به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، در چند هفته اخیر موضوع صلح در سوریه و پایان جنگ داخلی چند ساله در این كشور محور اصلی بسیاری از تلاش های دیپلماتیك در خاورمیانه قرار گرفته است. پس از موفقیت ابتكار آستانه، سه كشور ایران، روسیه و تركیه جدیت بیشتری را در زمینه آینده سیاسی دمشق نشان دادند و در طول هفته گذشته هم مقام های ارشد این كشورها در سوچی و آنتالیا گرد هم جمع شدند و تصمیم های مهمی را در این زمینه اتخاذ كردند.
در طرف مقابل نیز گروه های مخالف بشار اسد در ریاض نماینده مشتركی را برای حضور در گفت وگوهای ژنو معرفی كردند تا همچون گذشته مشكل چندصدایی معارضان باعث شكست نشست نشود.
از این رو بسیاری از تحلیلگران غربی اعتقاد دارند احتمال دستیابی به نتیجه و برداشتن گام مثبت در این دور از مذاكرات در ژنو بیشتر از دوره های پیشین است. نكته جالب بی تحركی تعجب آور ایالات متحده است و دولت «دونالد ترامپ» تاكنون اقدام عملی خاصی را در زمینه شكل دهی به سیاست آمریكا در قبال سوریه انجام نداد. خالی كردن عرصه خاورمیانه از سوی كاخ سفید، موجب شده است كه خط مشی ها و طرح های جایگزین اجرایی می شود.
**سیاست خارجی شكست خورده آمریكا
«باراك اوباما» رئیس جمهوری پیشین آمریكا در سال های آخر دوره خود كه با جنگ داخلی در سوریه همزمان شد، تاكید داشت كه نیروی نظامی آمریكا وارد عرصه میدانی جنگ در این كشور نخواهند شد. وی تا آخرین روزهای ریاست جمهوری، تقریبا این عقیده را به اجرا در آورد.
در كمتر از یك سال گذشته اما دونالد ترامپ سیاست های سردرگمی را در قبال دمشق دنبال كرد از یك سو شعار ملی گرایی داد و از سوی دیگر نیروهای نظامی را به منطقه فرستاد و حضور پررنگ تری را در ائتلاف علیه تروریسم بر عهده گرفت. با این حا ترامپ نتوانست هیچ دستاورد قابل لمسی در سوریه به دست آورد.
این خط مشی های متناقض اكنون موجب انتقادهای فراوان تحلیلگران و رسانه های آمریكایی شده است.
تارنمای «هیل» وابسته به كنگره آمریكا اعتقاد دارد ترامپ نباید نسبت به موضوع كناره گیری اسد از قدرت بی تفاوت باشد. «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه یك روز پس از دیدار با «بشار اسد»، با ترامپ به صورت تلفنی گفت وگو كرد. پس از آن نیز كاخ سفید در بیانیه ای بر تاكید دو رهبر بر ضرورت «ثبات در یك سوریه متحد» تصریح كرد.
این كه روسیه با تمام توان در مورد سوریه تلاش می كند و نیروهای معارض را وادار به پذیرش ادامه ریاست جمهوری اسد كرده است، موجب آسیب به موقعیت آمریكا خواهد شد. به نوشته این گزارش، كنگره و رئیس جمهوری آمریكا اجازه ندارند تا چنین شرایطی را موجب شوند. اگر منظور كاخ سفید از ثبات و وحدت در سوریه به معنی پذیرش حاكمیت اسد باشد مرتكب یك اشتباه بزرگی شده است زیرا این معنی ادامه حضور و نفوذ ایران در سوریه است.
نمونه دیگر سیاست سردرگم ترامپ در قبال تركیه و كردها اتخاذ می شود. تارنمای روزنامه یو.اس.ای تودی نیز اعتقاد دارد هماهنگی كه روسای جمهوری تركیه و آمریكا در زمینه نوع حمایت از كردهای سوریه انجام می دهند موجب تضعیف سیاست خارجی كاخ سفید می شود و این كشور را قادر نمی سازد تا رویكرد سختی را در مقابل ایران اتخاذ كند. علت آن است كه آمریكا با این كار اهرم فشار خود را در عرصه میدانی سوریه از دست می دهد.
این گزارش در انتقاد از سیاست های ترامپ، اعتقاد دارد: گرچه تركیه ممكن است متحد ارزشمندتری نسبت به كردها باشد اما تُرك های اندكی وجود دارند كه حاضر باشند در جبهه نبرد در مقابل نیروهای واقعی در سوریه -ایران و روسیه- عرض اندام كنند. بنابراین برخلاف وعده ای كه ترامپ به اردوغان داد، كاخ سفید باید از اهرم كردها در سوریه استفاده كند.
روزنامه «واشنگتن پست» هم در گزارشی تحلیلی با زیر سوال بردن بخشی از سیاست خارجی ایالات متحده در خاورمیانه عنوان داشت كاخ سفید اگر برای سوریه سیاست مشخصی را نداشته باشد نشان می دهد كه واشنگتن برای ایران هم هیچ خط مشی خاصی را ندارد.
این گزارش نبود دیپلماسی راهبردی مشخص و منطقه ای آمریكا را ناشی از ناتوانی های «ركس تیلرسون» وزیر امور خارجه دولت ترامپ دانست و اضافه كرد: این امر حتی موجب نابودی ساختار وزارت خارجه شده است. در این شرایط آمریكا شاهد شكست دولت اسلامی هم بود. این شكست محصول سیاست های اتخاذ شده در سال های آخر ریاست جمهوری باراك اوباما بود. این خط مشی ها تنها موجب پیروزی های بزرگ ژئوپلتیكی برای ایران شده است.
بنابر این تحلیل، با توجه به سیاست های دو رئیس جمهوری آمریكا (اوباما و ترامپ)، دیگر دستیابی به موفقیت كامل، همه جانبه و فوری در زمینه مقابله با بشار اسد واقع بینانه نیست. آمریكا باید سیاست های خود را به سمت ایران متمركز كند تا از خطر وقوع جنگ رژیم صهیونیستی علیه سوریه و لبنان جلوگیری كند.
** ایران قدرتمند تر از همیشه
رسانه های آمریكایی اعتقاد دارند در حالی كه سیاست خارجی آمریكا در قضیه سوریه سردرگم عمل می كند ایران توانسته است در منطقه بر قدرت و نفوذ خود بیافزاید. در واقع پیروزی كامل اسد بر داعش با كمك های ایران و روسیه تسهیل شد و این امر اعتبار تعهدات آمریكا نسبت به برخی كشورهای منطقه را زیر سوال می برد.
واشنگتن پست در این زمینه افزود: دولت ترامپ با موضوع تایید نكردن برجام سیاست خارجی ضدایرانی خود را تنظیم می كند، حال آنكه موضوع اصلی در رابطه با ایران از نظر آمریكا مغفول مانده است. مقابله با نفوذ ایران در منطقه باید محور اصلی سیاست های آمریكا باشد و كاخ سفید باید موانع بیشتری را در مقابل روند حركتی ایران قرار دهد.
به نوشته واشنگتن پست، دستاوردهای استراتژیكی كه ایران در سوریه پس از جنگ به دست می آورد موجب می شود تا ایران پل مستقیمی را از تهران تا لبنان داشته باشد.
تحلیلگران تاكید دارند رویكردهای شكست خورده كاخ سفید در حوزه داخلی و بین المللی، ایران را باثبات تر از قبل كرده است. روزنامه نیویورك تایمز در تبیین رویكرد و پاسخ های ایران به سیاست های ترامپ آورده است كه خط مشی های كاخ سفید موجب شد ایرانیان در مقابل ترامپ و سعودی ها متحد شوند و ملی گرایی ایرانی با شور اشتیاق در میان ایرانیان دنبال شود.
ایرانی ها شاهد بودند كه سال گذشته ترامپ اعلام كرد برجام را پاره می كند. چندی بعد رئیس جمهوری آمریكا در سفری به ریاض بیش از 100 میلیارد دلار اسلحه به آن ها فروخت. با وجود این خط مشی ها اما اكنون قدرت ایران در منطقه در حال افزایش است. به نوشته این روزنامه آمریكایی، «واشنگتن و ریاض به تهران كمك كردند تا سیاست های خود را با سرعت بیشتری پیش ببرد.
اكنون سیاست های ضدآمریكایی تنها در میان تندروها مطرح نیست بلكه در ذهن همه مردم ایران، آمریكا غیرقابل اعتمادتر از هر زمان دیگر تداعی می شود».
این روزنامه آمریكایی افزود: اكنون هنگامی كه یك موشك آزمایش می شود مردم ایران شاد می شوند زیرا احساس می كنند این آزمایش ها آن ها را قدرتمندتر می كند و امنیت را به بار می آورد. یك نمونه دیگر از این موج جدید اشتیاق ملی ایران در كمك های مردمی - از آذوقه تا چادر- برای مردم زلزله زده بود. شهروندان ایرانی با خودروهای شخصی كمك های خود را به مكان وقوع زلزله انتقال می دادند.
پژوهشم**9130 **1601**خبرنگار: حسین عباسی نسب** انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.
تهران-ایرنا- رسانه های غربی وزارت امور خارجه آمریكا و سیاست های آن در قبال سوریه را راهبردی ناكارآمد و شكست خورده توصیف كردند كه پیامد اصلی آن گسترش قدرت و نفوذ ایران و روسیه بوده است.