قلعه بیاضه، جلوه ای از هنر و تمدن منطقه خور و بیابانك

به گزارش ایرنا، آثار تاریخی و بناهای معماری به جای مانده از گذشتگان در منطقه زیبا و كویری خوروبیابانك ‌از سابقه‌ ‌دیرینه این دیار سخن می گوید.
شهرستان خور و بیابانك با قدمتی چندین هزار ساله در دل كویر مركزی ایران قرار دارد كه از شمال به دامغان در استان سمنان، از جنوب به اردكان در استان یزد، از شرق به طبس در استان خراسان جنوبی و از غرب به نایین در استان اصفهان متصل می شود.
خور و بیابانك دارای روستاهایی بكر با آب و هوایی متنوع است كه در نوع خود كم نظیرند. بافت تاریخی و معماری كویری روستاهای گردشگری این خطه فرصتی را برای توجه و توسعه گردشگری فراهم كرده است.
در خور و بیابانك، هریك از آثار تاریخی و طبیعی مجموعه ای از فرصت های گردشگری است و این موضوع نه تنها در آثار تاریخی و طبیعی بلكه در ارزش های فرهنگی و دینی آن نیز نهفته است.
علاوه بر آن وجود روستاهای سنتی و تاریخی با زیبایی ها و جذابیت های خاص خود كه از زمان هخامنشی تا به امروز به حیات خود ادامه می دهند به بهترین شكل ممكن نمایانگر تمدن ایران اسلامی است.
آثار تاریخی به ثبت رسیده در خور و بیابانك از دوره های ساسانی، پهلوی، ایلخانان، قاجاریه، صفویه، صدر اسلام، سلجوقی و قرن هفتم است.
روستای تاریخی و توریستی بیاضه با جمعیتی افزون بر 400 نفر در 55 كیلومتری جنوب شرقی شهرستان خور و بیابانك و 480 كیلومتری شرق اصفهان قرار دارد.
بیاضه روستایی است كه قلعه ‌آن نشان از قدمت، فرهنگ‌ و هنر معماری ‌اصیل ایرانی را دارد و یادگار ایثار و مقاومت نسل‌ های گذشته است كه با حضور در این قلعه، به مقابله با متجاوزان و غارتگران می پرداختند و به بیان‌ دیگر نمونه‌ ای از اقتدار و عزت كویرنشینان است.
منصوره سپهری نویسنده و پژوهشگر حوزه اجتماعی در رابطه با این روستا و قلعه زیبای آن می گوید: این روستا به جز قدمت، از چند جهت‌ دیگر اهمیت دارد و قابل بررسی‌ است.
نخست شناسایی جنبه های فرهنگی به واسطه‌ ترغیب سیاحتگران برای رفتن و بازدید از آنجا و دیگری، شناخت آب، زمین، خاك و محصولات متنوعی كه در این روستا به عمل می‌ آید.
وی افزود: این روستا برغم كویری بودن به سبب استقرار در نزدیكی كوهی موسوم به همین نام كه از رشته های فرعی سیاه كوه است وضعیتی استثنایی دارد.
این پژوهشگر ادامه داد: بیاضه، یكی از كهن‌ ترین قلعه‌های شهرستان خور و بیابانك است كه در ردیف حصارها و دژهای قابل توجه قرار دارد.
وی با اشاره به اینكه از زمان ساخت این اثر سند مكتوبی در دست نیست، افزود: اما هرچه هست هنر و طراحی آن به دست افرادی متخصص صورت‌ گرفته كه كارشناسانی متبحر بوده‌ اند.
سپهری افزود: بسیاری از مورخان به استناد برخی از روایات محلی زمان ساخت قلعه را به دوران ساسانی تخمین زده‌اند، ناصرخسرو قبادیانی نیز به هنگام عبور از این روستا، قلعه را مورد بازدید قرار داده و از استواری و ایستادگی آن سخن گفته است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خور و بیابانك نیز در این باره گفت: این قلعه از نمونه‌ های با ارزش هنر، فرهنگ و مهندسی معماری آثار تاریخی دوران ساسانی می باشد و بیشترین مصالح به كار رفته در این قلعه، خشت است.
حسین رییسی افزود: این اثر حدود یكهزار متر مربع مساحت دارد و در اطراف آن خندقی به عمق 10 تا 12متر با پهنای هفت الی هشت متر وجود داشته است كه ارتفاع دیوار بالای قلعه تا سطح زمین 30 الی 40 متر تخمین زده می شود.
به گفته وی این قلعه در گذشته دارای امكانات و تجهیزات مختلفی چون كانال داخلی، چاه های متعدد برای آبگیری، میدانگاه، محل تجمع، اتاقك و راهروهای پیچ در پیچ در پنج طبقه بوده است.
رییسی افزود: آنچه كه به استحكام و ماندگاری قلعه تداوم بخشیده نوع هنر معماری و رعایت اصولی دقیق مهندسی است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خور و بیابانك خاطرنشان كرد: این‌ اثر تاریخی یك درب ورودی در قسمت جنوب دارد كه اندازه آن در برابر شكل قلعه بسیار كوچك و تنها مسیر عبور ساكنان از معابر پر پیچ و خم به درون قلعه بوده است.
وی اضافه كرد: پتانسیل بسیار بالای خور و بیابانك در امر گردشگری این فرصت را فراهم كرده كه هرساله هزاران گردشگر داخلی و خارجی این شهرستان را مقصد خود انتخاب كنند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خور و بیابانك خاطرنشان كرد: این شهرستان دارای 150 اثر تاریخی می باشد كه 11 اثر آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
رییسی خاطرنشان كرد: بیاضه، قلعه ‌ای تاریخی و زیبا در چندین طبقه است كه 2 طبقه آن در زیر زمین و 2 طبقه آن در روی زمین و بخشی از آن دارای المان‌ های خاص خود است.
وی افزود: پیش بینی تهویه هوا برای طبقات زیرین این قلعه خود دقت و ظرافت طراحان در هزار سال پیش را نشان می دهد.
قلعه تاریخی و گردشگری بیاضه به شماره 4701 در اول دی سال 1380 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
همچنین این اثر طی سه دوره در سالهای 85، 90 و 92 با اعتباری حدود یكهزار و 232 میلیون ریال مرمت و بازسازی شد.
شهرستان كویری خور و بیابانك در 420 كیلومتری شرق اصفهان قرار دارد.
گ/م.ف/ 6020 ** تنظیم كننده: علیرضا حكیمیان ** انتشاردهنده: اصغر دواتگر
كانال اطلاع رسانی: https://telegram.me/esfahanirna