پیگیری می‌كند و سعی می‌كند با آموزش نیروهای متخصص ایرانی و ایجاد برخی اصلاحات، فرایند توسعه در ایران را پیگیری كند. تغییرات شهری در آذربایجان، اعزام دانشجو به اروپا، اصلاحات در ارتش و دعوت از اروپاییان برای دیدن ایران از مهم‌ترین كارهای عباس‌میرزا برای بهبود اوضاع ایران است.
** عباس میرزا به‌دنبال پرسش از این است كه چگونه می‌توانیم پیشرفت كنیم
محمدرضا جوادی‌یگانه، جامعه‌شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایرناپلاس درباره پرسش عباس میرزا از فرستاده فرانسه درباره دلایل پیشرفت اروپایی‌ها و عقب‌ماندگی ایران گفت: گفت‌وگویی كه عباس‌میرزا با ژوبر فرستاده فرانسه می‌كند، در مورد دلایل پیشرفت است. عباس‌میرزا اولین كسی است كه متوجه عقب‌ماندگی ما می‌شود و به‌دنبال پرسش از این است كه چگونه می‌توانیم پیشرفت كنیم.
وی افزود: عباس‌میرزا چون درگیر جنگ بود و عقب‌ماندگی را متوجه می‌شد، با حس خودش مسأله را درست فهمیده است. اما مشكل این است كه هیچ‌وقت نتوانستیم درك درستی از این‌كه غرب چگونه غرب شد داشته باشیم. همه كسانی كه در دوره قاجار درگیر مسأله شناخت غرب بودند، كارگزار، سیاسی یا ادیب بودند. هیچ‌كس دانش نظری نداشت. آدم صاحب‌نظر نداریم كه تعمق كرده باشد و مبانی نظری مسأله را فهمیده باشد. بعد از 200 سال هنوز با همان مسأله
**روبه‌رو هستیم كه چی شد پیشرفت نكردیم؟
رئیس مركز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران درباره فهم درست از این پرسش تاریخی گفت: ما سؤال را درست متوجه نشده‌ایم، یعنی می‌دانیم كه یك‌جایی مشكلی داریم ولی بیشتر از این نمی‌دانیم. اگر فرضاً می‌دانستیم به سمت جنوب باید بریم، می‌رفتیم قم، بندرعباس یا كرمان، ولی نمی‌دانیم كه كجا باید برویم. فقط می‌خواهیم همین‌كه هستیم نباشیم.
وی افزود: من تعبیری از این مسأله دارم به اسم «دیگریِ هویتی ایرانیان»، فقط می‌خواهیم اكنون اینجا نباشیم. همان شعر شفیعی كدكنی كه می‌گوید، به هر آن كجا كه باشد به جز این سرا سرایم. بنابراین راه‌حلی نداشتیم كه به آن برسیم. به تعبیر فرهنگ رجایی هم گرایش‌های غرب‌گرایی داشتیم، هم غرب‌گریزی و هم غرب‌ستیزی. در هیچ‌كدام هم به جایی كه می‌خواستیم نرسیدیم. بنابراین چون سؤال را درست تعریف نكردیم، جواب هم نتوانستیم بگیریم.
جوادی یگانه در پاسخ به سؤالی درباره ریشه‌های اخلاقی عقب‌ماندگی ایرانیان و ارتباط آن با وضعیت اجتماعی گفت: مسأله عباس‌میرزا پیشرفت به معنای پیشرفت سیستمی بود و مسأله اخلاق اجتماعی نبود. قبول دارم كه در آموزش و اخلاق مسأله داریم و معتقدم توسعه اگر قرار باشد شكل بگیرد باید مبنای اخلاقی داشته باشد و باید رفتار اجتماعی ما تغییر كند.
وی افزود: نكته این است كه با همه این موارد، اگر قرار باشد جایی تغییری رخ دهد در دولت باید باشد. این تغییر و آموزش باید از سوی دولت باشد. مثلاً وضع رانندگی در ایران خوب نیست، مردم باید رعایت كنند، ولی باید قواعد محدودكننده‌ای وجود داشته باشد. مردم مراعات نمی‌كنند ولی یك‌جایی باید قواعدی وضع كند كه آن‌هایی كه رعایت می‌كنند سود ببرند. اگر قرار است تغییری رخ دهد، یكی از راه‌ها به حكومت برمی‌گردد و باید رفتارهای جامعه‌محور را ترویج كند و در این بخش حكومت كاری انجام نمی‌دهد. هم‌زمان باید هم در مورد وضعیت اخلاقی و آموزشی جامعه كار كنیم و از خودمداری و رفتارهای احساسی دست برداریم.
گزارش از مهدی نجفی‌خواه
**اداره‌كل اخبار چندرسانه‌ای* ایرناپلاس**
جوادی‌یگانه در گفت‌وگو با ایرناپلاس مطرح كرد؛
پرسش عباس‌میرزا؛ سؤال بی‌پاسخ بعد از 200 سال
۶ شهریور ۱۳۹۷، ۱۱:۵۶
کد خبر:
83014957
تهران- ایرناپلاس- پنج شهریور سالروز تولد «عباس میرزا»، ولیعهد فتحعلی شاه قاجار است. عباس میرزا به‌واسطه نقشش در جنگ‌های ایران و روس، شخصیتی شناخته شده در تاریخ ایران است.