دفتر اتحادیه اروپا در تهران؛ لانه جاسوسی یا مقر همكاری متقابل؟

طرح موضوع گشایش دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا در تهران طی هفته های اخیر واكنش های مثبت و منفی را به دنبال داشته است. برخی، راه اندازی چنین دفتری را بسترساز تقویت همكاری های تهران و بروكسل (پایتخت اتحادیه) در حوزه های مختلف می دانند و در مقابل، عده ای آن را به معنای ایجاد مجرایی برای نفوذ و جاسوسی غرب قلمداد می كنند.
ادامه «گفت وگوهای سطح بالا» میان مقام های ایران و اتحادیه اروپا در كنار تصویب قطعنامه گسترش و عادی سازی روابط با ایران درپارلمان اروپا از جمله گام های رو به جلویی است كه طی ماه گذشته (آبان ماه) با هدف بهبود روابط برداشته شده و می تواند شرایط گشایش دفتر اتحادیه را فراهم آورد.
امروز اتحادیه اروپا در 140 كشور جهان دفتر نمایندگی دارد. این كه گشایش دفتر نمایندگی اتحادیه در تهران چه فرصت یا چالش هایی را برای ایران به دنبال خواهد داشت، موضوعی است كه كارشناسان در گفت وگو با ایرنا به آن پرداختند.

*** پاسخی به دغدغه های مخالفان بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا
همچنان كه اشاره شد، پس از مطرح شدن موضوع راه اندازی دفتر اتحادیه اروپا در تهران، برخی آن را دریچه ای برای نفوذ و جاسوسی غرب در ایران عنوان كردند. «سیدعلی خرم» نماینده پیشین ایران در مقر اروپایی سازمان ملل متحد در گفت وگو با گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، در خصوص چنین انگاره ای اظهار كرد: به این افراد باید گفت كه آیا سفارت های دیگر همچون سفارت فرانسه، آلمان یا ایتالیا نمی توانند جاسوسی كنند؟! این افراد بیشتر به دنبال بهانه گیری هستند زیرا هیچ مانعی بر سر راه گشایش نمایندگی اتحادیه وجود ندارد.
به باور این مدرس دانشگاه، اعتراض به بازگشایی دفتر نمایندگی اتحادیه در تهران تنها هدف تضعیف دولت یازدهم را دنبال نمی كند. خرم با بیان اینكه برای مخالفان فرقی نمی كند در كدام دولت چنین رخدادی صورت گیرد، گفت: اشتباه آنان این است كه نمی دانند ایران بر اساس كنوانسیون دیپلماتیك وین موظف است وقتی از امكانات كشوری استفاده می كند، همان امكانات را در اختیار كشور مقابل قرار دهد. ایران سال ها است كه در اتحادیه اروپا سفارت دارد و اقدام هایی فراتر از دفتر اتحادیه اروپا در ایران انجام می دهد. بنابراین نباید این نمایندگی را لانه فساد دانست زیرا فعالیت های نمایندگی ها در 2 كشور متقابل است.
به باور دیپلمات پیشین ایران، این حق متقابل اتحادیه اروپا است كه در ازای سفارت ایران در اروپا، در ایران نمایندگی داشته باشد. وی در ادامه به پیشینه گفت وگوهای تهران- بروكسل اشاره كرد و افزود: در دولت اصلاحات بر سر بازگشایی نمایندگی اتحادیه اروپا در ایران توافق صورت گرفت و این موضوع جدیدی نیست.
نماینده پیشین ایران در ژنو ادامه داد: در صورت ایجاد فشار بر كشورمان به خاطر مسائل حقوق بشری، ایران باید با تكیه بر گفت وگو از حق خود دفاع كند. تاكنون در «شورای حقوق بشر» در ژنو یا «كمیته حقوق بشر» در نیویورك قطعنامه های حقوق بشری علیه ایران صادر شده است. اگر ایرادهای حقوق بشری به جا است كه باید در صدد رفع آن برآمد، اگر هم حق با ایران بود باید برای احقاق حق خود دفاع كند. پاك كردن صورت مساله راه حل نیست.
«علی بیگدلی» مدرس دانشگاه و تحلیلگر مسائل بین المللی نیز در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا اتهام نفوذ و جاسوسی برای دفتر اتحادیه اروپا در تهران را رد و تاكید كرد: اینها بهانه است و مخالفان نمی خواهند كه ایران در عرصه بین المللی فعالیت كند زیرا به هر میزان كه ایران با جامعه بین المللی در ارتباط باشد و قوانین بین المللی را رعایت كند، بسیاری از آنان منافع خود را در كشور از دست می دهند. منافع بسیاری از این افراد در آشفتگی بازار ایران تامین می شود و نظم و انضباط این منافع را از بین می برد. نمایندگی كشورهای بسیاری در ایران وجود دارد كه اگر قرار بر جاسوسی باشد، نمایندگی های آنها نیز می توانند این كار را انجام دهند.
بیگدلی در زمینه موضع مخالفان مبنی بر رویكردهای غیردوستانه كشورهای اروپایی در زمینه مسائل حقوق بشری گفت: باید به صورت اساسی اختلاف های حقوق بشری ایران و كشورهای اروپایی حل و فصل شود زیرا این موضوع مانعی بزرگ پیش پای مسوولان كشور در عرصه بین المللی است. نمی توان همزمان عضو سازمان ملل بود اما با اصلی ترین بخش منشور سازمان ملل كه مربوط به حقوق بشر است، به طور مستقیم مخالفت كرد.

*** تاثیر بازگشایی دفتر اتحادیه بر مناسبات ایران و اروپا
برخلاف اظهارنظرهای مخالفان، كارشناسان گشایش دفتر اتحادیه اروپا را دارای پیامدهای مثبتی می دانند كه به واسطه بهبود و گسترش مناسبات ایران و اروپا به بار خواهد آمد.
خرم با بیان این كه دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا در تهران، مقیاس كوچكی از سفارتخانه است كه در كشورهای دیگر نیز فعالیت می كند، به بررسی كاركردهای این دفتر پرداخت. او با تاكید بر اینكه در این باره نباید كم بینی یا بزرگنمایی صورت گیرد اظهار كرد: بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا یك ابزار است كه به عنوان نمونه از راه این نمایندگی، روند سرمایه گذاری اتحادیه اروپا در ایران آسان تر انجام خواهد شد. البته نباید تصور كرد كه بازگشایی این نمایندگی تاثیری شگرف و یكباره بر روابط تهران و بروكسل برجای می گذارد.
نماینده پیشین ایران در مقر اروپایی سازمان ملل، وزارت امور خارجه كشورمان را نهاد متصدی در امر گشایش دفتر نمایندگی اتحادیه در تهران دانست و تصریح كرد: به دلیل رایزنی های چندساله و توافق های صورت گرفته بین 2 طرف، احتمال بازگشایی این دفتر در آینده ای نه چندان دور بسیار زیاد است.
بیگدلی نیز راه اندازی این دفتر را بیشتر از جنبه كسب وجهه و اعتبار بین المللی مورد توجه قرار دارد و اظهاركرد: گشایش نمایندگی اتحادیه اروپا در ایران بیشتر جنبه پرستیژی و اعتباری برای ایران دارد و نشان دهنده این است كه اتحادیه اروپا رویكرد پس از برجامِ ایران را به رسمیت شناخته است.
این مدرس دانشگاه تلاش برای بهره جویی از ظرفیت های ایران را از جمله انگیزه های اروپایی ها برای گشایش دفتر در ایران دانست و گفت: با توجه به بحران اقتصادی كه در اروپا وجود دارد این اتحادیه نمی خواهد فرصتی را كه در همكاری با ایران وجود دارد، از دست بدهد. از طرفی، اتحادیه اروپا در نظر دارد كه به تدریج فاصله خود را از ایالات متحده آمریكا در زمینه های اقتصادی و مسائل بین المللی افزایش دهد.
این تحلیلگر سیاست خارجی با مثبت خواندن رویداد بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا در تهران، تاكید كرد: باید از علاقه مندی اتحادیه اروپا برای گشایش نمایندگی در ایران استقبال كرد زیرا این اقدام مهم می تواند مزیت های سیاسی، اقتصادی و بین المللی برای ایران به دنبال آورد. ایران و اتحادیه اروپا سابقه همكاری دیرینه ای با یكدیگر دارند به گونه ای كه اروپا شریك سنتی ایران در مسایل اقتصادی بوده است. اتحادیه اروپا می تواند ایران را در روند توسعه صنعتی یاری رساند.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
خبرنگار: حسن شكوهی نسب ** انتشاردهنده: سیدمحمد موسی كاظمی**پژوهشم**1969**9279