واكنش ها به ساخت و ساز موقت در حوالي يك اثر تاريخي در بجنورد

معاون ميراث فرهنگي اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان شمالي از مخدوش شدن چشم انداز اثر تاريخي 'عمارت مفخم' ابراز نارضايتي كرد و گفت: ساخت و ساز در جوار اين بنا موجب بي اثر شدن هويت تاريخي آن در آينده خواهد شد.
علي اكبر وحدتي در اين باره گفت: در كنار اثر تاريخي فاخر استان(عمارت مفخم) با ساخت سازه هاي فلزي و نصب كانكس و سازه هاي بي هويت، نظم و سازمان فضايي محيط را بر هم زده و با نصب انواع مصالح غير همگن مختلف از قبيل ورق هاي آبچكان قرمز و زرد و پلي كربنات و... آلودگي بصري شديد در عرصه و حريم مجموعه تاريخي فرهنگي مفخم ايجاد كرده‌اند.
علي اكبر وحدتي در گفت و گو با خبرنگار ايرنا اظهار كرد: يك اثر تاريخي مكاني است كه ضمن هويت بخشي به جامعه و ايجاد حس غرور ملي و ميهني در القاي حس آرامش به بازديدكننده و تامين سلامت رواني به فرد و جامعه بسيار اثرگذار است.
وي ادامه داد: به طور قطع با يك محيط نابسامان و آلوده از نظر بصري و چشم انداز مغشوش و مشوش با معماري بي نظم و بي هويت و سازه هاي فلزي موقت، دايمي و كانكس هاي پراكنده در محيط، نه تنها يك فضاي درماني مناسب ايجاد نمي شود بلكه سبب شكل گيري محيطي نامرتب و زاغه وار مشابه حلبي آباد هاي اطراف شهر مي شويم.
وي با اشاره به جا به جايي بيمارستان امام رضا(ع) از اين محل مي گويد: در سالهاي گذشته به بهانه كمبود سرانه فضاي درماني بارها ساخت و سازهاي غيرمتعارف و موقت در عرصه عمارت مفخم ايجاد شده كه مسئولان بيمارستان وعده مي دادند با ساخت بيمارستان جديد اينها برچيده خواهد شد و بيمارستان منتقل مي شود اما با ساخت بيمارستان امام حسن عليه السلام نه تنها بيمارستان منتقل نشد، بلكه تمام آن سازه هاي موقت تثبيت شد و شبانه‌ و روزانه بدون توجه به اخطارهاي ميراث فرهنگي توسعه داده شده است.
وحدتي اضافه كرد: در جلسه اخيري در استانداري با حضور مديران شهري، مسئولان دانشگاه علوم پزشكي نياز به افزايش سرانه فضاي درماني را تاكيد كردند و مقرر شد زميني حتي فراتر از نياز در اختيار دانشگاه علوم پزشكي گذاشته شود.
وي گفت: بدين ترتيب ساخت و ساز و توسعه غيرمجاز ابنيه در كنار فاخر ترين اثر تاريخي استان متوقف شود و با سامان دهي به محيط اطراف عمارت تاريخي مفخم زمينه تقويت هويت شهري، ايجاد محيطي مفرح و سر زنده و زمينه ساز معرفي تاريخ و فرهنگ استان و بستر آسايش و آرامش رواني شهروندان فراهم شود.
وي مي گويد: اما بدون توجه همچنان ساخت و ساز ها در محيط بلافصل عمارت ادامه دارد و چشم انداز اين اثر فاخر سخت مخدوش شده و هيچ گونه شان و احترامي براي ميراث نياكان قائل نمي شوند.
وحدتي افزود: اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان درخواست كرد تا زماني كه عمارت مفخم به دليل تعميرات آسيب هاي ناشي از زلزله تعطيل و درحال تعمير است، براي جبران خلا موزه در مركز استان ساختمانهاي بيمارستان را به عنوان نمايشگاه و موزه مردم شناسي در اختيار اين اداره كل قرار دهند اما عنوان كردند كه ساختمان ايمني لازم را ندارد.
وي در پاسخ به مطلبي كه در فضاي مجازي منتشر شده بود مبني براين كه عمارت مفخم اتاق كار، پاركينگ و انبار كاركنان ميراث فرهنگي شده است گفت: به علت آسيب و خسارت وارد شده به ساختمان عمارت مفخم در زلزله ارديبهشت ماه، اين مكان تاريخي در حال مرمت است و بارها از رسانه ها اطلاع رساني شده كه موزه بدليل تعميرات تعطيل و طبيعي است كه در شرايط كارگاهي نظم معمول در محيط وجود ندارد.
وحدتي افزود: تصويري كه منتشر شده از پشت بام ساختمان اداري بيمارستان گرفته شده و وسايل انبار شده روي تراس شمالي عمارت را نشان مي‌دهد كه بيشتر از چهار متر از حياط ارتفاع دارد و در معرض ديد بازديد كننده نيست.
وي افزود: در تصاوير ديگر هم ساخت و سازها در محيط و نصب كانكس و غيراستاندارد بودن امكانات درماني را با بي انصافي به ممانعت اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري از ساختمان سازي در محل نسبت داده اند.
وي بيان كرد: اگر براستي براي تبديل محيط عمارت مفخم به انبار و پاركينگ نگراني وجود دارد، نبايد در جلوي نماي اصلي و كاشيكاري شده عمارت آمبولانس و خودروهاي بيمارستان پارك شود و با نصب مكرر كانكس و سازه هاي آلونك وار از جنس قوطي فلزي شاهوارترين ميراث استان را چنين تحقير كرد.
وحدتي افزود: در وقوع زلزله اخير در خراسان شمالي هنوز بسياري از واحدهاي مسكوني ساخته و يا تعمير نشده اند، اين انتظار بالايي است كه مي خواهند اين اداره كل مرمت ساختمان معظم و پرآرايه ي عمارت مفخم را با آن معماري ظريف و پر از كاشي كاري به سرعت انجام دهد.
وي بيان كرد: بايد براي دستگاه هاي اجرايي اعتباري تخصيص داده شود و طرح فني تهيه شود تا عمليات مرمت شروع شود، هرچند مرمت اضطراري و تعمير تزيينات وابسته به بنا و بخشي از كاشي هاي عمارت مفخم به اتمام رسيده است.
معاون ميراث فرهنگي اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان شمالي گفت: البته اين بدان معنا نيست كه ساير تزيينات تعمير نشده در اين عمارت نياز به مرمت ندارند، خير، اما بايد در مراحل بعدي، مرمت آنها انجام شود، در اين مرحله عمدتا آسيب هاي ناشي از زلزله مرمت شدند.

*وجود بيمارستان در كنار يك اثر تاريخي خوشايند نيست
وي با تاكيد بر اينكه بايد بيمارستان امام رضا(ع) از اين محل به مكان ديگر منتقل شود اضافه كرد: وجود بيمارستان در كنار يك اثر تاريخي به لحاظ ورود گردشگر داخلي و خارجي خوشايند و مطلوب نيست و با القاي حس ناخوشايند و همراه استرس سبب برهم خوردن آرامش رواني مي‌شود، به خصوص وجود سردخانه و ناراحتي هاي افرادي كه عزيزي از دست داده‌اند با ماهيت موزه و فضاي فرهنگي در تعارض است، به همين دليل بارها از علوم پزشكي استان براي جابه جايي بيمارستان درخواست شده اما تاكنون هيچ اقدامي انجام نشده است.
وي با اشاره به وجود مخزن كپسول هاي اكسيژن بيمارستان در كنار عمارت مفخم و نزديك گنجينه موزه و اشاره به آتش سوزي كپسول اكسيژن در سال گذشته ادامه مي دهد: نگه داري كپسول با قدرت انفجار بالايي كه دارد در كنار يك اثر تاريخي كه از نظر فرهنگي، علمي و حتي از منظر اقتصادي و مالي بسيار ارزشمند است، درست نيست.
وحدتي گفت: متاسفانه به رغم تذكرات اين اداره كل، از يك هفته گذشته مشغول جوشكاري اسكلت فلزي در محل انبار اكسيژن هستند و به موازات آن در جبهه مخالف در ورودي غربي عمارت مفخم سازه گسترده اي ايجاد كردند با قوطي فلزي و با سقف شيب دار كه محيط را تا حد ممكن دچار آلودگي بصري مي كند.
وي اضافه كرد: پس از تذكرات متعدد به بيمارستان، اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان به دستگاه قضايي شكايت كرد اما دانشگاه علوم پزشكي به طرق مختلف وبه بهانه سلامت مردم ساخت و ساز را آغاز كرد و دادستاني در حال حاضر شكايت اين اداره كل را براي رسيدگي به دفتر شكايات و بازرسي استانداري ارجاع كرده تا از طريق آيين نامه رفع اختلاف دستگاههاي اجرايي پيگيري شود.
معاون ميراث فرهنگي اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان شمالي گفت: اين آيين نامه براي رفع دعاوي مالي، مالكيتي و در نهايت مواردي است كه ماهيت پرونده حقوقي است در حالي كه موضوع اين اداره كل و دانشگاه علوم پزشكي مساله ديگري است و جنبه كيفري و غير قابل گذشت دارد.
وي تاكيد كرد: موزه و ميراث فرهنگي متعلق به تمام جامعه است و هيچ شخص حقيقي يا حقوقي با هبچ بهانه اي حق ضايع كردن آن را ندارد.
وحدتي توضيح داد: به عبارت ديگر موزه بنا يا ساختماني نيست كه با گذر از فضاي شلوغ شهري وارد مكاني شد و به مشاهده اشيا همانند ويترين يك مغازه پرداخت بلكه دالان ارتباطي و فضاي ورودي بايد در جوار موزه ها باشد تا اين به اصلاح مبلمان يا بافت متجانس فضاي ارتباطي با فرد بازديد كننده با خود بنا و اثر ارزشمند تاريخي و موزه را فراهم سازد و مقدمه اي براي ايجاد عطش و اظهار علاقه در فرد گردشگر و بازديد كننده باشد.
وي گفت: اين فضا كه امروزه متاسفانه عمارت مفخم از وجود آن محروم است از مشكلات موجود اين موزه است و چه بسا شرايط نا متجانس حضور بيمارستان و وضعيت نامطلوب ساخت و ساز پيرامون بنا ذهن كساني كه براي بهره گيري از مفاهيم و ارزشهاي تاريخي پا به اين مكان گذاشته اند، مغشوش و مكدر نمايد.

*ضرورت حفظ بيمارستان امام رضا(ع) براي ارايه خدمات بهينه به مردم
مدير داخلي بيمارستان امام رضا(ع) هم در اين زمينه مي گويد: عمارت مفخم و حريم آن كه وقف درمان مي باشد و در وقفنامه متولي آن وزارت بهداري قيد شده است،به عنوان بيمارستان امام رضا(ع) بجنورد نزديك به 70 سال به مردم اين خطه خدمات درماني ارائه مي نمايد .
رضا فاني با بيان اين كه مكان جغرافيايي بيمارستان در شمال شهر در شرايط بحران از اهميت بالايي برخوردار است، اضافه مي كند: باتوجه به اين كه بيمارستان امام رضا(ع) بيماران شمال و مركز شهر را پوشش مي دهد و از ديرباز جايگاه تعريف شده اي در حوزه سلامت استان داشته و بار خدماتي سنگيني بر دوش اين مركز بوده بنابراين حفظ اين بيمارستان ضروري است.
وي تصريح مي كند: فضاي سبز و محوطه اين بيمارستان براي بيماران بخش روان بسيار مناسب است و امكان فراهم آوردن چنين فضايي براي اين حوزه به راحتي امكان پذير نيست.
فاني توضيح مي دهد: به دليل آنكه بيمارستان امام حسن(ع) كه بيمارستان جنرال است در خارج شهر قرار دارد و بيمارستان امام علي (ع) نيز بيمارستان تروما و جراحي است، حفظ بيمارستان امام رضا(ع) به دليل نياز مردم و پوشش دادن آمار بالاي بيماران لازم و ضروري است.
وي به مراجعه بالغ بر ١٥ هزار بيمار در ماه به اورژانس اين بيمارستان اشاره و خاطرنشان مي كند: اورژانس بيمارستان امام رضا(ع) بخش زيادي از بيماران را پوشش مي دهد و اگر اين جمعيت به شمار بيماراني كه به بيمارستان امام حسن(ع) مي روند اضافه شود ،شاهد مشكلات عديده و بار ترافيكي بالا در آن بيمارستان خواهيم بود.

*دانشگاه علوم پزشكي خراسان شمالي متولي موقوفه بيمارستان امام رضا (ع)است
رئيس اداره اوقاف و امور خيريه شهرستان بجنورد دانشگاه علوم پزشكي را متولي موقوفه بيمارستان امام رضا (ع) عنوان كرده و مي گويد: بايد طي رايزني و با پيگيري هاي صورت گرفته اقداماتي انجام پذيرد كه ارائه خدمات درماني در بيمارستان امام رضا(ع) مختل نشود و به ميراث فرهنگي نيز آسيبي وارد نگردد.
حجت‌الاسلام عظيم آسوده تصريح مي كند:گاهي مواقع زمين موقوفه داخل حريم ميراث فرهنگي واقع است كه هر دو بايد ضوابط را رعايت كنند.
به گفته وي با توجه به همكاري و تعامل ميراث فرهنگي و اداره اوقاف و با حضور استاندار و امام جمعه ،اختلاف دو دستگاه علوم پزشكي و ميراث فرهنگي برطرف خواهد شد تا نه تنها به ميراث فرهنگي شهر آسيب وارد نشود بلكه بيمارستان نيز بتواند ارائه خدمات خود را داشته باشد.
وي تاكيد مي كند: هر كاري كه مي كنيم براي مردم است و ميراث فرهنگي عمارت مفخم و بيمارستان امام رضا(ع) بايد با همكاري و همدلي مسئولان حفظ شوند و با همكاري و تعامل هر دو دستگاه مشكل را برطرف نماييم.
بناي تاريخي عمارت مفخم كه از ساختمان هاي ارزشمند بازمانده از دوران قاجاريه است بين سال هاي 1300 تا1308 ه.ق مقارن حكومت ناصرالدين شاه به دستوريارمحمدخان شادلو (سردار مفخم) حاكم بجنورد ساخته شده است؛ نماي جنوبي بنا با كاشي هاي هفت رنگ معقلي و معرق به شيوه زيبايي تزئين شده است .
در گذشته اين بنا به عنوان اندروني ( يچري) كاربرد داشته كه داراي 35 اتلق و تالار مي باشد. كاربري عمارت مفخم به عنوان موزه از سال 1384 در شوراي فني تصويب و با جذب اعتبار فعاليت جدي جهت راه اندازي موزه در ارديبهشت سال 88 آغاز و فاز اول ( موزه باستان شناسي ) در 13 خرداد 1388 به بهره برداري رسيد.
بنا در دو طبقه كه طبقه همكف به عنوان موزه مردم شناسي تعريف شده و طبقه اول به عنوان موزه باستان شناسي بيش از 300 اثر تاريخي و فرهنگي در خود جاي داده است.
بيش از يكهزار و 200 اثر تاريخي در خراسان شمالي شناسايي شده كه 568 اثر آن به ثبت رسيده است.
اخبار خراسان شمالي را در كانال تلگرامي اخبار ايرنا خراسان شمالي به نشاني 🆔 @IRNABOJNURD پيگيري كنيد.
خبرنگاران: ع/ ربابه صانعي** انتشار: سيدحسين قدسي