زرباطیه، شهری در عراق كه نامش با نوروز گره خورده است

این شهر كه یكی از سكونتگاه های كردهای شیعه عراق معروف به 'فیلی'هاست، روز اول فروردین(سه شنبه) میزبان صدها خانواده از استان های واسط، بغداد، میسان و دیاله - اعم از كرد و عرب - بود كه در دشت های سرسبز آن، اولین روز بهار را با خانواده های خود جشن گرفتند.
شورای شهر زرباطیه، با نصب یك پلاكارد به زبان عربی در ورودی شهر، كه بر آن عبارت: 'شورای شهر زرباطیه مقدم میهمانان نورزی را گرامی می دارد' همانند هر سال خود را برای پذیرایی از میهمانان نوروزی آماده كرده بود و نیروهای امنیتی به دلیل مرزی بودن منطقه، به طور گسترده ای در سطح منطقه پراكنده شده بودند.
برخی از فعالان اجتماعی نیز به همین مناسبت در منطقه حضور یافته و در مسیر حركت خودروها به زرباطیه، بروشورهایی را بین خانواده ها توزیع می كردند كه در آن از نزدیك شدن به میادین مین هشدار داده شده است و از خانواده ها خواسته بودند كه در صورت مشاهده هر گونه شیء مشكوك، به نیروهای امنیتی اطلاع دهند.
امسال بر خلاف سنوات گذشته، نیروهای امنیتی به خانواده ها، آزادی حركت بیشتری داده بودند تا جایی كه بسیاری از خانواده ها تا نقطه صفر مرزی كه فقط یك مانع، حدفاصل با مرز كشورمان (ایران) بود، نزدیك شدند.
شهر زرباطیه در گذشته جزو شهرهای آباد عراق به شمار می رفت و این را از زمین های گسترده كشاورزی و نخلستان های متعدد سربریده و شهر قدیمی زرباطیه كه خانه های مخروبه آن، گلی و آوار شده و تنها بخشی از دیوارها بشكل تلی از خاك باقی مانده است، می توان مشاهده كرد.
براساس گفته یكی از اعضای شورای شهر زرباطیه، این شهر در اوایل دهه 80 قرن گذشته بیش از 10 هزار جمعیت داشته كه به دلیل اینكه ساكنان آن، از كردهای شیعه بودند، رژیم صدام، بسیاری از اهالی را به اتهام تبعه ایرانی بودن، به اجبار روانه ایران كرد و مابقی را به سمت كوت مركز استان واسط یا بغداد و دیگر شهرهای عراق كوچ اجباری داد و بعد از آن، منطقه، تبدیل به منطقه جنگی شد.
براساس گفته های 'سید یحیی الاعرجی'، رژیم صدام بعدها با توپخانه، خانه های گلی خالی از سكنه را ویران كرد تا هرگز ساكنان اصلی به شهر برنگردند و مدعی شد كه ایران مرتكب این جنایت شده تا شاید از طریق سازمان ملل بتواند، غرامت جنگی بگیرد.
این شهر كه از حیث تقسیمات اداری، بخش محسوب می شود، تابع شهرستان مرزی بدره است و بعد از سقوط رژیم صدام، دوباره مردم در آن ساكن شدند و یك شهر جدید در فاصله 500 متری از خرابه های قدیمی شهر، ساختند.
بسیاری از اهالی از ساكنان قدیمی هستند و عده ای نیز كاركنانی هستند كه به حكم وظیفه و كار ناچار شده اند در این منطقه رحل اقامت بگزینند، اما هر سال در نوروز تقریبا اهالی اصلی شهر از مناطق مختلف به ویژه بغداد، برای پاسداشت، روز اول بهار، به شهر و زادگاه خود برمی گردند.
این سنتی كه اهالی اصلی زرباطیه به صورت خودجوش بانی آن بوده اند، باعث شده است كه زرباطیه را به یكی از اماكن دیدنی تبدیل كند، به ویژه این كه استقرار آن در جوار ارتفاعات 'میمك' استان ایلام (ایران)، چشم انداز زیبایی از دشت و ارتفاعات را به آن بخشیده و همین باعث جذب مسافران نورزی به سمت آن شده است.
به گفته 'طه الساجی' یكی از ریش سفیدان و زمین داران زرباطیه، مردم شهر و روستاهای اطراف آن، در گذشته متكی به كشاورزی، باغداری و دامداری بودند، اما جنگ هشت ساله و كوچ اجباری اهالی و خشك شدن رودخانه های آن، باعث توقف كار كشاورزی و باغداری و از رونق افتادن دامداری شده است.
وی به خبرنگار ایرنا گفت كه اغلب نخلستان ها به دلیل جنگ، سوخته و سربریده شده اند و نبود آب كافی و آلوده بودن بسیاری از اراضی به مین، كشاورزی و دامداری را در منطقه بسیار محدود كرده است، اما هنوز اهالی اصلی، علاقه مند به شهر و دیار خود هستند و این را در ایام نوروز هر سال می توان مشاهده كرد.
جشن نوروز در عراق سابقه قدیمی دارد و برخی مورخین آن را به ایام بابلی ها امتداد می دهند و تا به امروز مردم عراق این روز فرخنده را به اشكال مختلف جشن می گیرند.
در گذشته مرسوم بود كه مردم بغداد در ایام نوروز به شهر 'مدائن' محل بارگاه سلمان فارسی و بنای تاریخی طاق كسری در 30 كیلومتری جنوب بغداد می رفتند كه با امن شدن این شهر، گفته شده كه امسال تعدادی از مردم پایتخت عراق، روز اول نوروز را در آنجا جشن گرفتند.
بسیاری هم در روز اول نوروز به زیارت مرقد امیرمومنان علی (ع) مشرف شده و همراه با هزاران زائر ایرانی، بعد از انجام زیارت، بر سر قبر بستگان در قبرستان بزرگ 'وادی السلام' می روند و نذورات توزیع كرده و یاد از دست رفتگان را گرامی می دارند و در كربلای معلا نیز لحظه تحویل سال در بین الحرمین ده ها سفره هفت سین برپا شد.
در شهر بغداد نیز بوستان بزرگ الزوراء در غرب دجله از روز اول فروردین میزبان هزاران شهروند عراقی است كه خانوادگی در این محل گردهم می آیند و بهار را جشن می گیرند.
این درحالیست كه مراسم جشن های نوروزی در شمال عراق به ویژه اقلیم كردستان عراق به تفصیل برگزار می شود و به مدت یك هفته اقلیم كردستان عراق تعطیل است، در حالی كه دولت مركزی، هر سال اول نوروز را در سراسر كشور تعطیلی رسمی اعلام می كند.
حیدرالعبادی نخست وزیر عراق دیروز سه شنبه در پیامی به مناسبت فرارسیدن نوروز، این عید را به عراقی ها تبریك گفت و آرزو كرد كه عراقی ها امسال بهار را با پیروزی ها در میدان های جنگ جشن بگیرند.
خاورم *4*353*1770* گزارش از محسن مدنی