گفت و گوی مستقیم راهكار چالش های غرب آسیا است

ظریف در این یادداشت نوشت: شكست‌های سنگین داعش طی یك سال اخیر، پروژه دولت اسلامی در عراق و شام را متوقف نموده و جریان افراط گرایی خشونت‌طلبی كه منطقه ما را در یكی از خسارت‌بارترین دوره‌های تاریخی اش قرار داده بود، در بعد سرزمینی با شكست جدی مواجه ساخته است.
وی افزود: با این حال، «تروریسم و افراط گرایی» هنوز فعال بوده و با توجه به شبكه‌های وسیعی كه در كشورهای مختلف ایجاد كرده‌ است، همچنان یك تهدید برای منطقه و جهان به شمار میرود.
وزیر امورخارجه ادامه داد: جلوگیری از گسترش افراط گرایی همچنان به عنوان یك اولویت، پابرجا است. ما از چالش سرزمینی دولت جعلی اسلامی در عراق و شام عبور كرده‌ایم ولی تا رسیدن به شرایط مطلوب امنیتی فاصله زیادی در پیش داریم.
ظریف یادآور شد: در این دوره تاریخی، ما و دیگر بازیگران منطقه‌ای با سه چالش اساسی مواجهیم: نخست، درك درست از واقعیت‌های موجود، دوم، دستیابی به دركی مشترك در خصوص وضعیت مطلوب منطقه و سوم، راه‌های رسیدن به این وضعیت مطلوب كه حل این چالشها به شكلی امیدبخش تأمین كننده آسایش و امنیت فرزندانمان خواهد بود.
وی در ادامه به ایده منطقه قوی اشاره كرد و گفت: ایده «منطقه قوی» ریشه در نگاه راهبردی جمهوری اسلامی ایران به منطقه پیرامونی خود دارد. این ایده به معنای پذیرش اصل تأمین منافع جمعی، ضرورت احترام به آن و تعمیم اصل برد ـ برد به سطح منطقه و ایده‌ای مخالف برتری‌جویی و حذف دیگر كنشگران است.
وزیرامورخارجه افزود: بر اساس آن، تامین منافع هر یك از كشورهای منطقه در گرو تامین منافع همه كشورهای منطقه است و اگر چه رقابت بین كشورها در مسیر توسعه اقتصادی و اجتماعی ناپسند نیست اما تلاش برتری ‌جویانه برای حذف رقبا و تبدیل شدن به قدرت فائقه نه تنها دست نیافتنی است، بلكه تنش زا و اصولا ناممكن است.
وی ادامه داد: چنین رقابتی تنها دور باطل و مخربی را موجب می‌شود كه جز تنش مزمن و درگیری مستمر حاصلی ندارد. باید دست از تخریب برداشت و به این باور رسید كه ما مسلمانان می توانیم و باید بكوشیم منطقه خود را به آرامش، امنیت، صلح و پیشرفت اقتصادی برسانیم.
رییس دستگاه دیپلماسی یادآور شد: در شرایطی كه منطقه ما با طیفی از مشكلات مانند تروریسم، بحران‌های زیست محیطی، تشدید مهاجرت و نظایر آن مواجه است، رقابت مخرب تسلیحاتی و تنش بین همسایگان به معنی تحمیل هزینه های بیشتر بر ملت‌های منطقه خواهد بود و این در حالی است كه میانگین هزینه‌های نظامی همسایگان ما در منطقه خلیج فارس نسبت به تولید ناخالص داخلی بالاترین‌ میزان در سطح جهانی است.
ظریف اضافه كرد: چنین اقدامی هم موجب تنش شده و به بی‌اعتمادی دامن می‌زند و هم موجب هدر رفتن سرمایه‌های حیاتی منطقه و پر كردن خزانه‌های یغماگران سازنده تسلیحات می‌شود؛ روندی كه نتیجه آن جز افزایش ماجراجویی‌های فاجعه‌بار نیست بنابراین هیچ راهی جز شروع یك روند اعتمادساز فرارویمان قرار ندارد.
وزیر امورخارجه در ادامه گفت: با توجه به واقعیت‌های جهان به هم پیوسته كنونی و شرایط منطقه ما به ویژه در خلیج فارس، روش‌های قدیمی ائتلاف‌سازی كارآمدی خود را از دست داده است. همزمان، برخی تفاوت‌ها در جمعیت، توان اقتصادی و قدرت نظامی زمینه ساز نگرانی‌های امنیتی دائمی كشورهای كوچك¬تر و تكیه بر قدرت‌های خارجی بوده و به توهم خرید امنیت یا وارد كردن آن از خارج از منطقه انجامیده است.
وی افزود: راهكار برون رفت از این چرخه باطل و خطرناك، امنیت شبكه‌ای است كه بر مشاركت همه كشورهای منطقه در چارچوب یك سازوكار مشترك استوار است كه برای ورود به آن، كشورهای منطقه باید به استانداردهای مشتركی همچون اصل برابری كشورها، عدم تهدید یا توسل به زور، حل مسالمت آمیز اختلافات، اصل احترام به تمامیت ارضی كشورها و اصل عدم مداخله در امور داخلی یكدیگر و احترام به تعیین سرنوشت هر كشور متعهد شوند.
ظریف ادامه داد: این تجربه در مناطق دیگر كه سال‌ها جنگ و خونریزی را تجربه كردند و اشتراك منافع سیاسی و اقتصادی بسیار كمتری از كشورهای منطقه ما داشته‌اند موفق شده و هیچ دلیل ندارد كه امید به توفیق آن در منطقه ما دور از دسترس باشد.
رییس دستگاه دیپلماسی گفت: امنیت شبكه‌ای به دنبال حذف اختلاف‌نظرها و یا نادیده گرفتن مشكلات تاریخی نیست بلكه روشی برای جلوگیری از افزایش خصومت‌ها و ائتلاف‌های مقطعی ناكارآمد است. در این چارچوب همه كشورهای منطقه، امنیت شبكه‌ای را مبنای همكاری برای دستیابی به ترتیبات پایدار جهت حفظ امنیت منطقه قرار می‌دهند.
وی افزود: بر مبنای این نگرش، امنیت یك كشور یا گروهی از كشورها نمی‌تواند بدون امنیت دیگران تعریف و یا تامین شود و دكترین های ناكارآمد قدیمی باید جای خود را به سازوكار مبتنی بر شناسایی و حتی تولید حوزه‌های منافع مشترك، مشاركت و ارتقای همكاری در این حوزه‌های منافع مشترك و گفتگو در حوزه‌های اختلاف نظر و منافع بدهد.
ظریف ادامه داد: برای رسیدن به ثبات و شرایط امنیتی مطلوب، در شرایط كنونی بیش از هر زمان دیگر باید به سوی گفتگو و انجام اقدامات اعتمادساز حركت كنیم. ما در منطقه غرب آسیا در تمامی سطوح با كمبود گفتگو مواجهیم. دولت‌های ما بیش از هر زمان دیگر نیاز به گفتگوهای اطمینان بخش دارند.
وزیرامورخارجه یادآور شد: این گفتگوها باید با هدف فهمیدن یكدیگر و شناخت متقابل باشد و روشن كند كه همه ما نگرانی‌ها، ترس‌ها، آرزوها و امیدهای كم و بیش مشابه داریم و به حكم جغرافیا و اشتراكات تاریخی، فرهنگی و مذهبی می‌توانیم از این گفتگو و تعامل مثبت در جهت منافع مردمان‌مان بهره ببریم. چنین گفتگوهایی می‌تواند و باید جایگزین لفاظی‌ها و بیانیه‌های بی‌حاصل تبلیغاتی شود كه از طریق رسانه‌ها به سوی هم خطاب می‌كنیم.
وی اضافه كرد: گفتگو یكی از مهمترین ابزارها برای رفع بی‌اعتمادی است. با این حال در مواردی در كنار گفتگوی مستقیم نیازمند اتخاذ تدابیری با هدف كاهش سطح نگرانی‌ها هستیم. از این رو گفتگو باید همراه با تدابیر لازم جهت اقدامات اعتمادساز باشد كه تبادل اطلاعات در همه حوزه‌ها درمقدمه این تدابیر قرار می‌گیرد و جلوگیری از سوء برداشت‌ها و اجتناب از اقدامات تنش‌زا از اهداف عمده آن است.
ظریف گفت: توسعه ارتباطات مردمی مانند تشویق گردشگری و همكاری در حوزه‌های مشترك بویژه اقتصادی و تجاری نیز می‌تواند زمینه‌های مؤثر اقدامات اطمینان‌ساز باشد.
رییس دستگاه دیپلماسی افزود: ایجاد كارگروه‌های مشترك در موضوعات مختلف از ایمنی هسته‌ای تا مدیریت آلودگی محیط زیست و فجایع طبیعی، دیدارهای مشترك نظامی، اطلاع رسانی قبل از مانورهای نظامی، شفاف‌سازی در حوزه تسلیحاتی وكاهش هزینه‌های نظامی می تواند در دستور كار قرار گیرد و حتی در نهایت به یك پیمان عدم تجاوز بینجامد.
1058**1553