درب كوشك قزوین، یكی از سه دروازه تاریخی موجود در ایران

به گزارش ایرنا، در گذشته شهرها محصور به حصار یا دیوار بودند و تردد به داخل یا خارج از شهرها از طریق دروازه‌های موجود در دیوار دور شهر صورت می‌گرفت.
تعداد دروازه‌های یك شهر بستگی به اندازه شهر و میزان رفت‌وآمد در آنها داشته است و دروازه ها به گونه ای ساخته می‌شدند تا دسترسی به شهر و خروج مردم، وسایل نقلیه، كالاها و حیوانات با كنترل صورت گیرد.
دروازه شهرها در آن زمان كاربردهای مختلفی مانند دفاع، امنیت، ایمنی، تجارت و كسب عوارض داشتند و برای همین توسط نظامیان یا مقامات شهری اداره می‌شدند و همچنین این مكان ها محلی برای اعلان اطلاعیه های مالیاتی و عوارض، قوانین و مقررات محلی بوده‌اند.

** قزوین دارای 9 دروازه بوده است
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قزوین گفت: شهر قزوین در نیمه قرن سوم هجری قمری دارای هفت دروازه بوده است كه امكان ورود به شهر را فراهم می‌ساختند كه با توجه به گسترش شهر و افزایش جمعیت در دوره قاجاریه 2 دروازه نیز به آنها اضافه و در مجموع 9دروازه در گرداگرد قزوین كه با حصار پیرامون شهر به یكدیگر می‌پیوستند، وجود داشته است.
وی افزود:این 9 دروازده در دوران قاجاری عبارت بود از پنبه ریسه(در شرق خیابان طالقانی كنونی)، راه (درب) كوشك (شمال شرق)، شیخ‌آباد (خیابان سعدی ،شمال غربی)، رشت(غرب)، دروازه مغلاوك یا دروازه همدان (در جنوب غربی)، خندق بار، شهزاده حسین(جنوب)، مصلی(جنوب شرق) و تهران (شرق) كه هم‌اكنون از میان آن بناهای باشكوه، تنها دو دروازه تهران و راه كوشك باقی مانده‌ و بقیه در اثر خیابان‌كشی‌ها و عدم توجه به مرور زمان ویران شدند دروازه تهران قدیم یا دروازه قدیم تهران دروازه‌ای تاریخی در ورودی جنوب شرقی شهر قزوین است كه جاده تهران قزوین از آنجا وارد قزوین می‌شد.
محمد علی حضرتی با اشاره به جای ماندن تنها دو دروازه تهران و راه كوشك گفت: دروازه راه كوشك یكی از كهن‌ترین دروازه‌های شهر است كه به سوی الموت، رودبار شهرستان و كوشك و شكارگاه‌های شمال قزوین باز می‌شده و دارای یك ورودی با قوس نیم دایره است كه در هر طرف راهرو، دو طاق‌نما ساخته شده كه با نرمی به سوی بیرون پیش آمده و حالت آغوش گشوده را تداعی می‌كند واین دروازه تنها یك نما به سوی خارج شهر دارد.
وی خاطر نشان كرد:دروازه راه كوشك به عنوان یكی از دروازه های شهر قزوین به حساب می آید كه بنای موجود در این محل بیش از 1000 سال قدمت دارد، ولی شكل ظاهری و فعلی این دروازه مربوط به دوران قاجاری است و كاشی كاری های این بنا به دوران حكم رانی شاهزاده میرمحمدحسین عضدالملك در قزوین متعلق به سال 1296 هجری قمری است.
مدیر كل اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین بیان كرد:این دروازه نیز همانند سردر باغ ملی در تهران و دروازه ارگ در سمنان تنها دروازه های باقی مانده از گذشته با نقش اصیل خود در كل ایران هستند.
وی اضافه كرد: دروازه تهران قدیم شهر قزوین نیز از دیگر دروازه هایی از این نوع است ولی در سال 1348كاشی كاری مجدد شده و مورد مرمت و باز سازی قرار گرفت و این اثر در تاریخ 30 مرداد 1354 با شمارهٔ 392 به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران ثبت به ثبت رسیده‌است.
حضرتی ها گفت: كارهای زیبا سازی از جمله نورپردازی مجموعه درب كوشك و همچنین مرمت این مجموعه در سال های 1380تا 1381انجام گرفته است و نور پردازی بسیار خوبی در این مجموعه شده ولی متاسفانه در سالهای اخیر این تاسیسات به شدت آسیب دید و از بین رفتند و همچنین آسیب هایی نیز به خود بنا و كاشی كاری ها آن به علت شیوع هولیگانیسم (شرورگری و لات‌بازی)در آن منطقه در جهت افروختن آتش به كاشی كاری پایه ارزشمند این بنا وارد شده است و جا دارد كه نیروی انتظامی به میراث فرهنگی در جهت حفظ بنا و كاشی كاری موجود كمك بیشتری بكند تا از تجمع افراد ولگرد در جهت تخریب این بنای باشكوه جلوگیری به عمل آید.
وی افزود:میراث فرهنگی همواره آمادگی همه جانبه در جهت مرمت و احیاء این مجموعه تاریخی را در صورتی كه آزاسازی از جبهه شرقی دروازه صورت پذیرد را دارد چراكه آزاد سازی از منظر شرقی یعنی در معرض دید عمومی قرار گرفتن این بنای ارزشمند تاریخی در شهر قزوین است
وی گفت: یكی از بزرگترین بی مهری های تاریخی در شهر قزوین ساخت بنایی چند ده طبقه در حاشیه این دروازه است كه ساخت این برج اشتباهی عمدی به حساب می آید كه جبران آن بسیار گران تمام می شود.
مدیر كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین خاطر نشان كرد:این بنا از نظر خاك شناسی و ضوابط و اصول شهر سازی بسیار بسیار ضعیف است چراكه برای مثال نشست خیابان های مجاور و همچنین با توجه به حجم ترافیك سنگین روزانه خیابان نادری و عدل با راه اندازی این برج كاملا نقطه مركزی شهر قفل خواهد شد و روزانه دچار بحران شدید خواهد شد.
وی اضافه كرد: این بنا در كنار مجمع تاریخ ارمنی مزار (آرامگاه ارامنه قزوین) قرار داشت كه چندین سال قبل تخریب شد در حالی كه این بنا نماد همزیستی مسالمت امیز ادیان در قزوین بود و با این كار بخش مهمی از تاریخ 200 ساله گذشته شهر قزوین مخدوش شد.

** دروازه درب كوشك، گنجینه ای در معرض آسیب
محسن شیخ الاسلام كارشناس بناهای تاریخی قزوین نیز به ایرنا گفت: دروازه تاریخی درب كوشك یك گنجینه است كه امروز در معرض آسیب قرار گرفته است.
وی اظهار كرد: ساخت برج تجارت در مجاورت این بنای باشكو و كم نظیر لطمه جبران ناپذیری را به آن وارد ساخته است و به جلوه های بصیری این مكان آسیب وارد ساخته است.
وی با بیان اینكه علاوه بر مزاحمت این برج در مقابل دروازه درب كوشك،افزود: فاضلاب خانه های اطراف این بنا موجب سستی این بنا می شوند و آنرا در معرض خطر قرار می دهند اما حل این مشكلات به لحاظ نیازمندی به منابع مالی قابل توجه از عهده میراث خارج است و این مهم باید توسط شهرداری دنبال و پیگیری شود.
شیخ الاسلام با اشاره به لزوم تملك واحدهای مسكونی و تجاری چسبیده به این بنای تاریخی در جهت حفظ و نگهداری بهتر این اثر تاریخی، خاطر نشان كرد: میراث فرهنگی،همسایگان این بنا را معارض تلقی نكرده زیرا در برهه ای از زمان شهرداری به توسعه تجاری این منطقه پرداخته و امروز در جهت رفع این این مشكلات بجز شهرداری هیچ نهادی نمی تواند در رفع این مشكل تاثیر گذار باشد.
6012/6104